وقتی فالگیر جای تراپی را می‌گیرد!
صفحات مجازی فال با چه روش‌ها و فنونی مشتریان را به خود جذب می‌کنند و افراد و مخاطبان این شبکه به چه نحو به این صفحات اطمینان می‌کنند؟!
باشگاه خبرنگاران جوان - زمستان سال گذشته بود با شریک عاطفی خود به مشکل اساسی برخورده بودم، دیگر نمی‌دانستم باید چه کنم، امکان آن را هم نداشتم با اطرافیانم در این رابطه مشورت کنم تا اینکه در صفحات مجازی با افرادی آشنا شدم که ادعا می‌کردند می‌توانند در خصوص فرد مدنظرم اطلاعاتی به من داده و آینده را به نحوی برایم پیش‌بینی کنند. بلافاصله به سراغ پست‌ها و محتوا‌های فرد صاحب پیج رفتم و بعد از آنکه بازخورد‌ها را دیدم و حداقل اطمینانی از آن صفحه برایم ایجاد شد به او پیام دادم و با پرداخت هزینه‌ای، او برایم فال گرفت و اطلاعات فالم را به صورت ویس در اختیارم گذاشت. بعد از شنیدن فالم انگیزه پیدا کردم و اعتمادبه‌نفسی که از دست داده بودم را تا حدی کسب کردم. بعد از تجربه فال خریدنم، هرگاه دچار مشکلی می‌شدم به سراغ آن صفحه می‌رفتم و مجدد فال می‌گرفتم.»
این روایت یکی از هزاران مشتری فال‌هایی است که این روز‌ها در شبکه‌های مجازی در اکسپلور هر فرد رژه می‌روند. اما سؤال اساسی که به وجود می‌آید این است که صفحات فال با چه روش‌ها و فنونی مشتریان را به خود جذب می‌کنند و افراد و مخاطبان این شبکه به چه نحو به این صفحات اطمینان می‌کنند؟!
کارکرد فال، عامل رجوع مشتریان
مخاطب صفحات پیش‌بینی، همه هستند. اما آن چیزی که افراد را از یک دنبال‌کننده به یک مشتری برای فال‌گیر‌ها تبدیل می‌کند، کارکرد فال برای آنهاست. برخی از افراد به بن‌بست‌های سخت زندگی برخورد کرده‌اند و از تمام راه‌حل‌های موجود دل‌بریده یا امیدی برای ر‌هایی ندارند یا برخی دیگر به جهت بی‌قراری در روابط عاطفی به مشکل برخورده‌اند یا افرادی که به جهت ابهام‌زدایی از آینده و انتخاب یک مسیر در لحظه سخت دوراهی‌ها قرار دارند و حتی افرادی که صرفاً به دلیل کنجکاوی، به سراغ فال‌گیران می‌روند و به مشتری آنها تبدیل می‌شوند. معمولاً مشتری فال‌گیر‌ها را می‌توان به چند دسته اصلی تقسیم کرد:
روابط عاطفی و تعاملات اجتماعی:
معمولاً یکی از عواملی که افراد را به سمت فالگیری می‌برد مسئله روابط عاطفی، مشکل در زناشویی، و دلدادگی‌هایی است که فرد در طول زندگی با آن مواجه می‌شود. به نظر این افراد، فالگیر از معدود افرادی است که توانایی دیدن آینده را دارد و فردی قابل اعتماد محسوب می‌شود. درواقع فال و فالگیر برای این افراد این امکان را فراهم می‌سازد تا از شکست‌ها و تنهایی ناشی از شکست عشقی در مسیر زندگی خود و همچنین لحظات شاد و مبارک باهم بودن آگاه شوند.
فرزندآوری و آینده فرزندان:
در کنار نگرانی‌های عاطفی، مسائل مربوط به آینده فرزندان و موضوعی، چون فرزندآوری از دیگر عواملی است که افراد را به سمت فال‌گیر‌ها می‌برد. این شرایط باعث می‌شود برخی از والدین که نگرانی زیادی در خصوص آینده فرزندان دارند به فال‌گیر‌ها روی آورند.
