آجی چای( تلخه رود) قدیمی ترین و مهم ترین رودخانه جاری آذربایجان شرقی

وی ادامه داد:این رودخانه معروف ترین رودخانه حوزه دشت و جلگه تبریز است که آبهای آن از دامنهای سبلان جنوبی سرجشمه و در بین راه تمامی آب های رودها و دشت های شهرستان سراب ، بستان آباد، اهر، مهران و حومه شمال شرق تبریز در یک بستر بزرک به ان پیوسته  و در نهایت به دریاچه ارومیه جریان میابد.

وی با اشاره به عت نامگذاری این رودخانه به نام آجی چای یا تلخه رود تشریح کرد: رودخانه آجی چای  یا تلخه رود از دامنه‌های جنوبی سبلان، قوشه داغ  و دامنه‌های شمالی بزغوش و سهند، شعبه‌های متعدد دریافت نموده از شمال شهر تبریز گذشته و نزدیک گوگان به دریاچه ارومیه می‌ریزد. آب رودخانه ابتدا شیرین است، ولی به جهت ورود به جنوب منطقه اهروعبور از گنبدهای نمکی و معادن مواد محلول آن افزایش یافته و بر میزان شوری آب رودخانه، افزوده می‌شود، از این رو به نام آجی چای یا تلخه رود معروف شده است.

وی با بیان اینکه میزان آب رودخانه در طی سال متفاوت می باشد ادامه داد: میزان آب رودخانه از اوایل پاییز تا اواخر خرداد سال بعد بسیار پر آب است، ولی از اوا یل تابستان تا اواخر شهریور ماه به دلیل اینکه آب رودخانه در بین مسیر زمین های کشاورزی قرار دارد و کشاورزان از آب آن برای زراعت استفاده می کنند بسیار کم اب می شود تا جایی که تقریبا شهریور ماه، آب رودخانه به کلی قطع می شود.

این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه  متاسفانه برخی افراد ناآگاه شوری دریاچه ارومیه را به این رودخانه ارتباط می دهند، گفت: طبق تحقیقات بسیاری از محققین از جمله ژاک مورگان فرانسوی شوری دریاچه ارومیه از گنبدهای نمکی کف خود دریاچه ارومیه است و  آبهای تخله رود بر میزان شوری آن اضافه نمی کند.

بهروز خاماچی در ادامه با بیان اینکه در فصل زراعی خرداد آب آچی چای بهترین آب برای کشاورزی بویژه گندم می باشد یادآورشد: گندم های کشت شده در فصل خرداد  در روستای مایان تبریز ، چرم شهر و الوار و تمامی این مناطق مرغوب ترین گندم را به دلیل آب آچی چای دارند و این امر ادعای شوری زیاد این آب را رد می کند.

وی خاطر نشان کرد: رودخانه آجی جای تبریزدر دره اي که ما بين کوه هاي ارسباران غربي، قوشه داغ و سبلان از شمال و کوه هاي بزقوش و سهند از جنوب قرار گرفته است، در جهت عمومي شرقي غربي جريان دارد، طول رودخانه تا دلتاي درياچه اروميه حدود 276 کيلومتر و حوزه آبريز آن مساحتي حدود 13853 کيلومترمربع دارد. شهرهاي تبريز، سراب، بستان آباد، هريس و اسکو از مناطق مهم شهري اين حوزه به شمار مي رود  و این رودخانه ها از مهمترین منابع تجدید شونده و حیاتی آب شیرین جهت استفاده در امور کشاورزی، شرب و صنعت این مناطق بشمار می رود.

وی با بیان اینکه آجی چای مهم‌ترین رود دشت تبریز است، گفت : هر چند به دلیل خشکسالی های اخیر آب رود خانه کم شده است، ولی خوشبختانه این امر هر 15 سال یک بار به دلیل خشکسالی روی می دهد و بقیه سالها عموما آب رودخانه تلخه رود پر آب است.

این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه یکی از تاریخی ترین و جالب ترین آثار به جای مانده از دوران صفوی پل آجی چای  رودخانه آجی جای و یا تلخه رود می باشد گفت: پل آجی چای یکی از آثار به جا مانده از دوران صفوی است، که از قدیمی‌ترین آثار شهر تبریز هم به حساب می آید و بر روی رودخانه آجی چای احداث شده است .

وی ادامه داد: پل آجی چای  در شمال غرب شهر تبریز بر روی تلخه رود (آجی چای) قرار گرفته است و 16 دهنه طولی معادل 100 متر و عرض 5 متر دارد که همیشه هم در اثر طغیان های تلخه رود و گاهی متجاوزین به شهر تخریب و بازسازی شده است. به همین دلیل معماری پل یکدست نیست ،این پل که 16 دهنه دارد به جز سه دهنه که طاقی هلالی دارند، بقیه دارای طاق جناغی هستند.

بهرو خاماچی خاطر نشان کرد: علاوه بر پل تاریخی آجی چای حدود 4 پل دیگر که مهم ترین آن پل راه آهن است بر روی رودخانه بنا شده است.