تکلیف "برجام" چه می‌شود؟

به گزارش خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ بعد از دوازده سال مذاکرات پر فراز و نشیب و مقاومت ملت ایران، در نهایت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در مذاکراتی سخت و طولانی با گروه 1+5 کمتر از دو ماه پیش به یک جمع بندی در راستای برنامه هسته‌ای ایران  دست یافتند، که "برجام" نام گرفت.

برجام؛ آغاز چالشی جدید

البته دستیابی به برجام پایان راه نبود، بلکه به مسئله‌ای پربحث میان مجلس شورای اسلامی و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تبدیل شد. بعد از ارائه متن ترجمه شده برجام به خانه ملت با پیشنهاد تعدادی از نمایندگان و علی‌رغم برخی مخالفت‌ها، کمیسیون ویژه‌ای به منظور بررسی تخصصی برجام متشکل از 15 نفر تشکیل شد.

در کنار بحث تشکیل کمیسیون ویژه، موضوع ارائه برجام به صورت "لایحه" از سوی دولت به مجلس، حواشی‌های بسیاری را در بر داشت، تا جایی که پافشاری و تاکید مجلسیان از یک سو و انکار و غیرقانونی دانستن دولتمردان از طرف دیگر، اظهارنظرهای متفاوت مسئولان کشوری و دولتی را برانگیخت.

"نوبخت" سخنگوی دولت یازدهم ارائه برجام را به صورت لایحه خلاف اصل 176 قانون اساسی اعلام کرد و "عراقچی" عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تصویب و بررسی لایحه برجام را به صلاح نظام ندانست اما بخشی از مجلس دولت را ملزم به ارائه لایحه برجام به مجلس دانسه است.

بعد از کش و قوس‌های میان مجلسیان و دولتمردان نهایتا رئیس جمهور در نشست خبری خود طی هفته گذشته در واکنش به ضرورت الزام دولت برای ارائه لایحه برجام به مجلس تاکید کرد؛ اصل 77 و 125 قانون اساسی تبیین می‌کند که وقتی توافقی را رئیس جمهور و نماینده‌اش امضا می‌کند، آن را برای تصویب به مجلس می‌فرستد اما ما چیزی را امضا نکرده‌ایم و آنچه که امروز انجام می‌گیرد نسبت به اجرای معاهده‌ای است که قبلاً ایران آن را پذیرفته است. 

وی تاکید کرد که امروز معاهده جدیدی وجود ندارد و ایران داوطلبانه این کار را انجام می‌دهد و هیچ کشوری از گروه 1+5 نتایج این توافق را در پارلمان خودشان نبرده که الزامی برای دولت به وجود آورد و ارائه لایحه برجام به مجلس موجب الزامی برای دولت خواهد شد که به نفع نیست.

امضاهای پای برگه توافق چه می‌گویند؟ 

اما این سخن روحانی با واکنش‌هایی از سوی نمایندگان مجلس و حتی رئیس مجلس خبرگان مواجه شد. علی‌رغم گفته رئیس جمهور مبنی بر عدم امضای برجام به عنوان دلیلی بر رد لزوم ارائه لایحه برجام به مجلس، برخی اسناد حاکی از امضای برجام توسط مسئولان ایرانی در رسانه‌ها منشر شد.

مهدی کوچک‌زاده نماینده تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در واکنش به اظهارات رئیس جمهور تصویری از امضای اعضای مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران و گروه 1+5 را در صفحه شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرد.
سیدعباس عراقچی معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه در نشست خود با اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس امضاهای منتشر شده مقامات مذاکره‌کننده پای برگه برجام در فضای مجازی را رسمی ندانست و در توضیح ماجرا گفت که پس از پایان جلسه آخر مذاکرات و دست دادن مذاکره‌کنندگان با یکدیگر، فابیوس (وزیر امور خارجه فرانسه) نسخه‌‌ای را که در اختیار داشت، به دست گرفت و از همه مذاکره‌کنندگان به عنوان یادگاری امضا گرفت؛ حتی غربی‌ها با هم عکس یادگاری نیز گرفتند.

وی تصریح کرد: اگر امضاها رسمی بود، باید عنوان مسئولیت افراد نوشته می‌شد؛ مثلا محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران یا جان‌کری وزیر خارجه آمریکا و معلوم است که این امضاها بچه‌بازی است.

همچنین، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، تصویری از امضاهای برجام را با عنوان "پیروزی گفتگو بر اسلحه" در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد و نوشت؛ اینهم اصل امضاهای تفاهم‌نامه هسته‌ای، امضاها را چک کنید کم نباشد!

