کالبدشکافی انتخابات آمریکا (۶) : کلیددار نهایی کاخ سفید کیست؟

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، در بخش نخست از سلسله گزارش‌ها درباره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، ساختار نظام سیاسی این کشور را تشریح کردیم.

 در بخش دوم به بررسی شیوه‌های برگزاری انتخابات درون حزبی در سطح ایالت ها به منظور کسب نامزدی حزب پرداختم که گفته شد انتخابات درون حزبی به دو شیوه مقدماتی و اجلاسی (کاکس) انجام می شود.

 مهمترین رویداد در انتخابات درون حزبی، یعنی سه شنبه بزرگ موضوع اصلی بخش سوم این سلسله گزارشها بود که در آن به چراییِ انتخابِ روز سه‌شنبه به عنوان روز انتخابات در آمریکا پاسخ داده شد. همچنین در این بخش تشریح شد که آنچه سبب پیروزی یک داوطلب در کسب نامزدی نهایی حزب است، تعداد ایالت‌های پیروز نیست؛ بلکه تعداد موکلان انتخاباتی است.

در بخش چهارم به تفصیل به مسئله موکلین انتخاباتی پرداختیم که نقشی تعیین‌کننده در رسیدن داوطلب به نامزدی حزب دارند. در  بخش پنجم نقش تعیین‌کننده کنوانسیون ملی حزب در معرفی نامزد نهایی بررسی شد.

در بخش ششم و پایانی این گزارش به برگزاری انتخابات نهایی ریاست‌جمهوری و نقش هیئت انتخاب‌کنندگان در انتخاب رئیس جمهور  آمریکا و کلیدار چهارساله کاخ سفید می‌پردازیم.

انتخابات نهایی
سرانجام پس از مشخص شدن نامزد‌های نهایی هر حزب و رقابت دو نامزد اصلی، روز انتخابات در آمریکا فرا می‌رسد.

بر اساس قانون آمریکا، روز برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، «نخستین سه شنبه از ماه نوامبر» یا «سه شنبه‌ پس از نخستین دوشنبه ماه نوامبر» است. این روز در انتخابات پیش رو، سوم نوامبر ۲۰۲۰ (یا ۱۳ آبان ۱۳۹۹) خواهد بود.

همانطور که گفته شد، اگرچه مردم در انتخابات نهایی آمریکا، بطور مستقیم نامِ نامزد مورد نظر خود را در برگه رأی (ballot) انتخاب می‌کنند؛ اما در واقع آن‌ها تعدادی الکتور (Elector) یا انتخاب‌کننده را بجای خود وکیل می‌کنند تا در جلسه الکترال کالج (Electrol College) یا «هیئت انتخاب‌کنندگان»، بجای آن‌ها به نامزد مورد نظرشان رأی دهد. در زیر تصویری از یک برگه رأی متعلق به انتخابات سال ۲۰۱۶ مشاهده می‌کنید (زمانی که رقابت‌ها میان هیلاری کلینتون دموکرات و دونالد ترامپ جمهوری خواه بود).

نمونه برگه رأی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا-۸ نوامبر ۲۰۱۶

همانطور که در تصویر بالا نشان داده شده، با وجود رقابت اصلی میان دو حزب دموکرات و جمهوری خواه، اما احزاب سومی هم به مانند «حزب لیبرترین» و «حزب سبز» در انتخابات شرکت دارند و نام ان‌ها در برگه رأی دیده می‌شود؛ هر چند به طور سنتی شانسی برای پیروزی ندارند.

البته باید گفته شود ممکن است شکل چاپی برگه رأی از ایالتی به ایالت دیگر متفاوت باشد؛ به مانند تصویر زیر که شکلی متفاوت از برگه رأی در  انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا را مشاهده می کنید.