مسائل شغلی و اقتصادی:
معمولاً دسته دیگر از افراد در مواجهه با چالش‌های شغلی و اقتصادی خود، روی به سمت فال‌گیر‌ها می‌آورند. فال‌گیر‌ها با ترسیم و پیش‌بینی آینده شغلی افراد به پناهگاهی برای کسانی تبدیل می‌شوند که در مسیر شغلی و اقتصادی خود احساس سردرگمی یا ناکامی می‌کنند. افراد با رجوع به فال‌گیر‌ها سعی به پاسخی امیدبخش به این نگرانی و مشکل دارند.
حس کنجکاوی:
فال‌گیر‌ها با ادعای آنکه می‌توانند مهم‌ترین مسائل زندگی را پیش‌بینی کنند حس کنجکاوی بسیاری از مخاطبان خود را برمی‌انگیزند و این باعث می‌شود افراد حتی برای یک‌بار هم که شده به سمت فال‌گیر‌ها سوق پیدا کنند.
فالگیر دقیقاً چکار می‌کند؟
عامل اصلی رجوع مردم به صفحات فالگیری، کارکردی است که فال برای آنها دارد؛ اما فال‌گیر‌ها از چه فنونی برای جذب و حفظ مشتری استفاده می‌کنند؟!
اطلاعات اولیه‌ای که فالگیر به شما می‌دهد، تغییر شکل‌یافته اطلاعاتی است که خود شما به آنها داده‌اید، فالگیر آن اطلاعات را به شکل نو درآورده و در موقعیت مناسب به شما پس می‌دهد. فالگیر در هر مرحله تأیید شما را می‌گیرد تا شما به او حس اعتماد کنید، ایجاد حس اعتماد برای فالگیر بسیار اهمیت دارد؛ چراکه به‌واسطه حس اعتماد، به شما القا می‌کند که توانایی فهمیدن اتفاقات گذشته را دارد و می‌تواند از روی چند کارت و ته یک فنجان و... آینده‌ات را بیان کند. فال‌گیر‌ها بیشتر از آنکه توانایی‌های ماورایی و قدرت خارق‌العاده‌ای داشته باشند روانشناس‌های خوبی هستند. اگر هم روانشناس نباشند به حدی تجربه دارند که می‌دانند با توجه به شخصیت شما چه حرفی را کجا بزنند و در برابر واکنش‌هایتان چطور عمل کنند که از ادامه فال ناامید نشوید و مبادا راهتان را برای همیشه از گرفتن فال جدا کنید. فال‌گیر‌ها ابتدا خیلی خوب به صحبت‌های شما گوش می‌دهند، سؤال‌های کلیدی می‌پرسند و آن چیزی که می‌خواهند بگویند را از صحبت‌های شما درمی‌آورند. آنها سعی می‌کنند از کلیات بگویند و همین کلی‌گویی ترفندی ماهرانه است که سبب می‌شود شما در ذهنتان به دنبال مصادیق آن بگردید و دائماً آن کلیات را به افراد، اشخاص یا چیز‌های دیگر تعمیم بدهید؛ البته آینده‌ای که آنها حدس می‌زنند چیز عجیب و معجزه‌گونه‌ای نیست، برای مثال می‌گویند:
«از کسی که «الف و ر» در اسمش دارد باید دوری کنی.»
«یکی از بستگان نزدیکت به‌زودی به علت بیماری راهی دکتر می‌شود؛ اما جای نگرانی ندارد، چون مسئله جدی‌ای نیست.»
«خبر خوشی تا آخر سال خواهی شنید.»
«پولی از جایی که انتظارش را نداری می‌رسد.»
«علت مجردی تو این است که بختت را بسته‌اند به همین خاطر است که مجرد مانده‌ای و اگر بخواهی می‌توانم بختت را باز کنم فقط کمی‌هزینه‌اش متفاوت است.»
