تلفیق طبیعت و تاریخ در منطقه حیات وحش قمیشلو

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمیشلو در ۴۵ کیلومتری شمال غرب اصفهان با وسعت ۲۹۸۸۶ هکتار از قدیمی ترین پارک های حیات وحش منطقه است.

پارک ملی قمیشلو قدیمی ترین منطقه حفاظت شده جهان است که 150 سال قبل ظل السلطان پسر بزرگ ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان قمیشلو را به عنوان شگارگاه اختصاصی اعلام کرد که هم اکنون نیز کاخ ظل السطان در کنار این شکارگاه قرار گرفته و به دلیل این که در منطقه حفاظت شده قرار داد مرمت نشده است .

در سال ۱۳۴۳ کانون شکار ایران این منطقه را با وسعت ۳۷هزار هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده در نظر گرفت و در سال ۱۳۵۰منطقه سیاه کوه و عمر کوه در مجاور منطقه حفاظت شده به عنوان منطقه شکار ممنوع تصویب شد.

این منطقه از شمال با شهرهای دهق و علویجه و روستاهای هسنیجه و حسین‌آباد و از غرب با روستای میر آباد، مبارکه، محمدیه، افجان، تندران، ورپشت، جاجا و از جنوب با شهرهای تیران، نجف آباد، ویلاشهر و خمینی شهر و از شرق با شهرهای اصفهان، شاهین شهر و روستای جهاد آباد ارتباط دارد. بیشتر اقلیم منطقه نیمه خشک بیابانی و قسمتهای کوچکی در ارتفاعات نیمه مرطوب هستند.

میانگین دمای سالانه ۵/۱۱، میانگین دمای سردترین ماه سال ۶/۱- و گرمترین ماه سال ۹/۲۳ درجه سانتی گراد است و دراین منطقه پرباران‌ترین فصل سال به ترتیب زمستان، پاییز و بهار می‌باشد که به ترتیب ۵/۴۸٬۶/۲۸ و ۷/۲۱ درصد از کل بارش سالانه را به خود اختصاص می‌دهند.

ارتفاعات به صورت پراکنده در قسمتهای مختلف دیده می‌شوند ولی در بخش جنوبی بیشتر هستند. حداقل ارتفاع از سطح دریا ۱۶۸۷متر در بخش غربی و حداکثر ارتفاع ۲۷۶۷ متر در بخش جنوبی منطقه است. بخش غربی منطقه دشتی و کم ارتفاع است ولی مناطق دشتی نیز محدود به بخش غربی نبوده بلکه در سایر بخش‌های منطقه در قسمتهای میانی بین ارتفاعات مختلف حوزه قرار دارد.

شبکه زهکشی قمیشلو را تعدادی آبراهه‌های فصلی سرگردان تشکیل می‌دهند که در چهار جهت شمالی، جنوبی، شرقی و غربی، منطقه را زهکشی می‌کنند. به علت میکروکلیمای حاکم بر بخش های مختلف و اختلاف ارتفاع موجود، منطقه قمیشلو را می‌توان به سه زیستگاه بزرگ تقسیم کرد.

این نوع زیستگاه شامل مناطق کوهستانی و مرتفع با شیب تند و برفگیر و آب و هوای ییلاقی که پوشش گیاهی آن شامل علفزارها، بوته زارها و تک درختان بنه و بادام می‌باشد. دارای زمستانی سرد و تابستانی معتدل و مناسب برای زیست کل و بز و در ارتفاع پاپین تر مناسب برای زیست قوچ و میش مخصوصاً در تابستان است.

این نوع زیستگاه به علت داشتن شیب و ارتفاع کم و آب و هوای معتدل و پوشش گیاهی مناسب، وجود آبشخورهای طبیعی و مصنوعی زیستگاه مناسبی برای قوچ و میش وحشی می‌باشد.

دشت های کوچک و بزرگ مابین کوه‌ها قرار گرفته و به نظر جدا از هم هستند اما این دشت ها با هم مرتبطند. دشت ها از نظر تأمین امنیت و منابع تغذیه وحوش حائز اهمیت اند و شرایط اکولوژی مناسبی را برای زیست آهو به عنوان شاخص‌ترین حیوان دشتی در منطقه که در جمعیت‌های انبوه در محدوده این دشت ها یافت می‌شود را فراهم می‌آورند.  

