"احمد اسدی" در گفت و گو با خبرنگارباشگاه خبرنگاران ارومیه افزود: عاشیق سرایشگر حماسه ها و سرگذشت ملت خویش و یار و یاور شادیها و غمهای سرزمین خود است هر چند دلایل قانع کننده ای برای شروع مکتب عاشیقی از یک تاریخ معین موجود نیست، ولی بنابر شواهد موجود می توان سابقه ای چند هزار ساله برای آن متصور شد.

وی تشریح کرد: اولین عاشیقی که امروزه می توانیم از او نام برده و اطلاعاتی راجع به آن بدهیم. پیر و راهنمای ایل اوغوز، دده قورقود است.

اسدی ادامه داد: بنابر روایاتی دده قورقود، اولین ترک مسلمان شده و اولین مبلغ اسلام در میان ترکان نیز است که بعد از ملاقات با پیامبر گرامی اسلام و تقبل اسلام، به میان ایل خویش آمده و اوغوزان را دعوت به اسلام کرده است.

کارشناس ادبیات عاشیقی تصریح کرد: بعد از دده قورقود راجع به عاشیقهای بعد اطلاعات موثقی موجود نیست ولی با اطمینان می توان گفت در طول دوره های تاریخی، عاشیق در این سرزمین موجود بوده، گرچه با نامهای مختلفی از قبیل؛ وارساق، اوزان عاشیقها روایتگر شفاهی حماسه ها و داستانهای سرزمین خویش بوده است و تا چند دهه اخیر، ادبیات آنان هیچگاه به صورت مکتوب در نیامده بود.

وی افزود:مکتب عاشیقهای آذربایجان به سبک و سیاق امروزی، از دوره صفویه شکل گرفته و تا به امروز تکامل یافته است.

اسدی گفت: در بحث مکاتب عاشیقی نیز باید بگویم، ما امروزه یک مکتب واحد عاشیقی داریم که خود این مکتب به زیرمکتب های مختلفی تقسیم می شود که هرکدام نقشی را بر عهده گرفته و بنا بر اقتضای محیط خود، گوشه ای از ادبیات شفاهی را حفظ کرده اند.

وی با بیان اینکه در محیط عاشیقی اورمیه، عاشیق به عنوان نصیحتگر و داستانگو ظاهر می شود، افزود: در مجالس عروسی و شادی در داخل منزل ،مجلس و یا درقهوه خانه ها به ایراد نصیحت و پند و اندرز مشغول شده و وظیفه موسیقی شاد و ریتمیک را به دهل و سرنا داده است که آن هم در بیرون از مجلس آهنگهای شاد و ریتمیک را اجرا کرده می کند.

کارشناس ادبیات عاشیقی گفت: تعداد هاواهای مخصوص مکتب اورمیه در حدود 60 بوده که در برخی از آنها با مکتب تبریز-قره داغ و همچنین هشتری اشتراک دارند.

اسدی تاکید کرد: با توجه به گفته اساتید موسیقی دانشگاه دولتی باکو سبک اورمیه را می توان به عنوان قدیمی ترین موسیقی موجود در خاورمیانه معرفی کرد، چرا که با بررسی و تحقیق بر روی این موسیقی و نتها و پرده های اجرایی آن می توان قدمت آن را تا دوران سومر پیش برد.

وی با اشاره به اینکه هاواهای عاشیقی موجود در مکتب اورمیه تا به امروز، به نت کشیده نشده و همچنان از سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود، گفت: از عاشیقهای 100 سال اخیر این مکتب نیز می توان به عاشیق جواد، عاشیق یعقوب، عاشیق اسد خویلو، عاشیق حسن قاشیقچی، عاشیق فرهاد، عاشیق علی قیزیلباش و از عاشیقهای معاصر می توان عاشیق عزیز، عاشیق درویش، عاشیق دهقان، عاشیق اسمعلی را نام برد.

اسدی هاواهای حماسی، عرفانی، شاد، غمناک و هاواهای وارد شده از مکتب ترکیه را هاواهای معروف مکتب عاشقی عنوان کرد.

وی تشریح کرد: این هاواها هم به نوبه خود، در زمان ایفا و تقدم و تأخر با هم فرق دارند، مثلاً عاشیق در شروع مجلس باید دیوانی بنوازد به طوری که بدون دیوانی مجلس را شروع نمی کنند.

این عاشیق و هنرمند ارومیه ای اضافه کرد: مضمون اشعار دیوانی بیشتر، حقیقت و شریعت بوده و مضامینی مانند مدح خدا، پیامبر و ائمه و همچنین پند و نصیحت و اندرز است و عاشیق هم مجلس خود را با این مفاهیم شروع می کند.

در بحث ادبیات عاشیقی، محیط عاشیقی اورمیه مشابه دیگر مکاتب عاشیقی است که اشعار به کار برده شده توسط عاشیقهای آن اشعار هجایی است که در قالبهای بایاتی، گرایلی، قوشما، دیوانی، تجنیس و جیغالی تجنیس می باشند.

اسدی با اشاره به اینکه داستان های عاشیقی این محیط غنی هستند، اظهار کرد: بنا به گفته ی عاشیق های پیش کسوت و استاد تعداد داستانها تا 50 سال پیش از 70 داستان تجاوز می کرد اما به علت عدم کتابت آنها تعداد آنها امروزه به 40-45 داستان رسیده است.

اسدی گفت: داستانهای محیط عاشیقی اورمیه همانند سایر مکاتب است و فقط بعضی از آنها مخصوص این مکتب و بعضی نیز روایاتشان متفاوت است.

کارشناس و عاشیق ارومیه ای تصریح کرد:در بحث مضمون نیز داستانهای عاشیقی مضامینی مانند حقیقت، شریعت، یاد خدا ، توسل به خدا و ائمه اطهار بخصوص علی(ع) ، عاقبت نیکی و بدی و مردی و ناجوانمردی، عاقبت خیانت و دروغگویی، دعوت به راه راست دارند که هر کدام از آنها راهگشای زندگی دنیوی و زمینه ساز رستگاری زندگی اخروی است./س