*خداوند عالم در زیباترین کلمات قصار، پیامبر و جمله مردمان را سه نصیحت بزرگ کرده است:

دامن عفو گیر

و به هر کار نیکو مردمان را فراخوان

و از جاهلان دوری گزین

*این سه نصیحت اخلاقی و اجتماعی را در کتابهای آسمانی و کلام شاعران و حکیمان نیز می‌توان یافت. امتیاز قرآن در این است که چنان با اقتدار و زیبایی و کوتاهی تمام بیان شده است که شنونده را هیچ جای تردید نمی‌ماند که باید به این دستورات عمل کند زیرا زیبایی همان حقیقت است.

*البته در کلام شاعران آسمانی نیز این حقایق با بیان فصیح و آهنگین آمده است:

نخست موعظه پیر می‌فروش این است          که از مصاحب نا جنس احتراز کنید (حافظ)

*دو بیت زیر از فردوسی نمونه روشنی است از نقطه های اوج حکمت و موعظه گویی. معروف است که روزی غزالی طوسی بر منبر گفت: ای مردمان من سال‌هاست که شما را نصیحت می‌کنم. اکنون می‌بینم که همه آن‌ها در دوبیت شعر همشهری من فردوسی طوسی آمده است:

ز روز گذر کردن اندیشه کن        پرستیدن دادگر پیشه کن

*امر به عرف یا معروف بهتر است که از راه عمل به معروف باشد و در حدیث آمده که «کونوا دعاة الناس به غیر السنتکم» یعنی مردمان را با چیزی غیر از زبانتان به خوبی فراخوانید.

*مقصود از جاهلان در این آیه صرفا افراد نادان نیست بلکه بیشتر مقصود انسانهای معاند و لجوج و در عین حال مبتلا به جهل مرکب است، جهلی آمیخته با تعصبات دینی و قومی و گروهی. از این جاهلان باید اعراض کرد.

*عفو نشان شرح صدر است و عفو حقیقی این است که آدمی دریابد که اگر خطایی رفته از جهل است.