این نوع جملات، در روان‌شناسی به اثر بارنوم (Barnum Effect) معروف است، باعث می‌شود فرد تصور کند فالگیر دقیقاً وضعیت او را می‌شناسد و آینده‌اش را پیش‌بینی کرده است. درحالی‌که این کلی‌گویی‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تقریباً برای هر کسی صدق می‌کنند.
تو دیگر تصمیم‌گیرنده زندگی‌ات نیستی
جذابیت اصلی و شاید فریبنده صفحات فال و پیش‌گویی در این است که آینده را نه‌تنها از قید زمان و مکان، بلکه از قید محدودیت‌های هزینه و تلاش نیز ر‌ها ساخته است. تو باید یک جا بنشینی و با هزینه‌ای که کردی آینده پیش رویت را ببینی. جذابیت این اتفاق در این است که در دنیای واقعی، دستیابی به اهداف و یا حل مشکلات و ساختن آینده نیازمند صرف وقت، انرژی، هزینه و تحمل سختی‌ها و تلاش‌های فراوان است. اما در دنیای فال‌گیران که به اندازه ته یک فنجان است، آینده به امری دردسترس و کم‌هزینه تبدیل می‌شود. شما دیگر تصمیم‌گیرنده زندگی‌ات نخواهی بود. فال‌گیر‌ها حس فاعلیت و کنشگریت را از دستت گرفته و شما را به بیننده و شخصی منفعل تبدیل می‌کنند. به همین دلیل افرادی که در زندگی با سختی‌ها و موقعیت‌های دشوار روبه‌رو هستند، به شوق شنیدن آینده‌ای بدون مشکل به سراغ فال‌گیر‌ها می‌روند و با پرداخت هزینه‌ای، روایت آینده‌ای را می‌شنوند تا بتوانند وضعیتی که درآن قرار دارند را تسکین دهند.
آینده‌فروشی، عامل جذب افراد
وقتی مشتری به سراغ فالگیر می‌آید، فالگیر خوب می‌داند که چگونه باید عمل کند. بسیاری از آنها با صورت‌بندی سختی‌های گذشته، نوید عبور از مشکلات و سختی‌ها را می‌دهند. برخی دیگر از آنها آینده را برای مشتری چالشی و تیره ترسیم می‌کنند تا میزان نگرانی و استرس فرد دوبرابر بشود. در این لحظه است که فالگیر با پیشنهاد خرید خدمات و آپشن‌های بیشتر، مانند تاروت، رفع طلسم، شمع‌درمانی یا رفع بستگی و... فرصت امکان تغییر سرنوشت را به مشتری می‌فروشد. این ترفند‌ها، پس از کسب اعتماد اولیه رخ می‌دهد و سبب می‌شود مشتری به دنیایی پر پیچ و خم کشیده شود که برای داشتن آینده‌ای بهتر، باید آپشن‌های مختلف فالگیر را خریداری کند. این چرخه باعث می‌شود مشتریان، اطلاعات بیشتری از زندگی شخصی خود را با فالگیر در میان بگذارند و ارتباط عمیق‌تری شکل بگیرد. فال‌گیر‌ها در اینستاگرام و دیگر پلتفرم‌ها ابتدا با فعالیت رایگان، مخاطب جذب کرده و سپس با ارائه خدمات پولی، کسب درآمد می‌کنند. در واقع، با افزایش تعداد فالوور‌ها اعتبار اجتماعی و در نهایت سرمایه مالی فال‌گیر‌ها نیز افزایش می‌یابد. این صفحات برای حفظ بقای خود، با تولید محتوای جذاب، تبلیغات فریبنده و ارائه پیشنهاد‌های ویژه، کاربران را به خرید بیشتر و تعامل فعال‌تر ترغیب می‌کنند.
به جای فالگیر برو تراپی!
