در اتفاقی غرور آفرین و مهم، نیروی هوافضای سپاه یک بار دیگر در حوزه فضایی خوش درخشید و روز سه شنبه ۱۷ اسفند ماه سال ۱۴۰۰ برای یک پرتاب موفق فضایی دیگر، در تاریخ علم و فناوری جمهوری اسلامی ایران ثبت شد. سپاه پاسداران با اقدام جدید خود، رکوردی خاص را ثبت کرد که بر اساس آن، از ۲ پرتاب فضایی دو حرکت موفق و رساندن کامل محموله به مدار زمین خلق شد و تا به اینجای کار موفقیت صد درصدی را چه در حوزه حامل و چه ماهواره ثبت کرده است.

پرتاب قبلی مربوط به ماهواره نور ۱ در تاریخ ۳ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ انجام شد. البته پیش از آن نیز یک تست زیرمداری انجام شده بود که آنهم موفق و با ثبت تصاویری از فضا، به پایان رسید. اما نکات مهم و قابل توجه این پرتاب جدید چه بود؟

در سال‌های اخیر و با توسعه برنامه فضایی کشور، سایت پرتاب اصلی جمهوری اسلامی ایران که در استان سمنان قرار دارد مورد رصد تقریبا همیشگی ماهواره‌ها بوده و در بسیاری از موارد، قبل از هر پرتاب فضایی ما از آن، توسط شبکه‌های غربی اطلاع رسانی و رسانه‌های بیگانه زودتر از این آماده سازی خبر می‌دادند.

اما حالا، سپاه پاسداران با توسعه یک حامل و پرتابگر متحرک برای ماهواره جدید خود چه در پرتاب اول و چه در پرتاب اخیر، اصل مهم غافلگیری را رعایت و اثبات کرده و در زمان و مکان انتخابی خود، دست به پرتاب زده است. این مسئله، خصوصا با سنگین شدن جنگ روانی علیه برنامه فضایی ایران در سال‌های اخیر یک اقدام بسیار مثبت و قابل تحسین است و طبیعتا، امکان تکرار در سایر پرتاب‌های کشورمان در حوزه‌های نظامی و غیرنظامی را نیز دارد.

نور ۲ چقدر بالاتر از نور ۱ رفت؟

در خصوص ویژگی‌های ماهواره نور ۲ باید گفت که این محصول جدید ایرانی موفق شده با سرعت ۷/۶ کیلومتر بر ثانیه و ۴۸۰ ثانیه پس از پرتاب، در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار بگیرد. وقتی در بحث بهبود در مقایسه با ماهواره نور ۱ صحبت کنیم باید به این مسئله اشاره شود که اولین ماهواره سپاه در مدار ۴۲۵ کیلومتری قرار گرفته و این بدین معناست که در پرتاب جدید، سپاه موفق شده است که ماهواره جدید خود را ۷۵ کیلومتر به نسبت پرتاب اول بالاتر بفرستد.

ماهواره بر قاصد در لحظات اولیه پرتاب اخیر - به حامل متحرک دقت کنید

در خصوص این ارتقاء مهم باید گفت که اولا حتی ۱ کیلومتر افزایش ارتفاع هم در فضا، مسئله‌ای مهم و راهبردی به حساب می‌آید. هر چه بالاتر -خصوصا در سناریو‌های شناسایی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت- یعنی داشتن دید بهتر روی مساحت و فضای بیشتری از سطح زمین.

پرتاب ماهواره نور ۱ - اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹

این مسئله که چطور به این افزایش ۷۵ کیلومتری دست پیدا کرده ایم نیز می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. بحث حذف برخی ابزار‌های اندازه گیری در این پرتاب به نسبت پرتاب اول به دلیل عدم نیاز، افزایش قدرت پیشران یا سبک کردن محموله از جمله دلایلی است که می‌توان برای این افزایش ارتفاع در نظر گرفت.

حامل ماهواره نور ۲ چه بود؟

ماهواره‌بر قاصد، اولین ماهواره‌بر ۳ مرحله‌ای ساخت ایران با پیشران کامپوزیتی الیاف کربن است که این نوع پیشران موجب کاهش شدید وزن حامل نسبت به حامل‌های فلزی شده است. این پرتابگر در مرحله اول خود از سوخت مایع و در دو مرحله دیگر نیز از سوخت جامد بهره می‌برد.

