اتحادیه اقتصادی اوراسیا؛ نقطه عطفی در تعاملات تهران و آسیای مرکزی

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در حاشیه اجلاس سران «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» آقای روحانی و پوتین روسای جمهور ایران و روسیه در ایروان با یکدیگر به بحث و تبادل نظر پرداختند. روحانی به دعوت رسمی نخست وزیر ارمنستان و برای شرکت در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا، در صدر یک هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی ایران، روز دوشنبه وارد ارمنستان شد.براساس اخبار منتشره محوریت رایزنی در این دیدار حول محور هایی نظیر برجام ،  امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز و ابتکار «صلح هرمز» بوده است.
رییس جمهور کشورمان در این دیدار برجام را به عنوان الگوی کارآمدی از موفقیت دیپلماسی چندجانبه برای حل و فصل مسائل بین المللی دانست و تاکید کرد: موفقیت این توافق مستلزم اجرای کامل تعهدات متقابل از سوی تمامی امضاکنندگان آن و حمایت همه کشور‌ها از اجرای مفاد توافق هسته ای است.  او همچنین تاکید کرد که ایران از امضا کنندگان توافق برجام انتظار دارد در راستای  اجرایی شدن آن گام بردارند و در این راستا نقش مسکو هم حائز اهمیت خواهد بود.

آقای روحانی، حفظ صلح و ثبات در منطقه و از جمله خلیج‌فارس و تأمین آزادی و امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز را سیاست قطعی جمهوری اسلامی ایران بر شمرد. به باور او امنیت و صلح پایدار در خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز تنها با مشارکت کشور‌های این منطقه تأمین خواهد شد نه دولت های فرامنطقه.

«ابتکار صلح هرمز»  طرحی است که رییس جمهور کشورمان با ارئه آن خواهان ارتقا صلح، ثبات، پیشرفت و رفاه تمام ساکنان تنگه هرمز و تفاهم متقابل و روابط صلح‌آمیز و دوستانه میان آنها است.این ابتکار حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تأمین همگانی امنیت انرژی، آزادی کشتیرانی و انتقال آزادانه نفت و سایر منابع در کشور‌های حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن را در برمی‌گیرد.

پوتین در دیداری که با همتای ایرانی خود داشت ضمن حمایت از برجام و توافق هسته‌ای براین موضوع تاکید کرد که مسکو تمام تلاش خود را برای اجرای کامل تعهدات از سوی همه طرف‌های امضا کننده این توافق بکار می‌گیرد.  او در ادمه رایزنی های خود از آغاز همکاری رسمی ایران در مناسبات اقتصادی با اتحادیه اوراسیا استقبال و آن را زمینه ساز همگرایی و توسعه بیشتر منطقه‌ای دانست.

روسای جمهوری اسلامی ایران و روسیه در این دیدار همچنین بر تقویت بیش از پیش روابط تهران – مسکو در همه حوزه‌های مورد علاقه تاکید و در خصوص طرح ارائه شده رئیس جمهور کشورمان در سفر اخیر به سازمان ملل موسوم به «ابتکار صلح هرمز» رایزنی کردند.

اتحادیه اوراسیا  پل ارتباطی کشورهای آسیای مرکزی

بحث بر سر تشکیل اتحادیه ای با کارکرد اقتصادی بعد از فروپاشی جماهیر شوروی وجود داشت ، اما از همان زمان این نیاز احساس می‌شده است که کشور‌های استقلال یافته از شوروی سابق بتوانند اتحادیه مستقلی را تشکیل دهند. این در حالی است که اتحادیه هایی با محوریت سیاسی، امنیتی و نظامی به سرعت تشکیل شده و تنها جای خالی تشکلی با محوریت و کارکرد اقتصادی کاملا محسوس بود. تا اینکه در نهایت در سال ۲۰۱۵ این اتحادیه به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. اتحادیه اقتصادی اوراسیا ( EAEU) یک اتحادیه اقتصادی است که اعضای آن بیشتر کشورهای شمال منطقه اوراسیا در شرق اروپا هستند.معاهده تشکیل این اتحادیه در ۲۹ می ۲۰۱۴ توسط بلاروس، قزاقستان و روسیه امضا شد و از یکم ژانویه ۲۰۱۵ عملاً اجرا شد.