به جز افرادی که صرفاً به جهت کنجکاوی به سراغ فال می‌روند معمولاً افرادی که مشتری فال‌گیر‌ها می‌شوند از اعتمادبه‌نفس کمی برخوردار هستند و شجاعت مواجهه با مشکلات و قدرت حل مسائل را ندارند، به همین دلیل به سراغ فال‌گیر‌هایی می‌روند که دام خود را با ادعای پیش‌بینی آینده و نوید عبور از مشکلات پهن می‌کنند. روایت‌های متعددی از افرادی وجود دارد که حدود یک سال از وقت خود را با هدف حل مشکلات با فال‌گیر‌ها گذرانده‌اند، اما نتیجه، دلخواه آنان نشده است. معمولاً این افراد پس از تجربه خرید متعدد آپشن‌های مختلف و حتی روی آورن به سراغ طلسم‌نویسی و... پس از مدتی بسیار افسرده شده و وضعشان به مراتب بدتر از لحظه‌ای بوده که به فالگیر مراجعه کرده‌اند. فال‌گیر‌ها و صفحات فالگیری با ترفند‌های مختلف، از روایت‌های شخصی گرفته تا کلی‌گویی‌هایشان، تنها سعی در جذب مخاطب و کسب درآمد دارند. آنها با ادعای فریبنده خود و با انواع و اقسام ترفند‌ها مخاطبان را به خود جذب و به مشتری دائمی‌خود تبدیل می‌کنند. مشتریان این صفحات به جای آنکه تصمیم به مواجهه و حل مسائل و مشکلات داشته باشند سعی می‌کنند تا از طریق قدرت‌های ماورایی و خارق‌العاده در مسیر میانبری به نام فال و فالگیر بر مشکلاتشان فائق بیایند. مسیر میانبری که بیش از آنکه بر مبنای واقعیت باشد یک مسیر فریبنده و رهزن است که طبق نظر بسیاری از مراجعه‌کنندگان هیچ وقت سبب رفع مشکلات نشده و صرفاً افراد را برای مدت طولانی به هزینه‌های متعدد، اما بی‌حاصل مجبور می‌کند.
در مقابل، روانشناسان و مشاوران متخصصی وجود دارند که با مدرک علمی و با تکیه به تجربه‌های تاریخی و چهارچوب‌های درمانی مدون، امکان حل مسائل و مشکلات را برای افراد فراهم می‌سازند. آنها به‌خوبی شرایط و موقعیت خاص فرد را متوجه شده و با توجه به همه عوامل و مؤلفه‌ها بهترین شیوه مواجهه را به فرد تجویز می‌کنند. مواجهه با متخصصان و روانشناسان علاوه بر آنکه روش بسیار مفید و مطئمنی برای حل مسائل فرد است، امکان رشد و توسعه فردی را مانند بالا رفتن آستانه تحمل، انعطاف‌پذیری بالا و افزایش اعتمادبه‌نفس و شجاعت در تصمیم‌گیری‌های سخت نیز به همراه دارد. با این حال تعداد قابل‌توجهی از افراد به جای آنکه مشکلات خود را با یک فرد متخصص و حرفه‌ای مطرح کنند وقت و عمر و پول خود را صرف فالگیر و فال‌هایی می‌کنند که به جای آنکه یک روش معتبر، علمی و واقعی باشند یک پدیده خیالی، فریبنده و سطحی هستند؟!
بازار سیاه فال و مقایسه قیمت آن با تعرفه و هزینه تراپیست در سال ۱۴۰۴ بر اساس اعلام سازمان نظام مشاوره و روان‌شناسی برای کارشناسان ارشد و دکترای دارای پروانه تخصصی:
براین اساس تعرفه‌های خدمات روان‌شناسی و مشاوره سال ۱۴۰۴ برای ۴۵ دقیقه ارائه خدمت توسط کارشناسان ارشد پروانه‌دار ۵۰۳۵۰۰۰ ریال و توسط دکترای تخصصی پروانه‌دار ۶۲۰۰۰۰۰ ریال تعیین شد. فال قهوه: ۳۰۰ هزارتومان، تاروت: ۳۰۰ هزار تومان، قهوه و تاروت: ۴۰۰ هزارتومان، قهوه و پاسور: ۴۰۰ هزارتومان، چای: ۳۰۰ هزارتومان، قهوه و چای: ۴۰۰ هزارتومان، فال کلی: ۵۰۰ هزارتومان.
منبع: فرهیختگان