بعد از پرتاب ماهواره نور ۱ بود که سردار حاجی زاده اعلام کرد در صورت نیاز این امکان وجود دارد که مرحله اول ماهواره بر قاصد نیز به پیشران سوخت جامد مجهز شود. بحثی که البته مشخصا هنوز نیازی به آن احساس نمی‌شود، ولی در صورت انجام می‌تواند پروسه انبارداری ماهواره‌بر‌های سری قاصد را ساده‌تر کرده و در عین حال زمان آماده سازی برای پرتاب را نیز کاهش دهد.

پیشران‌های کامپوزیتی و استفاده از مواد ساخته شده از الیاف کربن در حقیقت جزو علوم و دستاورد‌های بسیار راهبردی کشور هستند که در ابتدا در حوزه موشک‌های بالستیک به دست آمده و سپس سر ریز آن‌ها در حوزه فضایی موفقیت‌های امروز را موجب شده است. مزایای استفاده از این مواد در حوزه‌های مختلف از جمله هوافضا بسیار است، ولی اگر بخواهیم به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کنیم بدون شک مسئله کاهش وزن و در عین حال حفظ قدرت سازه است که رسیدن به ارتفاع‌های بیشتر با داشتن یک پیشران ثابت را ممکن می‌کند.

ماهواره بر قاصد در فاز اولیه شتاب گیری به سمت خروج از کره زمین

نور ۲ و ماموریت اطلاعاتی

بر اساس اعلام فرمانده بخش فضایی نیروی هوافضای سپاه، ماموریت این ماهواره (نور ۲) سنجشی و اطلاعاتی است و اطلاعات جمع آوری شده توسط آن می‌تواند کاربرد دفاعی و عمومی داشته باشد. علاوه بر این، ماهواره می‌تواند در مقیاس بزرگ و با دید بسیار وسیع از فاصله ۵۰۰ کیلومتری حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله را هم رصد کند.

مشخصا ماهواره نور ۲ هم به مانند مدل اولیه این سری، ادامه عملیات‌های سنجشی و تصویر برداری از سطح زمین را انجام خواهد داد. بحث تصاویر ماهواره‌ای و ارزش آن‌ها برای کار‌های اطلاعاتی، از زمان جنگ سرد بسیار مشخص شد و حالا در دهه سوم از قرن جدید اهمیت این تصاویر بیش از پیش مشخص شده است. جمهوری اسلامی ایران مشخصا در این حوزه و برای حفظ دست بالا در حوزه اطلاعاتی و رصد تهدیدات و ایضا مسائل غیر نظامی نیازمند توسعه این توانایی خواهد بود.

برنامه فضایی جمهوری اسلامی ایران که از اواخر دهه ۱۳۸۰ شمسی وضعیت عملیاتی به همراه پرتاب را به خود گرفت، در سال‌های دهه ۹۰ شمسی روز‌های خوبی را طی نکرد. شاید بتوان گفت که پرتاب موفق ماهواره نور ۱ در سال ۹۹ بعد از مدت‌ها شکست در حوزه پرتاب‌های فضایی یک موفقیت مهم نه فقط در بحث فنی بلکه در حوزه روحیه بخشی و کارکرد مثبت روانی برای فعالین این بخش در کشور بوده است.

به نظر می‌رسد سپاه با ماهواره بر قاصد و ماهواره‌های سری نور، در حال تلاش برای تثبیت خود در مدار لئو است و مشخصا بعد از آن، گام به گام به سمت هدف‌های بزرگتر یعنی مدار ۳۶ هزار درجه حرکت خواهد کرد و با توجه به روند خارق العاده و تحسین برانگیزی که پاسداران انقلاب در برنامه‌های دیگر خود در حوزه‌های موشکی و پهپادی طی کرده اند، این بار نیز باید منتظر یک توانایی مستحکم و قابل اتکا در بعد فضایی باشیم.

منبع: مشرق