در برگه رأی نام دونالد ترامپ به همراه معاونش و نام هیلاری کلینتون و معاونش آمده است

الکترال کالج
همانطور که در ابتدا گفته شد، رئیس جمهور در انتخابات آمریکا بطور مستقیم انتخاب نمی‌شود؛ بلکه با رأی هیئتی متشکل از ۵۳۸ نفر از «هیئت انتخاب‌کنندگان» یا همان «الکترال کالج Electoral College» انتخاب خواهد شد. [گاه در فارسی از الکترال کالج با نام مجمع گزینندگان نیز یاد می شود.]

در واقع اگر چه اسم نامزد‌ها در برگه‌های اخذ رأی نوشته می‌شود؛ اما مردم در عمل به طور مستقیم به رئیس جمهور و معاون او رأی نمی‌دهند. این بدان معنی است که رای‌دهندگان در هر ایالت، فهرستی از انتخاب کنندگان رئیس‌جمهور (electors) را انتخاب می‌کنند. هر ایالت متناسب با جمعیت خود تعداد مشخصی کرسی در هیئت انتخاب کنندگان (الکترال کالج) دارد. تعداد این کرسی‌ها نیز برابر با تعداد سناتور‌ها و نمایندگانی است که آن ایالت در مجلس نمایندگان دارد. [تعداد اعضای مجلس نمایندگان هر ایالت+ تعداد اعضای سنای آن ایالت]

از آنجایی که هر ایالت دست‌کم دو سناتور در مجلس سنا و یک نماینده در مجلس نمایندگان دارد، حداقل الکتورها (انتخاب کنندگان) در هر ایالت سه نفر خواهد بود. همچنین ایالت‌های کالیفرنیا با ۵۵ انتخاب کننده، تگزاس با ۳۸ انتخاب کننده، نیویورک با ۲۹ انتخاب کننده، فلوریدا با ۲۹ انتخاب کننده و ایلینوی با ۲۰ انتخاب کننده به ترتیب، بیشترین شمار الکتور را در هیئت انتخاب کنندگان به خود اختصاص داده‌اند.

 حال در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، هر نامزدی که بتواند بیشترین آرا را در هر ایالت کسب کند، در واقع صاحب همه آرای انتخاباتی (آرای الکترال های) آن ایالت می‌شود. سپس انتخاب‌کنندگان ۵۰ ایالت و منطقه کلمبیا (جمعا ۵۳۸ نفر) مجمعی را تشکیل می‌دهند که هیئت انتخاب کنندگان (الکترال کالج یا همان کالج انتخاباتی) خوانده می‌شود.

هر نامزدی که بتواند رأی ۲۷۰ نفر (از مجموع ۵۳۸ نفر) از این هیئت یا الکترال‌ها را به خود اختصاص دهد، کلید ورود به کاخ سفید را برای ۴ سال از آن خود کرده است. طبق اصل دوم قانون اساسی آمریکا (بخش نخست، بند دوم) رئیس جمهور از سوی الکترال‌ها (انتخاب کنندگان) برگزیده خواهد شد.

در این بند آمده است: هر ایالت به شیوه‌ای که مجلس قانونگذاری معین می‌کند، تعدادی انتخاب کننده (الکتور) تعیین خواهد نمود که تعدادشان برابر با تعداد کل سناتور‌ها و نمایندگانی است که یک ایالت مجاز به داشتن آن‌ها در کنگره‌ است؛ اما هیچ سناتور، نماینده یا فردی که در ایالت متحده دارای سمتی غیرانتفاعی یا انتفاعی باشد، نمی‌تواند به عنوان انتخاب‌کننده تعیین گردد.

الکتور‌ها خود چگونه انتخاب می‌شوند؟
گزینش انتخاب‌کنندگان یا همان الکتور‌ها (electors) که اعضای الکترال کالج را تشکیل می‌دهند نیز به شیوه خاصی است. شیوه گزینش الکتور‌ها از سوی «قوه مققنه ایالتی» (State legislature) تعیین می‌شود و بطور مستقیم از سوی دولت فدرال آمریکا انجام نمی‌شود. (یعنی این مسأله در سطح ایالات انجام می‌شود و از سوی دولت به همه ایالات ابلاغ نمی‌شود). در گذشته بسیاری از هیئت‌های مقننه ایالت‌ها، خود بصورت مستقیم، انتخاب کنندگان (الکتور‌های ایالت خود) را انتخاب می‌کردند؛ اما امروزه و با گذشت زمان، ایالت‌ها از رأی مستقیم مردم برای تعیین اعضای انتخاب کننده الکترال کالج استفاده می‌کنند.

امروزه انتخاب خود اعضای هیئت انتخاب کنندگان (الکتورها) نیز روندی جداگانه دارد و دو مرحله ای است. در مرحله نخست احزاب سیاسی در هر ایالت فهرستی از الکتورهای احتمالی را ارائه می دهند. انتخاب الکتورها توسط احزاب سیاسی طبق قوانین حزب انجام می شود. این بدان معناست که هر کاندیدای ریاست جمهوری، فهرست بالقوه الکتورهای مخصوص خود را در هر ایالت دارد.

 در مرحله دوم که هم‌زمان با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است، رأی‌دهندگان در هر ایالت با انداختن برگ رأی خود، الکتورهای متعلق به آن کاندیدا را نیز انتخاب می کنند. حال ممکن است در  برگه رأی نام الکتورها نیز در ذیلِ نام نامزد ریاست جمهوری آمده باشد و یا خیر. این مسأله بستگی به شکل برگه رأی در هر ایالت دارد. در نهایت فهرست الکتور‌های نامزد برنده در هر ایالت، به عنوان، الکتور‌های آن ایالت انتخاب می‌شود.

انتخاب کننده خائن
پس از انتخاب اعضای الکترال کالج، نوبت به آنها می‌رسد تا رئیس جمهور منتخب و معاون او را برگزینند. اعضای هیئت انتخاب کنندگان عموما رأی انتخابی خود را به نامزدی می‌دهند که رأی اکثریت را در ایالتشان کسب کرده است. اما دست‌کم ۲۱ ایالت مقررات خاصی در این زمینه ندارند تا آن‌ها را ملزم به چنین کاری کند. در نتیجه آن‌ها می‌توانند خلاف رأی اکثریت ایالت خود، به شخص دیگری رأی دهند. این الکتور‌هایی که خلاف رأی اکثریت ایالت خود رأی می‌دهند، به دو دسته «انتخاب‌کننده خیانت‌کار» (Faithless elector) [که به آن انتخاب کننده بی‌وفا نیز می‌گویند] و «انتخاب کننده غیر متعهد» (Unpledged elector) تقسیم می‌شوند.

 انتخاب کننده غیر متعهد (Unpledged elector) از ابتدا و به هنگام نامزدی برای عضویت در هبئت انتخاب‌کنندگان نیز تعهدی برای حمایت از نامزدی خاص نداده است؛ از این رو چون از ابتدا نیز تعهدی نداده، آزاد است تا به هر کاندیدایی در هیئت انتخاب‌کنندگان یا همان الکترال کالج رأی دهد.

اما انتخاب کننده خیانت‌کار (یا بی‌وفا) فردی است که با وجود دادن تعهد، آن را نقض کرده و زیر پا گذاشته است. انتخاب کننده متعهدی که با شکستن پیمان خود، خلاف رأی اکثریت ساکنان ایالتی که از آن انتخاب شده در هیئت انتخاب کنندگان رأی می‌دهد، با خطر «حذف یا مجازات حزبی» علاوه بر «مجازات‌های احتمالی قانونی در برخی ایالت ها» روبرو خواهد شود.

باید در اینجا اشاره شود که در قانون اساسی آمریکا و قوانین فدرال، هیچ مقرراتی که الکتور‌ها را ملزم کند تا طبق نتایج آرای کسب شده در ایالت خود در هیئت انتخاب‌کنندگان نیز رأی دهند، وجود ندارد (بلکه تنها برخی قواننی ایالتی در این خصوص هست) اما معمولا همانطور که گفته شد به ندرت پیش می‌آید که الکتور‌ها رأی مردم را نادیده گرفته و رأی الکترال خود را به فردی دیگر بدهند.

آیا انتخاب‌کننده خیانت‌کار در تاریخ انتخابات آمریکا بوده؟
تا به حال اتفاق نیافتاده که «انتخاب‌کنندگان خیانت‌کار» بتواند نتیجه کلی آراء را تغییر و رئیس‌جمهور منتخب را عوض کنند؛ اما در سال‌های ۱۹۴۸، ۱۹۵۶، ۱۹۶۰، ۱۹۶۸، ۱۹۷۲، ۱۹۷۶ و ۱۹۸۸ انتخاب‌کنندگانِ خیانت‌کاری بوده‌اند که خلاف تعهدشان رأی داده اند. همچنین در سال ۲۰۰۰ نیز یک الکتور با وجود تعهدش، رأی سفید داد.

مجازات خائنان
هماطور که گفته شد برخی از ایالت‌ها، قوانینی علیه انتخاب‌کنندگانِ خیانت‌کار که تعهد خود را زیر پا گذاشتند، وضع کرده اند. اکنون سی و دو ایالت به علاوه منطقه کلمبیا، قوانینی علیه الکتور‌هایی که تعهد خود را نقض می‌کنند، دارند؛ هر چند بیشتر این ایالت‌ها سازوکارِ اجرایی برای اجرای مجازات علیه انتخاب کننده خائن در اختیار ندارند.

نامزدی که بدون شرکت در انتخابات آمریکا نفر سوم شد!

همانطور که در بالا درباره سازوکارِ انتخابات ریاست جمهوری آمد، رأی مردم در انتخابات ریاست جمهوری امریکا بصورت غیر مستقیم است و در واقع مردم به الکتور‌ها (هیئت انتخاب کنندگان) وکالت می‌دهند تا به نمایندگی از آن‌ها رئیس جمهور را در الکترال کالج برگزینند. همچنین گفتیم گاه این الکتور‌ها در تعهدی که داده اند، خیانت کرده و بجای رأی اکثریت، فردی دیگر را برمی‌گزینند. در سال ۲۰۱۶ و در جریان برگزاری الکترال کالج، سه نفر از الکتور‌ها بجای رأی دادن به یکی از دو نامزد حزب دموکرات و جمهوری‌خواه که در انتخابات شرکت کرده و هرکدام رأیی را کسب کرده بودند، به «کالین پاول» وزیر خارجه سابق آمریکا (که تصدی وزارت خارجه را در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ در دست داشت) رأی دادند. بدین ترتیب، کالین پاول بدون شرکت در رقابت‌های انتخاباتی، در هیئت انتخاب کنندگان نفر سوم شد!

طبق اعلام واشنگتن تایمز، انتخاب ‌کنندگانی که بجای رأی به کلینتون (طبق آنچه تعهد داده بودند) به کالین پاول رأی دادند، به عنوان بخشی از اعضای «جنبش همیلتون الکتورز» (Hamilton Electors movement) محسوب می‌شوند. این افراد از این جهت خود را «جنبش همیلتون الکتورز» یا رأی دهندگان همیلتون می‌نامند تا خود را به «الکساندر همیلتون» از سیاستمداران و پدران بنیانگذار آمریکا منتسب کنند؛ چرا که او عقیده داشت الکترال کالج باید از رسیدن افراد فاقد شرایط لازم به منصب ریاست جمهوری جلوگیری کند.

پس از این ماجرا بود که رسانه های آمریکایی اعلام کردند یک قاضی در امریکا این سه انتخاب کننده خائن را كه خلاف تعهد اولیه خود رأی دادند، به هزار دلار جریمه کرده است.

