باشگاه خبرنگاران جوان- صدای خنده بچه‌ها از حیاط مدرسه در آخرین روز‌های سال تحصیلی به گوش می‌رسد؛ اما در یکی از اتاق‌های کوچک و کم‌نور، مادری با نگاهی خسته به لپ‌تاپش خیره شده است. صفحه پر است از لیست کلاس‌های تابستانی، از زبان و ریاضی گرفته تا رباتیک و نقاشی. برای او که پسری ۸ ساله به نام آرمان دارد، این روز‌ها دغدغه اصلی‌اش پیدا کردن کلاس تابستانی مناسب است؛ کلاسی که هم مفید باشد، هم خلاقیت فرزندش را شکوفا کند و از همه مهم‌تر، جیب خانواده را خالی نکند.

«این ترم که کلاس زبان ثبت‌نام کردم، انقدر هزینه‌ها بالا رفته که قید کلاس رباتیک رو زدم»؛ مادر با آهی عمیق می‌گوید: برای آرمان که اینقدر به رباتیک علاقه داره، نمی‌تونم بگم نه، ولی خب، مجبورم به خاطر هزینه‌ها قیدش رو بزنم. او ادامه می‌دهد: هر سال هم کیفیت کلاس‌ها متفاوت است. بعضی جا‌ها مربیان جوان و بی‌تجربه هستند و پول زیادی هم می‌گیرند. باید کلی تحقیق کنی تا یک جای خوب پیدا کنی.

داستان این مادر، حکایت بسیاری از والدین ایرانی است که با شروع فصل تابستان، وارد ماراتن ثبت‌نام فرزندانشان در کلاس‌های تابستانی می‌شوند. این کلاس‌ها که زمانی محلی برای پر کردن اوقات فراغت و یادگیری مهارت‌های جانبی بود، حالا به یکی از چالش‌های اساسی خانواده‌ها تبدیل شده است. کیفیت نامشخص، هزینه‌های سرسام‌آور و رقابت شدید برای ثبت‌نام در بهترین کلاس‌ها، والدین را با دغدغه‌های فراوانی رو‌به‌رو کرده است.

کیفیت، گمشده‌ای در میان هزینه‌ها

«من فکر می‌کنم بیشتر این کلاس‌ها جنبه نمایشی دارند تا آموزشی واقعی»؛ خانم احمدی، مادر دو فرزند دبستانی، با تلخی می‌گوید: پارسال دخترم رو کلاس نقاشی ثبت‌نام کردم. مربی فقط به بچه‌ها می‌گفت چه چیزی بکشند و خودش هم مدام سرش توی گوشی بود. نتیجه‌اش این شد که دخترم به جای علاقه‌مند شدن به نقاشی، ازش زده شد.

این تجربه، نشان‌دهنده یکی از بزرگترین چالش‌های والدین است؛ افت کیفیت کلاس‌های تابستانی. بسیاری از این کلاس‌ها توسط مربیانی با تجربه کم یا بدون تخصص کافی تدریس می‌شوند. در برخی موارد، هدف اصلی برگزارکنندگان، کسب سود بیشتر است و کمتر به کیفیت محتوا و روش تدریس توجه می‌شود. این موضوع نه تنها باعث اتلاف وقت و پول خانواده‌ها می‌شود، بلکه می‌تواند خلاقیت و انگیزه کودکان را نیز سرکوب کند.

هزینه‌هایی که کمر والدین را می‌شکند

آقای یاسین رضایی، پدر آیدین (۱۰ ساله) و آوا (۷ ساله)، با اشاره به هزینه‌های تابستان می‌گوید: برای هر کدامشان حداقل باید دو کلاس ثبت‌نام کنم. کلاس زبان، کلاس ورزش، شاید هم یک کلاس هنری. وقتی هزینه‌ها را جمع می‌زنم، می‌بینم که کل حقوق دو ماه من صرف این کلاس‌ها می‌شود.

او ادامه می‌دهد: واقعاً سخت است. از یک طرف می‌خواهم بچه‌ها چیز‌های جدید یاد بگیرند و عقب نمانند، از طرف دیگه، هزینه‌ها واقعاً سنگین است. مخصوصاً اگر خانواده‌هایی مثل ما باشند که دو تا بچه همزمان کلاس بروند. مجبور هستیم خیلی از تفریحات یا حتی خرید‌های ضروری دیگر را حذف کنیم.

