باشگاه خبرنگاران جوان - سید جواد حسینی در مراسم تقدیر از فعالان حوزه اورژانس اجتماعی به مناسبت سالروز تاسیس آن که امروز در محل سازمان بهزیستی با حضور جمعی از روسا و مدیران سابق این سازمان برگزار شد، درباره فلسفه وجودی اورژانس اجتماعی گفت: انقلاب اسلامی در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی سه مرحله را پشت سر گذاشته است. در دهه نخست، رویکرد پندگرایی و اخلاق‌محوری حاکم بود، اما با وجود این رویکردها، مشکلات کاهش نیافت. در دهه دوم، نگاه کنترلی و پلیسی جایگزین شد و حراست‌ها و گزینش‌ها گسترش یافت با این حال نمودار آسیب‌های اجتماعی باز هم کاهش پیدا نکرد. از سال ۱۳۷۵ به بعد وارد مرحله سوم شدیم که رویکرد اجتماعی ـ علمی بود؛ یعنی پذیرفتیم مسائل اجتماعی از جنس اجتماعی هستند و باید با نگاه علمی و اجتماعی به آنها پرداخت.

وی افزود: در این رویکرد علمی، دو محور اساسی مدنظر قرار گرفت؛ نخست مداخلات پیشگیرانه ساختاری که مبتنی بر نهادگرایی است. خانواده، مدرسه و اقتصاد سه نهادی هستند که اگر کارکرد واقعی خود را ایفا کنند، بخش بزرگی از آسیب‌ها پیشگیری می‌شود. دومین محور، مداخلات پاتولوژیک یا آسیب‌شناسانه است؛ یعنی اگر فردی در معرض آسیب قرار گرفت یا آسیب دید باید مداخلات حرفه‌ای و علمی صورت گیرد. اورژانس اجتماعی دقیقاً برای همین مرحله شکل گرفت تا در کنار پلیس، به‌عنوان یک نهاد تخصصی اجتماعی وارد عمل شود.

حسینی گفت: اورژانس اجتماعی در صحنه با کارکرد محافظتی وارد می‌شود و نخستین وظیفه‌اش حفاظت از افراد در برابر محیط‌های پرخطر است. این نهاد دارای نظام ارجاع است، هم خدمات مستقیم ارائه می‌دهد و هم افراد را به مراکز تخصصی مرتبط ارجاع می‌دهد. به همین دلیل اورژانس اجتماعی نهادی به‌هنگام، سریع، در دسترس، همگانی و رایگان است که کارکرد‌های محافظتی، ترمیمی و تکوینی دارد و به‌عنوان خط مقدم مواجهه اجتماعی و حرفه‌ای با آسیب‌های اجتماعی شناخته می‌شود.

وی با اشاره به مطالعات تطبیقی در کشور‌های سوئد، سوئیس، کره جنوبی و برزیل گفت: در همه این کشور‌ها ردپایی از اورژانس اجتماعی وجود دارد.

ارتقای ساختار اورژانس اجتماعی

وی بیان کرد: نیز اقداماتی اساسی را برای ارتقای جایگاه اورژانس اجتماعی انجام دادیم و ساختار آن در بهزیستی ارتقا یافت و به سطح یک مرکز مستقل با سه مدیرکل و هشت گروه کارشناسی مهم رسید و در همه استان‌ها رئیس اورژانس اجتماعی منصوب شد.

رئیس سازمان بهزیستی ادامه داد: در زمان آغاز فعالیت، اورژانس اجتماعی تنها ۳۲ پست سازمانی رسمی داشت، اما امروز در ۳۸۴ شهرستان ساختار رسمی یافته است. سال گذشته ۱۰ مرکز جدید ایجاد شد و امسال نیز ۳۰ مرکز دیگر افتتاح خواهد شد. همچنین به زودی مرکز کنترل و عملیات اورژانس اجتماعی در سازمان بهزیستی افتتاح می‌شود تا رصد آسیب‌ها و فعالیت‌های اورژانس اجتماعی به‌صورت متمرکز انجام گیرد.

۶۵ درصد مداخلات اورژانس اجتماعی در حوزه خودکشی موثر بود

وی افزود: در حالی‌که در کشور هزینه‌های زیادی صرف پژوهش‌های اجتماعی می‌شود که بعضاً در قفسه‌ها باقی می‌ماند، اورژانس اجتماعی هر روز داده‌های زنده و میدانی تولید می‌کند. طی دو سال و نیم اخیر، دو میلیون مداخله توسط اورژانس اجتماعی انجام شده که ۷۰ درصد آنها اثربخش بوده و در حوزه مداخلات مربوط به خودکشی نیز اثربخشی به ۶۵ درصد رسیده است.

حسینی تصریح کرد: از همکاران اورژانس اجتماعی انتظار داریم در این فرآیند «پژوهش در عمل» را جدی بگیرند؛ چراکه داده‌های اورژانس اجتماعی به‌روشنی نشان می‌دهد کجا مشکل وجود دارد، اولویت آسیب‌ها چیست، نقشه آسیب‌ها در کشور چگونه است و در کدام نقاط باید مداخلات بیشتری صورت گیرد. هیچ نهادی در کشور، جز اورژانس اجتماعی و نیروی انتظامی، توانایی این سطح از شناسایی و رصد آسیب‌های اجتماعی را ندارد.

حسینی با اشاره به خلا شبکه‌های محلی گفت: در بسیاری از کشور‌ها که موفق‌تر از ما بوده‌اند، شبکه‌های محلی با مشارکت دولت، نهاد‌های عمومی و سازمان‌های مردم‌نهاد به کمک اورژانس اجتماعی آمده‌اند. به همین منظور طرح «سلام» یا «سلامت اجتماعی محله‌محور» را آغاز کردیم. این طرح با همکاری تعاونی‌های محله‌محور، حساب نشاط محله با همراهی بانک رفاه و شش برنامه مکمل در محلات اجرا می‌شود. اولین مرحله آن جمعه از شهر سنندج آغاز شد و به تدریج در سایر استان‌ها توسعه می‌یابد.

رئیس سازمان بهزیستی افزود: همچنین ۲۰ مدرسه در منطقه چهار تهران به این طرح پیوسته‌اند تا اورژانس اجتماعی با مدرسه و محله پیوند بخورد. در کنار آن، از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی و نیز ظرفیت ۱۱۰ هزار داوطلب اجتماعی که منحصر به بهزیستی است، برای تقویت این شبکه استفاده خواهیم کرد.

منبع: سازمان بهزیستی