بازی خطرناکی که ترامپ با برجام شروع کرد و در آن تنها ماند

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی  گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اظهارات جنجالی دونالد ترامپ  رئیس‌جمهور آمریکا درخصوص پاره کردن برجام و مخالفت شدید با آن، باعث شده موج مخالفان در داخل و خارج آمریکا از عواقب و پیامدهای چنین اقدامی فراگیر شود و حتی آمریکای پسا ترامپ خود را از اتحادیه اروپا جدا کند.

اتحادیه اروپا بارها اعلام کرده که این اتحادیه «تعهد قاطعی» نسبت به اجرای برجام دارد. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها و بارها اعلام کرده که پایدار ماندن برجام و اجرای آن از اولویت‌های اتحادیه اروپا است. وی برجام را توافقی توصیف کرد که شورای امنیت سازمان ملل هم بر آن صحه گذاشته و تاکید کرد که حمایت از اجرای کامل این توافق از وظایف این سازمان است. موگرینی در سفر خود به تهران برای مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری در دیدار با محمدجواد ظریف باز هم بر موضع مثبت اتحادیه اروپا بر برجام تاکید کرد.

موگرینی در این دیدار گفت: جامعه بین‌الملل منافع مشترک با ایران در خصوص اجرای برجام دارد. اتحادیه اروپا قاطعانه از برجام حمایت می‌کند و این موضع مشترک تمامی کشور‌های اروپایی است. مواضع اتحادیه اروپا در این زمینه روشن است و ما تلاش داریم تا آمریکا را هم در برجام کنار خود داشته باشیم. وی تأکید کرد همه ما نیازمند اقدامات خردمندانه و متناسب هستیم.

سخنان ترامپ نشان می‌دهد که او تصور می‌کند برجام هم‌اینک نیز از میان رفته است. آنچه اوباما بزرگ‌ترین دستاورد سیاست خارجی خود می‌نامید، ترامپ «بدترین توافقی که تاکنون دیده است» نامیده است. با این وجود، واقعیت مبهم‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد. رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، در تاریخ 29 فروردین نامه‌ای به کنگره ارسال و اعلام کرد ایران به شرایط توافق هسته‌ای پایبند بوده است. جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا نیز در دیدار خود از رژیم صهیونیستی این مساله را تأیید کرد. پایبندی ایران به برجام خبر خوبی است. اما مساله عجیب این است که وزارت خارجه آمریکا این خبر را با ادعای دیگری تحت‌الشعاع قرار داد: «ایران حامی تروریسم است.»

30 فرودین ماه بود که «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا با تأیید پایبندی ایران به تعهدات خود در برجام، تعلیق تحریم‌های هسته ای را برای یک دوره 90 روزه دیگر تمدید کرد. در این راستا هم «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا این موضوع را با ارسال یک نامه به «پل رایان» رئیس مجلس نمایندگان این کشور اعلام کرد. پس از هشت ماه حضور رئیس جمهوری آمریکا در کاخ سفید، کارشناسان معتقدند او باید به توافق هسته ای پایبند بماند زیرا در قانون S722 (بسته تحریمی جدید) به صراحت نشانه هایی از بقای برجام وجود دارد و همه موارد نقض توافق هسته‌ای در این قانون حذف شده و حتی مواردی که 6 سال دیگر می‌توانست نقض صریح برجام باشد به طور کامل برداشته شده است. آنچه مسلم است، نقض و یا تایید توافق هسته ای از سوی ترامپ مهم نیست بلکه نقض کننده برجام باید خسارت ناشی از آن را پرداخت کند.

جمهوری اسلامی تمامی تعهدات تعیین شده مربوط به خود را در برجام به اقرار و اعتراف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجرا کرده، ولیکن کارشکنی‌های ظالمانه و خصمانه ایالات متحده،  مانع اجرای کامل برجام و رفع تمامی تحریم‌های مالی و بانکی شده است.

به گواه تاریخ توافق هسته ای با ایران که در ژوئیه سال 2015 در شهر «وین» اتریش امضا و از ژانویه 2016 اجرایی شد، پس از 18 ماه مذاکرات پشت پرده بین واشنگتن و تهران در سال های 2012 و 2013 به دست آمد، اما پس از علنی شدن مذاکرات، دو سال تلاش مشترک از سوی گروه پنج بعلاوه یک - انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه، آمریکا، و اتحادیه اروپا - برای دستیابی به این توافق صورت گرفت.

زمانی که این توافق به امضای ایران و 1+5 رسید، شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز آن را به عنوان قانون بین المللی تأیید کرد.متحدان آمریکا یعنی عربستان سعودی و اسرائیل به طور خاص تلاش کردند در مسیر این توافق سنگ اندازی کنند. اما نه این مخالفان و نه آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان دیده بان هسته ای سازمان ملل متحد، هیچ اثری از بی توجهی ایران به مفاد این توافق نیافتند و این توافق جهانی شد. با این حال در واشنگتن این توافق هنوز هم سیاسی است و مخالفانِ جمهوری خواه اوباما - که در حال حاضر توسط ترامپ، رهبری می شوند - هنوز هم از آن ناراضی اند.