دیداری سرنوشت‌ساز برای تشکیل یک بلوک اقتصادی قدرتمند در منطقه

این دیدار صمیمی نشان می‌دهد که آمریکا و شخص دونالد ترامپ به شدت در انزوای سیاسی جهانی قرار دارد؛ زیرا علی‌رغم فشار‌هایی که از سوی برخی سران کشور‌های اروپایی بر رئیس جمهوری اسلامی ایران در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد آورد، با این حال رئیس جمهور حاضر نشد با ترامپ ملاقات کند. این نشانه قدرت جمهوری اسلامی ایران و عظمت ایران در برابر کشور‌ها و مقاومت ملت ایران در برابر فشار‌ها و تحریم‌های ظالمانه است.
کارشناسان معتقدند این دیدار صمیمی پوتین و روحانی در ارمنستان نشان می‌دهد که اکنون شرایط ایران برای تقابل با تحریم‌های آمریکا جدی‌تر شده است و ایران تلاش می‌کند که با تکمیل این مجموعه اقدامات و رویکری که در قبال تحریم‌ها گرفته است، مانند جایگزین کردن ارز منطقه‌ای به جای دلار می‌تواند، تأثیر این فشار‌ها بر اقتصاد ایران را کاهش دهد. ایران با استفاده از ظرفیت اتحادیه اورآسیا می‌تواند یک مجموعه روبه‌رشد اقتصادی تشکیل دهد تا در مقابل تحریم‌های آمریکا مقابله کند و آقای پوتین ثابت کرده است در یک جبهه همراه ایران است و فشار‌های رئیس جمهور آمریکا برای انزوای ایران بی نتیجه مانده است.

ایران اکنون در بهترین وضعیت دیپلماتیک در منطقه قرار دارد که می‌تواند در مقابل رئیس جمهور آمریکا و فشار‌های غرب ایستادگی و از این مرحله سخت عبور کند. دیدار روسای جمهوری ایران و روسیه در تقابل میان تهران و واشنگتن در حوزه سیاسی، اقتصادی و امنیتی بسیار حائز اهمیت است. هرگاه ایران و روسیه به هم نزدیک شدند اثرات بسیار خوبی در کاهش بحران‌های منطقه‌ای مشاهده شده است، گفت: به نظر می‌رسد که روابط تهران و مسکو بیش از گذشته مستحکم خواهد شد.

پیوستن ایران به اتحادیه اورآسیا می‌تواند یک دروازه جدیدی برای عبور ایران به سمت یک اقتصاد پویا باشد. آقای پوتین ثابت کرده که می‌تواند به عنوان رهبر یک کشور قدرتمند ظاهر شود و با ایستادن در کنار ایران توانسته اثر تحریم‌های ظالمانه را کاهش دهد و ادامه این روند به ایران کمک می‌کند که از شرایط اقتصادی تحریم‌ها خارج شود.آمریکا و منافع آن اجازه نمی‌دهند این طرح توسط کشور‌های حاشیه خلیج فارس پذیرفته شود و اینجاست که ظرفیت روسیه برای اجرایی کردن این طرح می‌تواند کمک کند و تنش‌ها را در خلیج فارس کاهش دهد.

لزوم ادغام و همگرایی اقتصادی در اتحادیه اوراسیا

در شرایطی که ایالات متحده آمریکا محدودیت‌های یک جانبه بسیاری علیه ایران اعمال کرده که منجر به کاهش صادرات نفت ایران شده است. عضویت جمهوری اسلامی ایران در «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» می‌تواند برای کشورمان در حوزه تعاملات اقتصادی فرصتی مناسب تلقی شده و حائز اهمیت است.حضور در این اتحادیه می‌تواند به توسعه صادرات غیرنفتی کشورمان در تجارت خارجی کمک کند و در نهایت موجب ارز آوری برای کشور شود. از سویی دیگر؛ می‌تواند منجر به رونق گرفتن تولید در داخل کشور و همچنین باعث افزایش اشتغال شود. می‌توان گفت چرخه اقتصادی در داخل کشور با فعالیت در این اتحادیه می‌تواند راه افتاده و گسترش خوبی پیدا کند.

کاهش تعرفه بیش از پانصد قلم کالا می‌تواند فرصت بی نظیری را در حوزه تجارت خارجی برای ایران فراهم خواهد کرد تا از این طریق راهی برای توسعه صادرات خود فراهم کرده و همکاری خود را در منطقه افزایش دهد. همچنین می‌تواند تحریم‌های آمریکا را کم اثر و حتی بی اثر کند. در نتیجه منجر به توسعه صادرات غیرنفتی کشورمان شده و رقم تولید داخلی را هم افزایش پیدا کند. در نتیجه حضور ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همکاری با کشور‌های عضو در این اتحادیه فرصت قابل توجهی هم برای ارتقاء سطح سیاست خارجی ایران و هم تجارت در سطح بین‌الملل به شمار می‌رود. در این اتحادیه تنها کشور‌های آسیای مرکزی عضو نیستند، بلکه بلاروس در اروپای شرقی، ارمنستان در منطقه قفقاز، روسیه، قزاقستان و قرقیزستان اعضای دائم اتحادیه اوراسیا را تشکیل می‌دهند البته این اتحادیه در فضای اوراسیا و نه در فضای آسیای مرکزی تشکیل شده است.

