درد و تنهایی از ملزومات سالمندی نیست

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، مرد سالمند که برای هر بار سوال پرسیدن باید بسختی کمرش را راست نگه دارد تا دیده شود به تصور اینکه صدایش شنیده نشده است به بخش کارکنان داخل می شود تا کسی را پیدا کند که راهنمای اش کند، در نهایت ادب و احترام خانم دکتر و آقای دکتر صدا می زند و نهایت یکنفرشان در پاسخ می گوید: اینجا آزمایشگاه است و دکتر مورد نظر شما اینجا نیست، وقت بقیه را نگیر!

مرد مسن از پشت پیشخوان آزمایشگاه برمی گرد و در یکی از اتاق های نمونه گیری به آهستگی به یکی از کارکنان آزمایشگاه که روپوش سفید به تن داد می گوید: خانم دکتر! سخت مشکل گوارشی دارم فقط به من بگویید کجا بروم یا در همین داروخانه نزدیک آزمایشگاه چه دارویی بگیرم تا کمی حالم بهتر شود.

اندکی پس از رفتن پیرمرد، بانوی سالمندی به آزمایشگاه مراجعه می کند کارش که انجام می شود از کارکنان آزمایشگاه در خصوص تاریخ جوابدهی می پرسد و در پاسخ می شنود که در برگه ای که در دست داری نوشته شده است. بانوی سالمند که به نظر می رسد بیسواد است مجدد سوالش را تکرار می کند و دیگر پاسخی نمی گیرد.

کمی این طرف تر می آید و دوباره به سمت پیشخوان باز می گردد و دوباره سوالش را می پرسد و وقتی جوابی نمی گیرد، می گوید راهم دور است از روستا می آیم عصرها بسختی ماشین پیدا می شود که اینبار یکی از کارکنان آزمایشگاه در پاسخش می گوید: من چه کار کنم؟ و در حالیکه می توان حالتی شبیه تمسخر در حرف زدنش را فهمید می گوید: میخای بیام دنبالت! بانوی سالمند انگار که بین جدی یا مسخره بودن این گفته سرگردان است لبخند تلخی می زند و می گوید: هفته دیگر صبح می آیم که ماشین بهتر پیدا می شود و می رود.

سالمندی دورانی از زندگی است که با شرایط خاصی که دارد در انتظار همگان قرار دارد. موضوع سلامت و درمان سالمندان از اهمیت خاصی برخودار است هر چند تمام نیازهای این دوره در سلامت و درمان خلاصه نمی شود و به همان نسبت احترام و تکریم ها، رسیدگی به نیازهای عاطفی، اقتصادی، اجتماعی و اوقاغ فراغت آنها از دیگر عوامل مهم و موثری هستند که برای سپری کردن یک سالمندی شایسته ضرورت دارد.

هر چند آموزه های برگرفته از فرهنگ و دینی بر احترام و تکریم سالمندان تاکید دارد اما ساختار زندگی امروز با توجه به تغییراتی که داشته است در مواردی خانواده که خود درگیر بسیاری از مسائل و مشکلات خود است وقت کمتری می تواند صرف سالمندان کند و در بسیاری موارد فرزندان امکان مراقبت و رسیدگی به سالمندان را ندارند و نتیجه آن فقر و تنهایی سالمندان است در صورتی که اگر نظام اجتماعی توانمندی در مراقبت و حمایت از سالمندان وجود داشته باشد مشکلات این دوره از زندگی هم کمتر خواهد شد.

فرهنگ سازی یا تقویت همان فرهنگی غنی ایرانی و دینی که تاکید بر احترام به سالمندان دارد می تواند موثر باشد اما کافی نیست و در کنار آن در برنامه ریزی برای سالمندان باید، موضوعاتی مانند سلامت جسمی و روانی، پیامدهای تغییرات اقتصادی، بهبود کیفیت و استانداردهای زندگی سالمندان و ارتقای شرایط اجتماعی در نظر گرفته شود.

جهان در حال حاضر با بهبود مراقبت‌های بهداشتی اولیه و همچنین افزایش قدرت تشخیص و درمان بیماری‌ها شاهد کاهش مرگ و میر و افزایش امید به زندگی است. در سال ۲۰۱۹ میلادی از هر ۱۱ نفر در جهان یک نفر سالمند بود، یعنی جمعیت سالمندان ۹ درصد جمعیت دنیا را شامل می‌شد؛ اما با روند امروز پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰ از هر ۶ نفر در جهان یک نفر سالمند باشد، به عبارت دیگر ۱۶ درصد از جمعیت دنیا را سالمندان تشکیل خواهند داد.

در ایران نیز بنا بر گفته رییس سازمان بهزیستی کشور و براساس پیش‌بینی‌ها جمعیت سالمندان کشور در سال ۱۴۲۰ (۲۱ سال بعد) ۲ برابر می‌شود. در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار در تاریخ ، شمار افراد ۶۵ سال و بالاتر در جهان از شمار افراد زیر پنج سال بیشتر شد. در ایران نیز جمعیت سالمندی طی سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است و در سال ۱۳۵۵، پنج درصد از جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می دادند؛ در حالی که در سال ۹۸ این رقم به ۱۰ درصد جمعیت رسیده و ظرف ۴۲ سال جمعیت سالمندی ۲ برابر شده است.