حق بررسی مجلس بر تعهدات دولتی

اما آیت‌الله "محمد یزدی" رئیس مجلس خبرگان رهبری در ادامه حواشی‌های لایحه برجام در هجدهمین اجلاسیه مجلس خبرگان رهبری روز سه‌شنبه (10 شهریور ماه) با اشاره به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اعلام کرد که آیندگان در مورد تلاش‌های ما قضاوت خواهند کرد البته برنامه جامع اقدام مشترک مراحل قانونی خود را طی می‌کند و در تاریخ مذاکرات دیپلماتیک، نمونه نداشته است که مذاکره‌کنندگان بتوانند با این دقت و حوصله مذاکره کنند.

رئیس مجلس خبرگان رهبری همچنین با بیان اینکه از نظر قانون اساسی هنگامی که تعهدی وجود دارد مجلس حق بررسی دارد، افزود: کلمه برجام یعنی برنامه جامع اقدام مشترک که کم کم زمان اجرای آن می‌رسد.

باهنر نیز در اخرین اظهارات خود در یک نشست خبری درباره  ارائه لایحه برجام از سوی دولت بیان کرد که به نظر بنده هیچ ضرورتی ندارد که متن برجام به صورت لایحه به مجلس بیاید چرا که در این راستا به نظر می‌رسد در چانه‌زنی‌ها دست مجلس بسته شود.

افزایش قدرت عمل دولت با پشتوانه مجلس

"عیسی امامی" نماینده گرگان و آق‌قلا و کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در واکنش به اظهارنظر رئیس جمهور پیرامون عدم الزام دولت در امضای برجام اظهار کرد: باید ابتدا مشخص شود این برجام معاهده است یا خیر؟

وی ادامه داد: مجلس می‌تواند برجام را رد و یا تایید کند که هر کدام آثار حقوقی مخصوص به خود را در بر دارد زیرا باید دید در صورت رد برجام توسط مجلس، آیا دولت می‌تواند اقدامی براساس آن، انجام دهد یا خیر که این موضوع از لحاظ حقوقی تضاد دارد.

امامی تاکید کرد: شاید تمام این کنش‌ها و واکنش‌ها برای بردن فضا به سمتی ایجاب و مثبت نسبت به برجام باشد اگرچه مجلس هم اراده‌ای برای به خطر انداختن نظام ندارد البته اگر ارکان نظام ارائه لایحه برجام را توسط دولت مصلحت بدانند مسلما الزامی برای رئیس جمهور بوجود خواهد آمد.

این کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل بیان داشت: اگر روحانی پشتوانه مجلس را برای اجرای برجام داشته باشد مطمئنا قوی‌تر عمل می‌کند.

 نماینده گرگان و آق‌قلا با اشاره به اینکه آیندگان در مورد عدم ورود مجلس به موضوع برجام چه قضاوتی خواهند کرد، گفت: اگر تبعاتی با بار منفی حول اجرای برجام رخ دهد، تمامی مسئولیت بر دوش اشخاص در صحنه نخواهد بود و مجلس نیز مقصر است.

ارائه لایحه برجام در هاله ای از ابهام!

با تمام این اظهارنظرها و حواشی پیرامون بایدها و نبایدهای ارائه لایحه برجام از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی اکنون برجام در کمیسیون ویژه با رفت و آمد مسئولانی همچون سعید جلیلی رئیس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای سابق، عراقچی و ... به بررسی موضوعات هسته‌ای و برجام مشغول است.

علی لاریجانی (شنبه 14 شهریور ماه) در بازگشت از چهارمین اجلاس روسای پارلمان‌های بین‌المجالس جهان با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری مبنی بر لزوم بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: من قبل از سفر که خدمت مقام معظم رهبری رسیدم از نظرات معظم له آگاه شدم و ایشان تأکید داشتند ارکان مختلف کشور در موضوع برجام ایفای نقش کنند و مجلس باید در موضوع برجام نظر بدهد.

وی تاکید کرد: به دلیل چندوجهی بودن موضوع برجام، کمیسیون‌های دیگری نظیر کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی مشغول بررسی و تحلیل هستند و براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، اوایل مهرماه بررسی کمیسیون‌ها تمام می‌شود و با توجه به مجموعه شرایط کشور نمایندگان ملت نظر خود را در مورد موضوع برجام اعلام می‌کنند.

حال باید منتظر اوایل مهر ماه بود و دید که نگاه مجلسیان به برجام و سرنوشت آن چه خواهد بود؟

گزارشی از سارا خالقی

انتهای پیام/