باشگاه خبرنگاران جوان - هم اندیشی تخصصی «مذاکره در اسلام» با همکاری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه و انجمن‌های علمی حوزه‌های علمیه با حضور اساتید حوزه و دانشگاه و تنی چند از مدیران وزارت امور خارجه در مرکز همایش‌های بین المللی غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزارشد.

در این هم اندیشی تخصصی که در سه محور؛ «مذاکره و اقتضائات جهان معاصر»، «مذاکره در سنت و سیره معصومین علیهم السلام» و «باید‌ها و نباید‌های مذاکره (مدار حکمت، عزت، مصلحت)» برگزارشد، جمعی از مدیران و اساتید وزارت امور خارجه کشورمان و حوزه و دانشگاه به بیان نکاتی پرداختند.
مشاور وزیر امور خارجه گفت: مذاکره باید در چارچوب مناسبات دیپلماتیک صورت گیرد و بر سه اصل اساسی عقلانیت، منفعت محوری و نهادینگی استوار باشد.

محمدحسن شیخ الاسلامی، مشاور وزیر امور خارجه طی سخنانی در این هم اندیشی اظهار کرد: مذاکره، برخلاف گفت‌و‌گو‌های معمولی، نیازمند ساختار و چارچوب خاصی است که می‌تواند منجر به دستیابی به اهداف مختلف شود.

وی بیان کرد: مذاکره (در تعریف ابتدایی خود) یک فرایند تعاملی و ساختار یافته است که هدف آن، دست‌یابی به توافق، مدیریت اختلافات یا هماهنگی سیاست‌هاست که این فرآیند معمولاً توسط نمایندگان دولت‌ها یا دیگر کنشگران بین‌المللی انجام می‌شود.

مذاکره می‌تواند موجب ارتقای تصویر و جایگاه یک کشور در عرصه بین‌المللی شود

رئیس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه گفت: مذاکره می‌تواند موجب ارتقای تصویر و جایگاه یک کشور در عرصه بین‌المللی شود. از این رو، کشور‌ها می‌توانند با کمترین هزینه، بیشترین سود را به دست آورند. 

محمدرضا دهشیری عضو هیات علمی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه نیز به بیان اهمیت مذاکره در عرصه جهانی و دلایل شکست مذاکرات در فرآیند‌های دیپلماتیک پرداخت.

اهمیت مذاکره در روابط بین‌الملل

دهشیری با تاکید بر جایگاه ویژه مذاکره در روابط بین‌الملل، گفت: مذاکره در دنیای امروز دارای ابعاد مختلفی است و یکی از مهم‌ترین این ابعاد، رفع سوءبرداشت‌ها و فراهم آوردن زمینه برای درک متقابل میان کشورهاست و این امر به کشور‌ها کمک می‌کند تا اولویت‌ها و حساسیت‌های طرف مقابل را بهتر درک کنند.

مذاکره باید از منظر عقلایی و دینی تحلیل شود

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بر لزوم نگاه عقلایی در موضوع مذاکره تأکید کرد و گفت: مذاکره باید بر اساس مصالح و مفاسد زمان و مکان خاص خود تحلیل شود.

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، گفت: مذاکره یک تاکتیک و روش عقلایی است که بر اساس مصالح و مفاسد مشخص، ممکن است روا یا ناروا باشد. نباید در جستجوی پاسخ این سوال از تراث دینی باشیم که آیا مذاکره اسلامی است یا نه.

مذاکره باید از منظر عقلایی و دینی تحلیل شود

آیت‌الله علیدوست ابراز کرد: حتی اگر به سیره پیامبر (ص) در صلح حدیبیه یا دیگر نمونه‌ها استناد کنیم، باید توجه داشت که مذاکره در این موارد به عنوان یک روش عقلایی و عملی از سوی پیامبر اکرم به کار گرفته شده است، نه به عنوان یک دستور شرعی ثابت برای مسلمانان.

مذاکره به‌عنوان یک آزمون الهی 

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء با اشاره به دوران امام حسن مجتبی علیه‌السلام و جریان صلح امام با معاویه، به اهمیت درک صحیح از مذاکره در عرصه دینی اشاره و تصریح کرد: در برخی موارد، حتی بزرگترین شخصیت‌ها مانند امام حسن مجتبی علیه‌السلام نیز مورد اتهاماتی نظیر «مذل المومنین» قرار گرفتند، در حالی که تصمیم امام در آن زمان، بر اساس شرایط خاص سیاسی و اجتماعی، به‌عنوان یک انتخاب استراتژیک بود.

لزوم فرهنگ‌سازی مذاکره در جامعه اسلامی

رئیس بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء خاطرنشان کرد: مذاکره در سطح بین‌المللی و در تعامل با کشور‌های مختلف نیز به‌عنوان یک هنر و دانش استراتژیک مطرح است که نیازمند درک عمیق از مفاهیم دینی و فرهنگی است و برای اینکه مذاکره در دنیای امروز به‌طور مؤثر و با نتایج مثبت انجام شود، باید فرهنگ‌سازی گسترده‌ای صورت گیرد و جوامع مسلمان باید به این موضوع توجه کنند که مذاکره و صلح‌سازی نه تنها یک ابزار بلکه یک فرهنگ است که باید در جامعه اسلامی نهادینه شود.

اصل مذاکره در حکمرانی اسلامی باید در فقاهت تاسیس شود

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی میرزایی، عضو هیئت علمی دانشگاه المصطفی در سخنانی اظهارکرد: «یک تصویر و بار ایدئولوژیک منفی درباره مذاکره با ابرقدرت‌ها در ذهنیت جامعه اصولگرا و دیندار (به‌ویژه در حوزه علمیه)، شکل گرفته است. این فشار باید از نظام جمهوری اسلامی برداشته شود و موضع حقیقی اسلام درباره مذاکره روشن گردد.»

 تفاوت مذاکره با آمریکا و جایگاه آن در قرآن
 

میرزایی در ادامه به تمایز میان مذاکره با آمریکا و اصل مذاکره اشاره کرد و گفت: «مذاکره با آمریکا موضوعی خاص است، اما اصل مذاکره در اسلام و قرآن امری بنیادین به شمار می‌رود. این مسئله از منظر وجودشناختی نیز اهمیت دارد، زیرا جامعه بشری بدون سطوح مختلف مذاکره نمی‌تواند رشد کند.»

دیپلمات‌های جمهوری اسلامی به اصول و ارزش‌ها پایبند هستند

سیدمحمدعلی حسینی، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا و پاکستان گفت: اصول و ضوابطی که دیپلمات‌های جمهوری اسلامی باید به آن پایبند باشند؛ تلاش در جهت تحقق سیاست‌های کلان خارجی کشور، شامل تأمین منافع ملی، امنیت ملی و حفظ حاکمیت و استقلال کشور است.

منبع:دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم