لزوم مهندسی فرهنگی در نگرش به معلولان

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، افراد معلول و دارای ناتوانی و محدودیت‌های ناشی از آن برای حضور و نقش آفرینی در جامعه نیازمند یاری و تامین زیرساخت مناسب هستند، اما جامعه دچار فقر فرهنگی بیش از مشکل معلولیت بر رنج معلولان افزوده که این امر مهندسی فرهنگ نگرش به معلولان را ضروری ساخته است.

امروزه بسیاری از رویکرد‌های موجود بخصوص در میان افراد جامعه و نحوه مواجهه آنان با افراد معلول به گونه‌ای است که گرچه شاید با ترحم و دلسوزی و حتی با قصد کمک توام باشد، اما در مجموع پدیده معلولیت را به یک امر فردی یا وابسته و مرتبط به خانواده معلول محدود می‌کند.

 

 

گرچه تلاش‌ها و اقدامات شایسته و حمایتی از معلولان توسط سازمان‌های حمایتی مانند بهزیستی انجام می‌شود، اما همچنان بار سنگین فرد معلول بر دوش خانواده است و تا رسیدن به نقطه مطلوب در حوزه خدمت‌رسانی به معلولان و افراد ناتوان از جمله سالمندان، زنان باردار و افراد آسیب دیده از حوادث، راه درازی وجود دارد.

تعدد و تنوع مشکلات معلولان به قدری فراوان است که در همه حیطه‌های زیستی و فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فردی قابل مشاهده است و سمت و سوی همه این مشکلات تنها جملاتی مانند "تو معلول هستی"، "تو ناتوانی"، "تو باید به دیگری تکیه کنی" و امثال آن را به وی القا می‌کند.

احساس ناتوانی، عدم فراهم بودن زمینه‌های فعالیت معلولان در جامعه و مناسب نبودن محیط در حد و اندازه لازم و حاکم بودن نگاه غالب به این قشر به عنوان افراد ناتوان و نیازمند کمک دیگران موجب شده است با وجود انگیزه‌های قوی در بسیاری از معلولان برای حضور و نقش آفرینی در جامعه، شاهد عدم بهره‌گیری از نقش‌ها و ظرفیت و توان این افراد و پرداخت هزینه‌های مختلف اجتماعی باشیم.

دنیای امروز دنیای دارای افق‌های عظیم برای معلولان است به طوری که در جهان امروز و طبق استاندارد‌های جهانی، معلولیت از یک امر فردی فاصله گرفته و به یک امر مربوط به جامعه تبدیل شده است به این معنا که دیگر توسعه یافتگی یک جامعه صرفا به معنی دسترسی به صنایع بزرگ و تکنولوژی و شاخص‌های رشد اقتصادی محدود نیست بلکه در درجه اول یک کشور زمانی توسعه می‌یابد که اولین و مهم‌ترین عامل توسعه یعنی انسان در آن احیا شود.

نگاه غالب و جاری یک جامعه به قشر معلول، می‌تواند میزان آمادگی آن جامعه از نظر زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری را برای حضور این اقشار در جامعه فراهم کند به این معنا که نگاه غالب جامعه هرچه به سوی به رسمیت شناختن حقوق معلولان باشد، قوانین و روند اجرای امور و برخورد‌ها با این قشر به همان میزان عادلانه و مطابق با استاندارد‌ها خواهد بود.

 

نوع و نحوه مواجهه جامعه با یک معلول، نگاه افراد عادی به فرد ناتوان و کیفیت برخورد کلامی با معلول، نگاه و دید کلی جامعه به این قشر را به نمایش می‌گذارد که در این میان ترحم و دلسوزی به معلولان شایعترین نوع برخورد با یک معلول در جامعه است حال آنکه هیچ کس نیازمند ترحم و دلسوزی نیست بلکه نیازمند اعتماد و احترام و مساوات است.

 

فرهنگ به عنوان مقوله‌ای مشتمل بر امور غیرمادی، ذهنی و شناختی، با نظام جامعه‌پذیری ارتباط دو سویه دارد، بدین معنا که از یک‌سو فرهنگ و نظام فرهنگی، نهاد‌ها و ارزش‌های نظام جامعه‌پذیری را در اختیار می‌گذارد و از سوی دیگر نظام جامعه‌پذیری نیز به انتقال و ماندگاری ارزش‌ها، هنجار‌ها و آداب و رسوم یاری می‌رساند.

با توجه به غیر مادی و ذهنی بودن فرهنگ و لزوم مهندسی فرهنگ یا مهندسی فرهنگی، رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۸۱ بر اهمیت و ضرورت مهندسی فرهنگی در کشور تاکید فرمودند.

 

 

سعید فیروزی معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی در این زمینه  گفت: لایه‌هایی از باورها، ارزش‌ها، اعتقادات، باید‌ها و نباید‌ها به صورت لایه‌های در هم تنیده فرهنگ را تشکیل می‌دهند که نگرش انسان‌ها را به هر موضوعی تعیین می‌کنند.

او افزود: در تعامل افراد با محیط، افراد با افراد و افراد با جامعه، فرهنگ و کم و کیف آن یکی از مولفه‌های اساسی و تعیین کننده نوع این ارتباطات است.

معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی ادامه داد: در زمینه مهندسی فرهنگی می‌توان این ضرورت را به لایه‌ها و بخش‌های مختلف فرهنگ برد و مهندسی فرهنگی در نوع نگاه به افراد دارای معلولیت را نیز مطرح و واکاوی کرد.

فیروزی بیان کرد: مهندسی یعنی سنجش و قیاس لذا در مهندسی فرهنگی باید واقعیت‌ها و ضرورت‌ها را ببینیم و با تعیین شاخص‌ها، نوع نگاه جامعه به افراد معلول و افراد معلول به جامعه را مورد دگرگونی و تغییر قرار دهیم.

او تصریح کرد: باید در گام نخست ملاک‌ها و استاندارد‌ها را مشخص و در گام دوم شرایط موجود را با وضع مطلوب مورد مقایسه و فاصله این دو را از یکدیگر با مهندسی و کار‌های فرهنگی کمتر کنیم.

معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی تاکید کرد: در مهندسی فرهنگ و اقدامات فرهنگی باید با تشکیل و ایجاد سازمان‌های مردم نهاد با حضور معلولان، با هدایت و سمتگیری رسانه‌ها به سوی حقوق معلولان، هدایت سازمان‌ها و دستگاه‌ها به سوی خدمت‌رسانی مطلوب به این قشر و با تقویت روحیه مطالبه‌گری در بین معلولان شاهد تحقق مهندسی فرهنگی باشیم.

 

---

فیروزی اظهار کرد: باید تلاش شود فاصله میان وضع موجود معلولان در بخش‌های مختلف با وضع ایده‌آل آنان پر شود و با ترمیم نوع نگاه و نوع تعامل جامعه با معلولان و معلولان با جامعه شاهد ارتقا و رشد جایگاه معلولان و حرکت قدرتمند آنان از وضع موجود به وضع ایده‌آل باشیم.

 

 

او با بیان اینکه سال‌ها بود که در دنیا نوع نگاه به افراد دارای معلولیت نگاه منصفانه نبود، افزود: توجه به میزان توانمندی افراد معلول و ضرورت‌های لازم برای تسهیل حضور و نقش آفرینی آنان در جامعه از مواردی است که سال‌ها مورد بی توجهی افراد سالم و عادی بوده است.

معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به اینکه معلولیت به همراه خود محدودیت می‌آورد ادامه داد: اما وظیفه بخش‌های مختلف جامعه و دولت این است که شرایط را به نوعی بچینند و خدمت رسانی کنند که آثار محدودیت کمترین خدشه را به استقلال زندگی فردی و اجتماعی این قشر وارد کند.

فیروزی بیان کرد: معلولان نیز همانند سایر انسان‌ها از حقوق فردی و اجتماعی برخوردارند و باید امکانات و زیرساخت‌های لازم برای تجربه زندگی مستقل برای این گروه همانند افراد عادی فراهم باشد.

او تصریح کرد: از سوی دیگر نگاه تحقیرآمیز و مالامال از ناامیدی به افراد دارای معلولیت که آن‌ها را افرادی بدبخت می‌داند، یکی دیگر از نگاه‌های اشتباه به این گروه است.

معاون بهزیستی خراسان رضوی تاکید کرد: درک تفاوت‌های بین انسان‌ها عامل اصلی و تعین کننده رفتار بین آنهاست، همانگونه که بسیاری از افراد تندرست قادر به انجام برخی امور نیستند باید بپذیریم که معلولان نیز در انجام برخی امور توانایی لازم را ندارند و این هیچ ارتباطی با ضعف یا ناتوانی آن‌ها ندارد بلکه تفاوت آن‌ها با سایرین را می‌رساند.

فیروزی اظهار کرد: افراد دارای معلولیت به دلیل داشتن محدودیت در انجام برخی امور، تا حدودی متفاوت از سایرین زندگی می‌کنند، اما بسیاری از ما از این مساله غافلیم و ممکن است با رفتار یا نگاه خود آن‌ها را برنجانیم و از این رو باید توجه داشت که پرداختن به روانشناسی معلولیت از اهمیت بسیار برخوردار است.

 

 

خراسان رضوی رتبه دوم کشور در تعداد معلولان

 

حمید حسینی مدیرعامل انجمن حامیان شهر بدون مانع خراسان رضوی گفت: بزرگترین مشکل توانیابان اعم از ناشنوایان، نابینایان، معلولان، بانوان باردار و سالمندان در مشهد و دیگر شهر‌های استان، کافی نبودن مناسب سازی محیط است.

 

او افزود: با تمام پیگیری‌های انجام شده تاکنون طرح مناسب سازی محیط در استان در حد بهسازی برخی پیاده‌روها، قطار شهری، توقفگاه‌های خودرو، تجهیز پل‌های عابر پیاده به آسانسور، ایجاد رمپ در برخی بوستان‌ها و ساخت سرویس بهداشتی برای ورود توانیابان بوده است.

مدیرعامل انجمن حامیان شهر بدون مانع خراسان رضوی ادامه داد: هم اینک فضای مساجد، مطب‌های پزشکان، مراکز درمانی، تلفن‌های عمومی و عابربانک‌ها و بسیاری دیگر از اماکن عمومی مشهد و دیگر شهر‌های خراسان رضوی برای تردد و استفاده توانیابان مناسب نیستند.

حسینی بیان کرد: استان ۶.۵ میلیون نفری خراسان رضوی حدود ۶۰۰ هزار نفر سالمند و بیش از ۱۲۶ هزار معلول جسمی، حرکتی، حسی و ذهنی دارای پرونده در بهزیستی این استان دارد.

منبع: ایرنا

 

انتهای پیام//ف.ش