آئین «شام پایلاماق» یا شمع‌گردانی در اردبیل/روشن کردن ۴۱ شمع در ۴۱ مسجد اردبیل
یکی از آیین‌هایی که در روز نهم محرم‌الحرام و تاسوعا برگزار می‌شود، آیین «شام پایلاماق» یا شمع‌گردانی است که طی آن اهالی اردبیل در ۴۱ مسجد، شمع نذری روشن می‌کنند.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل، در این آیین سنتی که با معنویت خاص همراه با عشق و ارادت به ساحت حضرت ابوالفضل (ع) علمدار کربلا همراه است عزاداران حسینی به صورت دسته جمعی و در قالب دستجات و محلات مختلف آیین شمع‌گردانی را در نهم محرم در نشان دادن عشق و وفاداری خود به علمدار کربلا انجام می‌دهند.
در این مراسم عاشقان سیدالشهدا (ع) می‌آیند تا ثابت کنند که این عشق هیچ وقت و با هیچ عنصری از بین رفتنی نبوده و گرمای آن بر سرمای ظاهری هوا و شدت باران و برف غلبه کرده و نمی‌تواند از دل‌ها آتش عشق و محبت به سالار شهیدان حضرت سیدالشهدا (ع) و سردار رشید کربلا حضرت اباالفضل (ع) را بزداید.
مردم اردبیل برای برآورده شدن حاجات خود، روشن کردن شمع در مقابل مساجد شهر اردبیل را نذر می‌کنند. روز تاسوعا مردم شمع‌های نذری خود را که از قبل به تعداد ۴۱ عدد تهیه کرده‌اند، پس از جاسازی در «حیبه» یا پاکت پلاستیکی به طرف مسجد محله خود و سپس دیگر مساجد به راه می‌افتند. اگر این عمل به‌صورت گروهی انجام شود، اغلب برای هر دسته یک نفر سر گروه برگزیده می‌شود که این فرد به مسیر ۴۱ مسجد مورد نظر کاملاً آگاه هستند و در پیشاپیش دسته حرکت می‌کنند و علاوه بر رجزخوانی و فرستادن صلوات به پیامبر و ائمه‌ی اطهار (ع) با صدای بلند و رسای خود افراد دسته را راهنمایی می‌کند.
وقتی شمع‌گذاران به مسجدی می‌رسند، با فرستادن صلوات، تشت داخل مسجد را بوسیده و چند قطره از آب تشت را به‌عنوان شفابخش در داخل شیشه‌ای که همراه خود آورده‌اند می‌ریزند. اغلب شمع‌گذاران در هر مسجد فقط یک شمع روشن می‌کنند، اما تعدادی هم هستند که بیش از یک عدد شمع در یک مسجد روشن می‌کنند.
بیوک جامعی، پژوهشگر و استاد دانشگاه اردبیل صبح امروز در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل،گفت: این آیین قدمت صد‌ها ساله در تاریخ اردبیل دارد و از آن عصری که اردبیل را به مهد تشیع و دارالارشاد نامیده اند این عشق و ارادت به اشکال مختلف نمود پیدا کرده و در آیین شمع گردانی نیز که به نام محلی آن «شمع پایلاماخ» معروف است سعی می‌کنند بر رسم دیرپای خود به یاد علمدار کربلا در مسجد هر محله‌ای شمعی به نذر و نیاز خود و برآورده شدن حاجاتشان روشن کنند.
او با بیان اینکه این مراسم از ابتدای ساعات تاسوعای حسینی برگزار می‌شود و دستجات عزاداری اقدام به شمع گردانی می‌کنند، افزود: این آیین که از آن به عنوان نمود و ظهوری به عشق و وفاداری به عباس بن علی (ع) یاد می‌شود همراه با تعزیه خوانی و ریختن اشک ماتم در سوگ شهدای نینوا بوده و عزاداران با چشمی اشک بار شمع‌ها را روشن کرده تا در فروغ آن تجلی عشقشان را به ساحت سیدالشهدا (ع) نمایان ببینند.
پژوهشگر و استاد دانشگاه اردبیل با اشاره به قدمت هزار ساله این مراسم در اردبیل بیان کرد: علاوه بر اردبیل در سایر شهر‌ها نیز این مراسم در مساجد، حسینیه‌ها و امامزاده‌ها برگزار می‌شود و عزاداران حسینی در حالی که شمع به یاد علمدار رشید کربلا روشن می‌کنند بر سر و سینه زده و اشک ماتم می‌ریزند.
جامعی با بیان اینکه در برخی از مناطق آیین شمع گردانی با سنت و روشی متفاوت در قالب دستجات سینه زنی و زنجیرزنی انجام می‌شود، تصریح کرد: اردبیلی‌ها در این آیین به ۴۱ مسجد سرکشی می‌کنند و به یاد ۴۱ منزلی که امام حسین (ع) در رسیدن به کربلا پیموده با نیتی خالص شمع روشن کرده و حاجاتشان را بیان می‌کنند و در عین حال برای شهدای کربلا فاتحه و صلوات می‌فرستند.
او با اشاره به حضور زنان در این آیین باشکوه افزود: زنان نیز در این روز باشکوه با حضور در مساجد و شرکت در مراسم شمع گردانی به ویژه در سقاخانه اردبیل نذر و نیازشان را به علمدار کربلا حواله می‌کنند تا با روشن کردن شمع و گره بستن تکه پارچه‌هایی سبز رنگ خواستار برآورده شدن حاجاتشان باشند.
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل نیز در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل، با اشاره به دیرپایی چنین مراسماتی در اردبیل بیان کرد: اردبیلی‌ها آیین‌های خاصی را برای تاسوعا و عاشوارای حسینی و محرم دارند که در کنار طشت گذاری، حضور دستجات عزاداری به شکل شبانه در مساجد، حضور دستجات و محلات در مسیر تاریخی عزاداری، آیین شمع گردانی نیز از جمله رسوم خاص اردبیل‌ها بوده که در تاسوعا برگزار می‌شود.
حجت الاسلام مهدی ستوده همچنین به اجتماع بزرگ عزاداران حسینی در اردبیل افزود: تجمعی که عصر امروز در اردبیل برگزار می‌شود عزاداران اوج عشق و سرمستی خود را به مکتب سیدالشهدا (ع) نشان می‌دهند.
او با بیان اینکه بیش از هزاران سال است که چنین آیین‌هایی در اردبیل برگزار شده و همواره زمینه مشهوریت اردبیلی‌ها را در وفاداری به مکتب حسینی نشان می‌دهد امسال نیز مراسم شمع گردانی از ابتدای ساعات تاسوعای حسینی آغاز شده و پیش بینی می‌کنیم این آیین تا اذان مغرب ادامه پیدا کند.
شمع گردانی آیینی مختص اردبیل است و از سال‌های گذشته تاکنون همه ساله با شکوه خاصی برگزار می‌شود، اما این آئین طی سال‌های اخیر در استان‌های دیگر کشور بویژه استان‌های شمالغرب و همجوار اردبیل رواج یافته و مردم این مناطق نیز آئین شمع گردانی را به عنوان آئینی برای عرض ارادت به خاندان سیدالشهدا (ع) برگزار می‌کنند.
آئین شمع گردانی فرصتی است که هر سال مردم این استان برای اثبات دلدادگی و محبت خود به حضرت سیدالشهدا (ع) بویژه علمدار کربلا که روز تاسوعا منتسب به اوست، عشق خود را با شوری معنوی در مساجد مویه می‌کنند.
انتهای پیام/ح
برگزاری آئین هزار ساله شمع گردانی در اردبیل
