باشگاه خبرنگاران جوان - سازمان بهزیستی کشور به عنوان متولی اصلی حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست، فرآیند فرزندخواندگی را بر اساس قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب سال ۱۳۹۲ مدیریت می‌کند. این قانون که با هدف تسریع در واگذاری سرپرستی کودکان به خانواده‌های واجد شرایط تدوین شده، مراحل اداری و قانونی مشخصی را تعریف کرده است. در سال‌های اخیر، با راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیکی، این فرآیند شفاف‌تر و سریع‌تر شده و اولویت با خانواده‌های بدون فرزند قرار گرفته است.

بر اساس آمار‌های رسمی، سالانه هزاران کودک از طریق این سیستم به خانواده‌های جدید سپرده می‌شوند، اما همچنان چالش‌هایی مانند کمبود کودکان نوزاد و اولویت‌بندی متقاضیان وجود دارد. در ادامه، به بررسی شرایط متقاضیان، مدارک لازم و مراحل اداری و قانونی این فرآیند می‌پردازیم.

شرایط متقاضیان سرپرستی

قانون بهزیستی سه گروه اصلی را برای فرزندخواندگی مجاز می‌داند، با اولویت‌بندی مشخص برای حفظ منافع کودک:

زوجین بدون فرزند: زوجینی که حداقل پنج سال از ازدواج‌شان گذشته و فرزندی ندارند، با شرط اینکه حداقل یکی از آنها بالای ۳۰ سال سن داشته باشد. این گروه اولویت اول را دارد.

زنان مجرد: زنان بالای ۳۰ سال که فقط مجاز به سرپرستی دختربچه هستند و اولویت دوم را تشکیل می‌دهند.

زوجین دارای فرزند: این گروه اولویت سوم دارد و تنها در صورتی که متقاضیان اولویت‌های بالاتر وجود نداشته باشند، می‌توانند کودک دریافت کنند، مگر در موارد خاص مانند کودکان با سن بالاتر، معلول یا دارای نیاز‌های ویژه.

علاوه بر این، متقاضیان باید تابعیت ایرانی داشته باشند، از سلامت جسمی و روانی کامل برخوردار باشند، فاقد سوءپیشینه کیفری و اعتیاد باشند و تمکن مالی کافی برای تأمین نیاز‌های کودک را اثبات کنند. کارشناسان بهزیستی از طریق مصاحبه و بازدید منزل، صلاحیت متقاضیان را ارزیابی می‌کنند.

مدارک لازم برای ثبت‌نام

متقاضیان باید مدارک زیر را در سامانه ملی فرزندخواندگی (به آدرس adoption.behzisti.net) بارگذاری کنند:

- تصویر تمام صفحات شناسنامه ایرانی متقاضیان.

- تصویر کارت ملی.

- تصویر کارت پایان خدمت یا معافیت (برای مردان).

- تصویر سند ازدواج (برای زوجین).

- تصویر مدرک تحصیلی بالاترین سطح

- سند مالکیت خانه، قرارداد خرید یا اجاره‌نامه

- گواهی اشتغال یا اثبات درآمد (مانند فیش حقوقی یا جواز کسب.

- مدارک بیمه تأمین اجتماعی.

- گواهی پزشکی از متخصص زنان مبنی بر ناتوانی در فرزندآوری (برای زوجین بدون فرزند، به همراه گواهی پزشکی قانونی).

پس از تأیید اولیه، مدارک اصلی باید در دفاتر اسناد رسمی تأیید شوند.

مراحل اداری و قانونی‌فرآیند فرزندخواندگی از ثبت‌نام تا صدور حکم نهایی، معمولاً چند ماه تا یک سال طول می‌کشد و شامل مراحل زیر است:

ثبت‌نام الکترونیکی: متقاضیان در سامانه ثبت‌نام کرده و مدارک را آپلود می‌کنند. پس از بررسی اولیه، کد ثبت‌نامی از طریق پیامک ارسال می‌شود.

ارزیابی اولیه و مصاحبه: کارشناسان مددکاری بهزیستی مصاحبه اولیه انجام داده و از منزل بازدید می‌کنند. گواهی عدم اعتیاد و عدم سوءپیشینه نیز در این مرحله بررسی می‌شود.

معرفی کودک: بر اساس اولویت استان محل سکونت، کودک واجد شرایط (بی‌سرپرست یا بدسرپرست) به متقاضیان معرفی می‌شود. تا سه کودک ممکن است پیشنهاد شود تا سازگاری ارزیابی گردد.

دوره آزمایشی: دادگاه حکم سرپرستی موقت شش‌ماهه صادر می‌کند. در این دوره، کارشناسان بهزیستی وضعیت را نظارت می‌کنند.

حکم نهایی: پس از تأیید کارشناسان، دادگاه حکم سرپرستی دائم صادر می‌کند. متقاضیان باید بخشی از اموال خود را به کودک منتقل کنند، مگر اینکه دادگاه خلاف آن را تشخیص دهد.

در موارد خاص مانند خانواده میزبان، فرآیند بدون نیاز به حکم دادگاه اولیه و برای دوره موقت انجام می‌شود، اما همچنان تحت نظارت بهزیستی است.

این قانون تأکید دارد که منافع کودک اولویت اصلی است و فرآیند با هدف ایجاد خانواده‌ای پایدار طراحی شده. با وجود تسهیلات جدید، کارشناسان توصیه می‌کنند متقاضیان پیش از اقدام، از مشاوره‌های بهزیستی استفاده کنند تا چالش‌های احتمالی را مدیریت کنند.

منبع : فارس