وحید قبادی دانا می افزاید: این در حالی است که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان ۲ برابر شدن جمعیت سالمندی در طول بیش از ۱۰۰ سال اتفاق افتاده است بنابراین افزایش جمعیتی سالمندی در کشور ایران شتاب یافته است. در ایران امید به زندگی در سال ۱۳۵۵ حدود ۵۷ سال بود که این نرخ در سال ۹۵ به ۷۵ سال رسید؛ همچنین براساس ترکیب جمعیت سالمندی، حدود ۷۲ درصد از سالمندان در مناطق شهری و ۲۷ درصد از این قشر در مناطق روستایی زندگی می‌کنند.

در بروجرد نیز بر اساس آخرین سرشماری از جمعیت ۳۲۶ هزار و ۴۵۲ نفری شهرستان بروجرد تعداد ۴۱ هزار و ۸۹۹ نفر جمعیت معادل ۱۲/۸ درصد بالای ۶۰ سال هستند که بنا بر تعریف سازمان بهداشت جهانی آن جمعیت پیر محسوب می شوند. درصد جمعیت سالمند شهرستان بروجرد بنا بر سرشماری سال ۹۰ میزان ۹/۸ درصد بود که این آمار در سال ۹۵ یعنی به مدت پنج سال به ۱۲/۸ درصد افزایش یافته است.

آنچه که این اعداد و ارقام نشان می دهند واقعیت انکار ناپذیر رو به رشد بودن حجم وسیعی از جمیعت کشور به سمت سالمندی است همان دورانی که سالمندان باید خدمات خاصی دریافت کنند و نیازمند پاسخگویی برای نیازهای متعدد و ضروری این دوره هستند. برخی از آینده جمعیتی ایران به عنوان هشدار یاد می کنند اما نگاه کارشناسی این است که کشور در فرصت طلایی پنجره جمعیتی است و می تواند از این پتانسیل در راه تولید و توسعه کشور استفاده کند و می توان بنا به شرایط روز کشور در این زمینه برنامه ریزی و سیاست گذاری لازم را داشت.

افزایش جمعیت و تحلیل جامعه شناختی مساله

میزان جمعیت و ساختار سنی و جنسیتی جامعه تاثیر بسزایی بر وضعیت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر جامعه دارد.

معصومه زارعی جامعه شناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی در خصوص اظهار نظرهای مبتنی بر هشدار و نگرانی که در مورد شتاب رشد جمعیت سالمندی وجود دارد، میگوید: باید بنا به شرایط روز کشور برنامه ریزی و سیاست گذاری شود به این صورت که زمانی کشور نیازمند افزایش جمعیت باشد راهکارهای فرهنگی و سیاستگذاری خاص خود را دارد و برخی از مقاطع هم ممکن است، نیاز به کاهش جمعیت و تعدیل آن باشد که کاهش باروری و برنامه ریزی های تنظیم خانواده از جمله این سیاست های کلان محسوب می شود.

این جامعه شناس یادآور شد: پنجره جمعیتی یکی از مهمترین مراحل در ساخت سنی یک جمعیت است که با توجه به تبعات آن به ویژه از منظر اقتصادی، برخی از اقتصاد دانان از آن به عنوان موهبت جمعیتی نام می‌برند. البته باید در نظر داشت که تهدیدآمیز بودن یا فرصت بودن پنجره جمعیتی کشور تا حدود زیادی به نگرش و عمکرد دولت و نظام حاکم در ارتباط با این مسئله بستگی دارد.

او افزود: به عبارتی جمعیت شناسان انفجار جمعیت را نوعی امتیاز می دانند و چنانچه فرصت به وجودآمده به درستی مدیریت شود، می‌تواند به توسعه کشور کمک کند در غیر این صورت، به مانع بزرگی بر سر راه توسعه تبدیل خواهد شود.

زارعی گفت: با گذشت زمان و با ورود گروه‌های بزرگسال جمعیتی به دوره‌های سالمندی، ساختار سنی دستخوش تغییرات اساسی خواهد شد و قابلیت تولید آن‌ها کاهش خواهد یافت. در این مرحله مجددا نسبت‌های وابستگی افزایش خواهد یافت و در این شرایط مسئله اساسی، تأمین نیازها و حمایت از سالمندان خواهد شد.

این پژوهشگر اجتماعی یادآور شد: در صورت عدم برنامه ریزی متناسب، فزونی سرعت رشد جمعیت سالمند در مقایسه با رشد جمعیت کشور و پیش بینی افزایش تعداد سالخوردگان به فشارها و تنگناهای مرتبط با تامین نیازهای سالمندان خواهد افزود که همین امر لزوم برنامه ریزی آینده نگر برای کنترل مسائل مربوط به این گروه از جمعیت را مورد تاکید قرار می دهد و ضروری است این موضوع به عنوان یک اولویت مهم، در صدر سیاست‌ها و برنامه‌های کشور قرار گیرد.

به هر حال سالمندی دورانی است که در انتظار همگان قرار دارد و شاید مشاهداتی که در پیرامون مان در سیمای زندگی سالمندان می بینیم گاهی این نگرانی را به ما انتقال دهد که آیا قرار است در آینده ما برای یک آزمایشگاه رفتن، مراجعه به پزشک، تامین نیازهای اولیه زندگی و کم کردن دردهای جسمی که همگی در بسته نیازهای بهداشت و درمان قرار دارند با مشکل مواجه شویم ؟!

طرح این سوال نگران کننده با خود بیانگر نبود حمایت های لازم در پاسخ به نیازهای دوران سالمندی است. دورانی که هر چند تمام نیازها در همین مقوله سلامت جای نمی گیرند ولی تصور اینکه درد فیزیکی از ملزومات این دوره است در واقع سرپوش و توجیه برای فرار از تامین سایر نیازهای سالمندان است که باید در انتظار مرگ روزهای طولانی را سپری کنند.

خدیجه پرورش

انتهای پیام/پ