از دلایل وجود آهوها، وجود چشمه‌های کوچک و پوشش گیاهی مناسب برای تکثیر است 

 بخش اعظم قسمت غربی منطقه، کوهستانی است که در بین آنها دشت های محدودی قرار دارد و کل محدوده توسط دشت هایی وسیع احاطه شده است. بررسی اجمالی توپوگرافی منطقه نشان می‌دهد که حدود ۵۷ درصد منطقه را دشت ها، فلات ها و واریزهای بادبزنی شکل که شیبی کمتر از ۵ درصد دارند تشکیل می‌دهد و ۴۳ درصد بقیه منطقه را کوه‌های مرتفع پرشیب و تپه ماهورهای کم ارتفاع تشکیل می‌دهند.

پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش قمیشلو در منطقه استپی از ناحیه بزرگ رویشی ایران و تورانی قرار داشته و بوته زارهای منطقه نشان دهنده سیمای کلی جامعه مناطق استپی می‌باشد.

بر اساس آخرین طرح تحقیقاتی انجام شده در منطقه۳۷۱ گونه گیاهی متعلق به ۲۴۴ جنس و ۶۳ تیره گزارش شده بزرگترین تیره، تیره کاسنی با ۳۳ جنس و ۴۴ گونه می‌باشد.

بر اساس آخرین سرشماری در سال ۹۰، گونه های قوچ و میش ،آهوی ایرانی ، کل وبز وحشی گرگ، کبک، تیهو، کفتار بیشترین فراوانی را در میان موجودات دارند و تجهیزات و امکانات پاسگاه سر محیط بانی شاه ماهور در شرق منطقه پاسگاه محیط بانی خرسک در غرب منطقه پاسگاه محیط بانی قلعه یاور در جنوب منطقه پاسگاه میرزا قاسم بک در شمال منطقه که در حال حاضر به دلیل عدم وجود امکانات، این پاسگاه غیرفعال می‌باشد.

وجود قلعه تاریخی ظل السلطان و تبدیل  آن به منطقه گردشگری  

مدیر کل حفاظت محیط زیست اصفهان گفت: مقدمات جلب مشارکت بخش خصوصی در ارتباط با حضور گردشگران در پناهگاه حیات وحش قمیشلو و جلب گردشگر در پناهگاه حیات وحش موته انجام شده است.

حمید ظهرابی با اشاره به اقداماتی که به منظور حفاظت بهتر و ارتقای زیستی مناطق چهارگانه حفاظت شده استان انجام شده است، اظهار داشت: در این راستا عملیاتی ساختن اولین طرح مطالعه و اجرای سامانه سطوح بارانگیر در پارک ملی کلاه قاضی در راستای استحصال آب باران به میزان ۲۰۰ متر مکعب در سطح کشور از جمله اقدامات مهم اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوده است.

وی افزود: همچنین اجرای نخستین بنچ مارک گذاری و تحدید حدود مرز در پارک ملی کلاه قاضی، زنده گیری و رهاسازی وحوش و مداوای حیات وحش آسیب دیده، کنترل بیماری در حیات وحش مناطق چهارگانه از قبیل جداسازی آبشخورها، ضد عفونی آبشخورها، سم پاشی آغلهای متروکه برای مقابله با کنه، توزیع علوفه و آبرسانی از دیگر فعالیت های مهم در بخش محیط زیست طبیعی عنوان کردبوده است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بیان اینکه اواخر اسفندماه سال گذشته ارتقای دو منطقه حفاظت شده استان را شاهد بودیم، ابراز داشت: در این راستا منطقه شکار ممنوع یخاب به پناهگاه حیات وحش و منطقه حیات وحش موته به پارک ملی ارتقا یافت.

وی ادامه داد: آن موضوع قابل توجه است که یگان حفاظت محیط زیست استان اصفهان به شکل شبانه روزی از مناطق چهارگانه اصفهان حفاظت و با متخلفان برخورد جدی مطابق قانون انجام می شود.

ظهرابی به بخش دیگری از اقدامات محیط زیست طبیعی به شکل مشارکتی اشاره و تاکید کرد: استفاده از مشارکت جوامع محلی و سازمان های مردم نهاد زیست محیطی در سرشماری وحوش مناطق، انجام مقدمات جلب مشارکت بخش خصوصی در مورد گردشگری پناهگاه حیات وحش قمیشلو و جلب گردشگر در پناهگاه حیات وحش موته از جمله این اقدامات بوده است.

تلفیق معماری و زیبایی قلعه ظل سلطان با طبیعت منطقه و وجود شکارگاه می تواند ظرفیت خوبی برای گردشگری اصفهان ایجاد کند گرچه باید آسیب های ناشی از محیط زیست بررسی شود اما وجود این قلعه تاریخی در این منطقه و عدم رسیدگی مسئولان میراث فرهنگی با توجه به اینکه در منطقه حفاظت شده قرار دارد نکته است که باید به آن اهمیت داده شود.

گزارش از سید امیر مهدی ساب چیان

انتهای پیام/س