هدف اصلی این اتحادیه از بین بردن موانع و تعرفه‌های گمرکی همچنین به هم پیوستن اقتصاد کشور‌های منطقه اوراسیا است، اضافه کرد: این رویه در آینده می‌تواند با ادغام اقتصاد کشور‌های عضو توسعه پیداکند و حتی همانندعملکرد اتحادیه اروپا، دارای واحد پول مشترک و همسویی سیاست‌ها در حوزه‌های پولی_مالی و بانکی شود. در نتیجه چشم انداز نهایی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، افزایش تعاملات تجاری کشور‌های حاضر در این اتحادیه و همگرایی ادغام اقتصادی تا سطح ایجاد واحد پولی مشترک و اتخاذ سیاست‌های یکسان در حوزه تجارت بین الملل و خارجی خواهد بود.

راه اندازی مکانیزم مالی تهران - مسکو میانبری بر  تحریم های ایالات متحده 

جدیدترین اطلاعات از سوی مقامات روسی نشان می‌دهد که روند اتصال سامانه‌های بانکی ایرانی به سامانه‌های روسی به صورت جدی در حال پیگیری است و می‌توان در آینده نیز انتظار داشت که بعد از اتصال سپام به عنوان سامانه پیام رسانی الکترونیکی مالی ایران به شبکه پیام رسانی بانکی روسیه پروژه چندین ساله و معطل اتصال شبکه شتاب ایران به شبکه میر روسیه بالاخره به سرانجام برسد. سپام (SEPAM)، سامانه پیام‌رسانی الکترونیکی مالی است که کارکردی شبیه به سوئیفت دارد و به سفارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از سوی شرکت خدمات انفورماتیک به منظور استفاده در شرایط تحریم ایران از سوی سوییفت تهیه شده تا جایگزین سوییفت برای ادامه روابط بانکی شود؛ این سیستم به عنوان پیام رسانی بانکی و یک زیرساخت حیاتی تبادلات ارزی کشور و همین‌طور تبادلات بین بانکی را مدیریت می‌کند و با پروتکل سوییفت تطابق کامل دارد. همچنین با استفاده از سپام نه تنها برای اولین بار، یک زیرساخت پیام‌رسانی واحد مالی ملی در کشور برای تمام مراودات مالی عمده بانک‌ها از قبیل اعتبارات اسنادی ارزی و ریالی، ضمانت‌نامه‌های ارزی و ریالی، حوالجات ارزی، مکاتبات، استعلام‌ها و مذاکرات از طریق یک شبکه واحد پیام‌رسانی قابل انجام بوده، بلکه امکان اتصال به بانک‌های خارجی در خارج از کشور را می‌توان به گونه‌ای برقرار کرد که بدون به‌کارگیری امکانات مؤسسه سوئیفت و نگرانی‌های مربوط به آن، با زبانی مشترک و آشنا، تعاملات مالی با آخرین فناوری‌های موجود صورت گیرد.

همچنین مانور مشترک ایران و روسیه در خلیج فارس نشان دهنده روابط تنگاتنگ دیپلماتیک در سطوح عالی حتی در سطوح نظامی است و این خود یک هشدار برای آمریکا و هم پیمانانش در منطقه است که ایران در خلیج فارس و تنگه هرمز تنها نیست و قدرت‌های دیگرِ بزرگ جهان در کنار ایران خواهند بود و این یک عامل بازدارنده برای ماجراجویی‌های آمریکا در قبال ایران است و در ارتقای توان نظامی ایران مهم خواهد بود.محور‌های اصلی گفت‌وگو‌های روسای جمهوری ایران و روسیه در مسئله استفاده از دریای خزر و ارتقای سطح تعاملات این دو کشور است، همچنین اتحادیه اورآسیا و افزایش کارایی سازمان شانگهای، افزایش همکاری نظامی، اقتصادی و امنیتی مسکو و تهران برای پایان دادن به بحران سوریه و استفاده از ظرفیت‌های روسیه برای کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکاست.

گزارش از نرگس رمضانی

انتهای پیام/