پیچیدگی سیستم الکترال
آنچه سیستم انتخاباتی آمریکا را اندکی پیچیده و دشوار می‌کند، آن است که همیشه نامزد دارای رای اکثریت کلید ورود به کاخ سفید را پیدا نمی‌کند. به‌ طور مثال در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا «هیلاری کلینتون» نامزد دموکرات‌ها با کسب بیشتر از ۶۵ میلیون رای، در حدود ۳ میلیون رای جلوتر از دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواهان بود، اما انتخابات را به او باخت؛ چرا که دونالد ترامپ توانسته بود ۳۰۴ رای الکترال به خود اختصاص دهد، در حالی که کلینتون تنها ۲۲۷ رای الکترال را دارا بود.

زمان نشست الکترال کالج: نشست هیئت انتخاب کنندگان در «نخستین دوشنبه بعد از دومین چهارشنبه دسامبر» است که پس از انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود. این تاریخ، در انتخابات پیش رو، مطابق با ۱۴ دسامبر است. در انتخابات پیش رو، پس از آنکه رأی‌دهندگان، هیئت انتخاب‌کننده رئیس جمهور را برگزینند، الکترال‌ها در تاریخ ۱۴ دسامبر (۲۴ آذر ۱۳۹) رئیس جمهور و معاونش را انتخاب کرده و یا در صورت پیروزی ترامپ، بار دیگر ترامپ و معاونش مایک پنس را بر می‌گزینند.

اگر الکترال کالج نتواند رئیس جمهور را برگزیند؟
در صورتی که هیچ کاندیدایی نتواند اکثریت آرای الکترال (آرای اعضای هیئت انتخاب کنندگان) را کسب کند، مسأله به مجلس نمایندگان آمریکا (House of Representatives) ارجاع داده می‌شود. هرچند این مسأله‌ای نادر است؛ اما در سال‌های ۱۸۰۰ و ۱۸۲۴ اتفاق افتاد.

بطور مثال در سال ۱۸۲۴، چهار کاندیدا در الکترال کالج رأی آوردند؛ اما هیچکدام حائز اکثریت آرا نشدند. پس از آن مسأله به مجلس نمایندگان ارجاع داده شد و مجلس نمایندگان «جان کوئینسی آدامز» را برگزید. این در حالی بود که رقیب وی، آندرو جکسون در انتخابات سراسری و رأی گیری الکترال کالج، رأی بیشتر را از آن خود کرده بود.

مراسم تحلیف
پس از آنکه نامزد منتخب ریاست جمهوری موفق به کسب رأی ۲۷۰ رأی الکترال شد، مراسم تحلیف به منظور ادای سوگند برای وی و معاونش برگزار می‌شود. مراسم تحلیف برای هر رئیس جمهور آمریکا، حتی رئیس‌جمهور مستقر، برگزار می‌شود. مراسم تحلیف در ظهر روز بیستم ژانویه برگزار می‌شود که در واقع این تاریخ، نخستین روز دوره جدید ریاست جمهوری محسوب می‌شود. این روز، معمولا ۷۲ الی ۷۸ روز پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است. گفتنی است تنها در سه مورد که ۲۰ ژانویه مصادف با روز یکشنبه (تعطیل عمومی در آمریکا) شد، مراسم به طور خصوصی در آن روز برگزار شد و روز بعد آن بار دیگر در برابر عموم مجددا انجام شد. به عنوان مثال مراسم تحلیف دور نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، در تاریخ ۲۰ ژانویه که مصادف با جمعه بود، برگزار شد.

جمع بندی

در پایان ویدئویی آماده کرده‌ایم که بطور خلاصه روند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را از ابتدا تا زمان برگزاری مراسم تحلیف شرح می دهد. حال باید منتظر ماند و دید چه کسی کلید دار ۴ سال آینده کاخ سفید خواهد شد.

ترجمه و تنظیم: محمد حسن خلیلی

انتهای پیام/