بسیاری از والدین، همانند آقای رضایی، با این چالش دست و پنجه نرم می‌کنند. افزایش هزینه‌های کلاس‌های تابستانی، از کلاس‌های ورزشی و هنری گرفته تا کلاس‌های تقویتی و زبان، فشار مالی قابل توجهی را بر خانواده‌ها وارد می‌کند. این وضعیت، دسترسی به کلاس‌های با کیفیت را برای خانواده‌های کم‌درآمد دشوارتر ساخته و شکاف طبقاتی را در فرصت‌های آموزشی تشدید می‌کند.

کارشناسان چه می‌گویند؟ / از اصرار اشتباه والدین به کلاس‌های متعدد تا ورود نهاد‌های مسئول

سپیده محمدی، روانشناس کودک و نوجوان، در این باره می‌گوید: انتخاب کلاس‌های تابستانی باید بر اساس علاقه و استعداد کودک باشد، نه صرفاً رقابت با دیگران یا هراس از عقب ماندن. اصرار والدین بر ثبت‌نام در کلاس‌های متعدد و گاه غیرضروری، می‌تواند باعث فشار روانی بر کودک و کاهش انگیزه او شود.

وی همچنین به نقش مهم کیفیت کلاس‌ها اشاره می‌کند: والدین باید قبل از ثبت‌نام، در مورد سابقه و تخصص مربیان تحقیق کنند، از محیط کلاس بازدید نمایند و در صورت امکان، با مربیان صحبت کنند. کلاس‌های تابستانی باید فرصتی برای شکوفایی خلاقیت، یادگیری مهارت‌های جدید و تفریح سالم باشند، نه صرفاً مکانی برای انباشت اطلاعات.

محمدی معتقد است: اگر دولت و نهاد‌های مسئول، یارانه‌های بیشتری برای برگزاری کلاس‌های تابستانی با کیفیت و قیمت مناسب اختصاص دهند، یا مراکز آموزشی را ملزم به رعایت استاندارد‌های کیفی و قیمتی کنند، این مشکل تا حد زیادی حل خواهد شد. همچنین، مدارس می‌توانند نقش فعال‌تری در ارائه برنامه‌های تابستانی با هزینه کمتر یا رایگان داشته باشند.

والدینی که به استعداد‌های فرزندشان نگاه رقابتی و غیرواقعی دارند

آرمان، پسر ۸ ساله که در ابتدای گزارش به آن اشاره شد، با هیجان از کلاس رباتیکش حرف می‌زند. «من رباتیک رو خیلی دوست دارم، چون می‌تونم چیز‌های جدید بسازم. این ترم یاد گرفتیم چطوری یه ربات کوچک بسازیم که خودش راه بره!»، اما در میان هیجانش، نگاهش به سمت کتاب‌های زبانش کشیده می‌شود. البته زبان هم خوبه، ولی خب، بیشتر دوست دارم با ربات‌ها بازی کنم.

این حس و حال آرمان، بازتابی از خواسته‌های واقعی کودکان است. آنها به دنبال فضایی برای کشف، خلاقیت و بازی هستند، نه صرفاً یادگیری دروس اضافی. والدین با دغدغه کیفیت و هزینه، اغلب در تلاشند تا بهترین‌ها را برای فرزندانشان فراهم کنند، اما در این مسیر، گاهی صدای واقعی نیاز‌های کودکانشان را فراموش می‌کنند و صرفا برای رقابت آنان را در کلاس‌های متعدد ثبت نام می‌کنند.

تابستان برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی که دارای فرزند هستند، نه فصل استراحت و فراغت، بلکه فصل چالش‌های جدید است. نبرد برای یافتن کلاس تابستانی مناسب، با بودجه‌ای محدود و کیفیتی تضمین نشده، نشان‌دهنده لزوم توجه جدی‌تر به این حوزه است. رقابتی میانِ هزینه، کیفیت و اصرار بر یادگیری. اما در این میان، پرسشِ اساسی این است: آیا ما، در این تلاشِ بی‌وقفه برایِ ساختنِ آینده‌ای بهتر برایِ فرزندانمان، استعداد و خودِ حالِ خوشِ آنها را قربانی نمی‌کنیم؟ شاید وقت آن رسیده باشد که به جایِ پر کردنِ اوقاتِ فراغت، به پر کردنِ خلاءهایِ عاطفی و خلاقانه کودکانمان بیاندیشیم، تا تابستان، به راستی، فصلِ کشفِ لذت‌هایِ آموختن باشد.

منبع: آنا