تبادل فرهنگی بین اقشار و اقوام مختلف ایرانی در نمایشگاه کتاب

محسن پرویز؛ دبیر شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران ضمن اشاره به جایگاه ویژه نمایشگاه کتاب، بیان کرد: دوره‌های اول این نمایشگاه بیشتر به منظور تهیه کتاب‌های خارجی برای طلاب و دانشجویان برگزار می‌شد؛ ولی کم‌کم با گسترش بخش داخلی و حضور نمایندگان فرهنگی کشور‌های مختلف، برگزاری جلسات نقد و بررسی و همچنین رونق گرفتن سرا‌های اهل قلم به یک رخداد بزرگ فرهنگی کم‌نظیر تبدیل شد که نه‌تن‌ها در ایران، بلکه در سایر کشور‌ها نیز نمی‌توان نظیری برای آن پیدا کرد. 

وی مراودات دست‌اندرکاران حوزه‌های فرهنگی در این رویداد را در مسائل فرهنگی کشور بسیار ارزشمند و تاثیرگذار دانست و افزود: در حال حاضر اتکاء ناشران به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و تأثیر نمایشگاه در فروش کتاب ناشران که مدت‌ها محل مناقشه بوده و هست جنبه اصلی و اولیه خود را از دست داده است. با برگزاری نمایشگاه‌های غیرحضوری و برخط تجربه‌ای شکل گرفت و به‌نظر می‌رسد نمایشگاه و فروشگاه‌های مجازی کتاب که به شکل دوره‌ای برگزار می‌شوند، می‌توانند بحث فروش را تا حد زیادی پوشش دهند؛ اما برای دیدار نویسندگان، ناشران، حضور مردم در فضای نمایشگاه و بهره‌مندی از برنامه‌های فرهنگی شرایط جایگزینی وجود ندارد. 

این نویسنده توجه به نقاط مشترک فرهنگی در قومیت‌های مختلف برای تبادل فرهنگی را اثرگذارتر از توجه جداگانه به آن‌ها در نمایشگاه کتاب خواند و گفت: قومیت‌های مختلف ما شعب مختلف یک ملت هستند و همانطوری که ممکن است بین خانواده‌های مختلف اقوام هم اختلافات کوچک فرهنگی دیده شود و نگاه و نوع زندگی‌شان به شکل جزئی با هم فرق کند، تفاوت بین قومیت‌ها نیز همین حالت را دارد. اقوام مختلف، اعضای مختلف یک خانواده بزرگ به نام ایران هستند و در کنار تفاوت‌ها، نقاط مشترک بسیار زیادی دارند. نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران فضایی فراهم می‌کند تا همه اعضای این خانواده بزرگ بتوانند اندیشه‌ها، نگاه و هنرشان را عرضه کرده و نوعی تبادل فرهنگی بین اقشار مختلف صورت گیرد. نمایشگاه کتاب، مرکزیتی را برای مبادلات فرهنگی در نقاط مشترک بین ایرانی‌ها ایجاد کرده است.  

پرویز در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: کتاب در اشکال مختلف (نه صرفا کتاب کاغذی) زیرساخت و پایه اساسی سایر مسائل فرهنگی و مهم‌ترین بخش در بین ابزار‌های فرهنگی کشور است. کتاب جایگزین دیگری ندارد، اگرچه ممکن است بعضی از ابزار‌های فرهنگی تأثیر‌گذاری‌شان در جامعه امروز بالا باشد. 

دبیر شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران در ادامه با تاکید بر استفاده از تجربه حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب افزود: ما در ترجمه آثار به زبان‌های دیگر و آشنا کردن مردم دیگر کشور‌ها با فرهنگ و اندیشه ایرانی، سست عمل می‌کنیم و این در حالی است که میهمانان خارجی حاضر در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آن را نمایشگاهی متفاوت می‌دانند که به دلیل حضور مردم در کنار ناشران، مولفان و مترجمان قابل مقایسه با نمایشگاه‌های دیگر نیست. ما در مقاطع مختلف گاهی برنامه‌های خوبی داشتیم و در واقع زمینه همکاری بیشتر بین کشور ما و سایر کشور‌ها برقرار شد، ولی گاهی نسبت به این موضوع کم‌توجهی شده و اتفاقی که می‌توانست نقطه قوت نمایشگاه کتاب باشد، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. امضای تفاهم‌نامه بین نمایشگاه کتاب تهران و سایر نمایشگاه‌های بین‌المللی و حضور متقابل اهالی فرهنگ و ادب ما در آن نمایشگاه‌ها، شرکت در نشست‌ها، مجامع علمی، فرهنگی و ادبی در مقاطع زمانی مختلف تا حدودی پیگیری شده، ولی در برخی مقاطع زمانی ضعیف عمل کردیم که باید در این زمینه بازنگری و یک برنامه‌ریزی مدون داشته باشیم.

وی گفت: از ظرفیت نمایشگاه کتاب تهران می‌توان هم برای انعقاد تفاهم‌نامه‌های متقابل و هم برای دعوت به حضور ناشران و اهالی فرهنگ و هنر استفاده کرد. پیشنهاد می‌کنم گروه‌هایی از نویسندگان و شاعران کشور‌های مختلف در نمایشگاه کتاب تهران و متقابلا گروهی از نویسندگان و شاعران ما به منظور ایجاد رویه متقابل فرهنگی به‌طور مستمر در نمایشگاه‌ها حضور داشته باشند. همچنین فراهم کردن شرایط حضور برگزیدگان جایزه کتاب سال در نمایشگاه‌های خارجی، می‌تواند از سر گرفته شود.

پرویز با بیان اینکه نمایشگاه کتاب یک فضای فرهنگی مناسب برای خانواده‌هاست، تأکید کرد: برای بهره‌مندی خانواده‌ها از این رویداد فرهنگی، برنامه‌ریزی برای اجرای برنامه‌های متنوع و فراهم آوردن تسهیلات رفاهی در نمایشگاه کتاب لازم است. 

دبیر شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران در پایان با اشاره به اهمیت برنامه‌های جنبی نمایشگاه کتاب گفت: برنامه‌ها و نشست‌های سرا‌های اهل قلم می‌تواند با استفاده از ظرفیت تشکل‌های مختلف حوزه نشر، قدری منظم‌تر و هدفمندتر برگزار شوند. جهت‌دار شدن، نظم و دنبال کردن هدف خاص در این برنامه‌ها باعث بهره‌مندی بیشتر از آن‌ها و پررنگ‌تر شدن وجهه فرهنگی نمایشگاه کتاب می‌شود.