برجام معاهده‌ای نیست که از سوی کنگره به عنوان قانون آمریکا تصویب شده باشد اما همانطور که  مقامات آمریکایی پس از انتخاب ترامپ تایید کردند، هیچ دلیل قانونی وجود ندارد که او نتواند آن را فسخ کند، اما این اقدام می تواند متحدان دیگر آمریکا را که برجام را امضا کرده اند و به واشنگتن اعتماد کرده اند، برنجاند و توهینی به آنها محسوب شود.

هزینه‌های لغو برجام برای دار و دسته ترامپ

 1. ایران اساسا به تعهداتش در برجام عمل کرده و اگر دیگر کشورها نگرانی‌هایی از برنامه اتمی ایران داشتند مرتفع شده است و بنابراین آن کشورها ترجیح می‌دهند برجام را حفظ کنند و در صورت لغو این توافق آمریکا علاوه بر ایران با کشورهای اروپایی وارد دشمنی می‌شود.

2. اقتصاد ایران امکان رشد مناسبی دارد و این برای دیگر کشورها انگیزه ایجاد کرده است که روابط اقتصادی‌شان را با ایران گسترش دهند.

3. ترامپ می‌خواهد شریک‌های بازرگانی‌اش را ترغیب کند یا تحت فشار بگذارد تا امتیازهای تجاری بیشتری به آمریکا بدهند و کمک کنند اقتصاد آمریکا سریع‌تر رشد کند. اگر او بخواهد شرط تحریم ایران را هم به آن کشورها تحمیل کند، باید از قسمتی از امتیازهای تجاری مورد نظرش چشم‌پوشی کند.

این سه دلیل می‌تواند توضیح دهد که چرا ترامپ پس از انتخاب شدن به سرعت موضعش را نسبت به برجام نرم کرد و از آتش زدن آن به  بازنگری در بعضی قسمت‌های برجام (و نه برچیدن برجام) رسید. مخصوصا دلیل سوم ذکر شده تشدید تحریم‌ها را برای آمریکا زیان‌بار می‌کند، چون برای رأی دهندگان طرفدار ترامپ، رشد اقتصادی اهمیت محوری دارد و او به احتمال زیاد ترجیح خواهد داد بیشتر دستاوردهای اقتصادی داشته باشد تا اینکه لاف تحریم ایران را بزند. حتی ممکن است اهمیت دستیابی به رشد سریع‌تر، باعث شود که علی‌رغم ایجاد تحریم‌های جدید او به فکر بهبود روابط اقتصادی آمریکا و ایران بیفتد، به خصوص که ترامپ خیلی پایبند به ایدئولوژی و اظهارات گذشته‌اش نیست و معمولا تغییر خط‌مشی‌اش را به‌ راحتی با ادعای معامله خوب توجیه می‌کند.

کناره‌گیری آمریکا از برجام، سه‌گانه خروج از توافق‌های بین‌المللی دولت اوباما را تکمیل می‌کند. ترامپ پیش‌تر عضویت واشنگتن در پیمان تجاری ترنس-پسیفیک و توافقنامه پاریس را لغو کرده بود. برخی مقام‌های دولت آمریکا، اعضای کنگره و تحلیلگران منطقه‌ای به او هشدار می‌دهند که کناره‌گیری از این توافق می‌تواند آمریکا را منزوی کند و این در شرایطی است که ترامپ خود تلاش می‌کند ایران را در انزوا قرار دهد.

نکته‌ای که از روز هم روشن‌تر است این است که توافق برجام هرگز به خطر نمی‌افتد چون این توافق تنها با آمریکا نبوده است که عدم تمایل واشنگتن آن را به خطر بیاندازد. سخن محمدجواد ظریف که گفت ما هرگز دوباره مذاکره نمی‌کنیم کاملا درست بود، چون این مذاکرات مختومه است و همه طرف‌ها به جز آمریکا ان را قبول دارند. مرجع تأییدکننده پایبندی ایران به برجام آژانس انرژی اتمی در وین است که همیشه تأیید کرده ایران به این توافق پایدار بوده است. آمریکا امروز می‌خواهد دشمنی خود را در چارچوب قانون بیاورد. مشکل آمریکایی‌ها آزمایش موشکی ایران است، اما به اندازه کافی هم با موشک‌های ساخت آمریکا به ایران حمله شده است، بنابراین ما باید موشک بسازیم و از جنبه دفاعی خود را آماده‌تر از همیشه نگه‌داریم. 

گزارش از حمیدرضا قربانی

انتهای پیام/