باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - بررسی های میدانی نشان می دهد که نوسانات بازار برنج کماکان ادامه دارد که هر یک از فعالان دلایل خاص خود را مطرح می کنند که برآورد تولید بیشتر از میزان واقعی از علل اصلی این التهابات محسوب می شود.

بسیاری از کارشناسان براین باورند که اعمال محدودیت فصلی واردات یکی دیگر از عوامل مهم برهم زدن نظم و تعادل بازار است که تجربه سال قبل مصداق بارز این امر است، حال انتظار می رود که سیاست گذاران تصمیمی مبنی بر ممنوعیت فصلی همزمان با برداشت برنج داخل اتخاذ نکنند تا شاهد التهاب و نوسان قیمت در بازار نباشیم.

مجیدرضا منصورخاکی دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران، با اشاره به پیامدهای منفی ممنوعیت فصلی واردات گفت: اعمال این محدودیت در شرایطی که سیاست‌گذاری‌های سختگیرانه بر میزان واردات نظارت دارد، نتیجه‌ای جز برهم خوردن نظم بازار و ایجاد ناترازی به دنبال نخواهد داشت.

به گفته وی، از اواخر مرداد، همزمان با آغاز ممنوعیت واردات، التهاب شدیدی در بازار برنج ایرانی و وارداتی شکل گرفت و عملاً روند افزایشی قیمت‌ها از همان زمان آغاز شد. امیدواریم این تجربه، سیاست‌گذاران را به سمت تصمیم‌گیری‌های منطقی‌تر و واقع‌بینانه‌تر هدایت کند.

خاکی با تاکید بر لزوم واردات متناسب با نیاز کشور بیان کرد: طی دو سال اخیر، ثبت سفارش برنج به‌صورت سیستمی در جریان است؛ به این معنا که میزان واردات براساس محاسبات و سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی کنترل و محدود شده است. البته ما نیز موافق واردات حساب‌شده و متناسب با نیاز واقعی بازار هستیم تا نه کمبود ایجاد شود و نه مازاد باعث رکود تولید داخلی شود، اما متأسفانه واردات برنج همچنان کمتر از نیاز واقعی کشور انجام می‌شود.

وی ادامه داد: برآوردهای تولید همواره بیش از میزان واقعی بوده است؛ به‌طوریکه طبق نتایج سرشماری عمومی کشاورزی در پایان سال گذشته، سطح زیر کشت برنج کمتر از ۵۰۰ هزار هکتار گزارش شد که حتی در بهترین شرایط، تولید برنج کشور کمتر از ۲ میلیون تن خواهد بود. امیدواریم این برآوردها اصلاح شده و رقم واقعی تولید و به تبع آن واردات موردنیاز مشخص شود.

دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران درباره آخرین وضعیت ثبت سفارش‌ها گفت: اواخر اسفندماه حدود ۲۵۰ هزار تن برنج سفید برای ثبت سفارش بازگشایی شد که طی روزهای آتی به تدریج وارد کشور می‌شود. این میزان، با احتساب موجودی قبلی، نهایتاً نیاز چهار ماه نخست امسال را پوشش می‌دهد. با توجه به نزدیک شدن به ماه‌های محرم و صفر که پیک نذورات است، در صورت اعمال ممنوعیت واردات، باید حداقل ۴۰۰ هزار تن برنج دیگر ثبت سفارش شود تا بازار دوباره دچار التهاب شدید نشود.

خاکی افزود: امسال امیدواریم قانون ممنوعیت واردات اجرا نشود؛ چرا که وقفه در واردات، شوک قیمتی در حین ممنوعیت ایجاد می‌کند و پس از آزادسازی، ورود حجم انبوه برنج، اثرات نامطلوبی را به بازار تحمیل خواهد کرد. بهترین راهکار، تداوم و استمرار منطقی واردات براساس نیاز واقعی بازار است.

وی به وضعیت بازار سال گذشته اشاره کرد و گفت: سال گذشته، به دنبال التهابات بازار، با هماهنگی کارگروه تنظیم بازار و وزارت جهاد کشاورزی، انجمن متعهد شد حجم قابل توجهی از برنج خارجی را پیش از ماه مبارک رمضان و عید نوروز وارد بازار کند. بر همین اساس طی سه هفته پایانی اسفند و دو هفته ابتدایی فروردین، حدود ۵۰ هزار تن برنج توسط اعضا عرضه شد که توانست تا حدی به کاهش قیمت‌ها، به ویژه در حوزه برنج خارجی، کمک کند.

این مقام صنفی به چالش‌های موجود در روند واردات برنج اشاره کرد و گفت: هم‌اکنون حجم بالایی از برنج در مرزها و گمرکات دپو شده است؛ چراکه یا معوقات ارزی فروشنده کالا مانع ترخیص شده و یا ثبت سفارش‌های مربوطه به دلیل پایان مهلت مقرر منقضی شده است. در حالیکه پیش از این، مهلت ثبت سفارش چهار ماه بود و امکان تمدید نیز وجود داشت، اما در آن مقطع این مهلت به ۴۵ روز کاهش داده شد؛ مهلتی که در همان زمان نیز عدم کفایت آن را اعلام کرده بودیم.

خاکی ادامه داد: در روزهای پایانی سال، عواملی همچون ترافیک سنگین حمل‌ونقل، اعتصاب رانندگان، اولویت‌بندی حمل برخی کالاها نظیر سیب‌زمینی در مرزها و محدودیت ظرفیت گمرکات، موجب شد بخش قابل توجهی از محموله‌ها در مهلت مقرر وارد کشور نشود. بر همین اساس، ضروری است علاوه بر تسریع در تخصیص ارزهای معوقه از دی‌ماه گذشته، مهلت ثبت سفارش‌ها دست‌کم ۴۵ روز دیگر تمدید شود.

به گفته وی، در صورت تحقق این موارد، ضمن جلوگیری از تحمیل هزینه‌های سنگین دموراژ، انبارداری و مشکلات اعتباری به واردکنندگان، حجم قابل توجهی از برنج وارد کشور خواهد شد و عطش موجود در بازار تا حد زیادی فروکش می‌کند.

خاکی با اشاره به حادثه ناگوار انفجار در بندر شهید رجایی به‌عنوان اصلی‌ترین مسیر ورود برنج به کشور، گفت: این حادثه تلخ علاوه بر خسارت‌های دلخراش جانی، موجب اختلال در روند ترخیص و عرضه کالا خواهد بود و احتمال آسیب به بخشی از محموله‌های برنج نیز وجود دارد. در چنین شرایطی، تسهیل و تسریع در رفع موانع ترخیص برنج‌های دپو شده در مرزها و سایر گمرکات، نقش مهمی در پیشگیری از ایجاد وقفه در عرضه و التهاب بازار این کالای اساسی خواهد داشت.

وی  با اشاره به چشم‌انداز بازار برنج تصریح کرد: آینده این بازار به تصمیمات پیش‌روی متولیان تنظیم بازار وابسته است. چنانچه مشکلات موجود در ثبت‌سفارش و تخصیص ارز محموله‌های دپو شده در گمرکات برطرف شود و در کنار عدم اعمال ممنوعیت فصلی واردات، نیاز واقعی کشور به درستی مدنظر قرار گیرد، می‌توان به بازگشت آرامش پایدار به بازار امیدوار بود.