به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مازندران بهره‌برداری از جنگل‌های شمال که در سال 1358 بیش از سه میلیون متر مکعب بود در سال 1390 به حدود 800 هزار متر مکعب رسیده که از این نظر شایان توجه است زیرا فشار بر این جنگل‌ها را بسیار کاهش داده است.

با این حال برداشت فعلی نیز باید با در نظر گرفتن اصول علمی و فنی باشد زیرا جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران تنها جنگل تولیدی کشور است و فقط کمی بیش از یک درصد مساحت کشور را تشکیل می‌دهد. بنابر این هر نوع خسارت به این جنگل‌های ارزشمند برای کل کشور زیانبخش است و باید جلو آن گرفته شود.

بهره‌برداری جنگل به کلیهٔ عملیات و اقدامات مربوط به قطع و استحصال درخت که منجر به خروج چوب و سایر فراورده‌های چوبی از عرصهٔ جنگل و حمل آن به مقصد نهایی (دِپو، کارخانه، بازار مصرف) می‌شود گفته می شود .

مدرس مجتمع منابع طبیعی کلار آباد درباره بهره‌برداری از جنگل‌های شمال در گفتگو با خبرنگار باشگاه مازندران گفت: با توجه به استعدادهای طبیعی موجود در عرصه‌های مختلف کشور، منطقه رویشی هیرکانی یا جنگل‌های شمال، تنها منطقه مساعد تولید چوب در ایران محسوب می‌شود.

عبدالله‌پور' افزود: به همین دلیل بهره‌برداری در این منطقه اغلب از چوب و در جنگل‌های خارج از شمال کشور از محصولات فرعی جنگلی و مرتعی یا محصولات غیر چوبی و غیر علوفه‌ای صورت می‌گیرد.

مدرس مجتمع منابع طبیعی کلار آباد با اشاره به افت کیفی جنگل‌ها بر اثر این کار افزود: به دلیل نابودی درختان مرغوب، ارزش اقتصادی جنگل‌ها کاهش یافت و جنگل‌هایی مخروبه به جا ماند.

عبدالله‌پورافزود: این اتفاق به‌ویژه در جنگل‌های جلگه‌ای رخ می‌داد و چون اغلب با قطع یکسره درختان همراه بود و در آن دامداری می‌شد، امکان زادآوری از بین می‌رفت.

کارشناسان می‌گویند: ضعف در تهیه و تدوین برخی از طرح‌های جنگل‌داری و ضعف مالی شرکت‌های بهره‌بردار و همچنین کمبود نیروی کار ماهر و استفاده از ماشین‌های قدیمی باعث شده است بهره‌برداری از جنگل‌های شمال در مواردی از اصول فنی دور شود.

مدرس مجتمع منابع طبیعی کلار آباد گفت: قطع نامناسب درخت باعث آسیب دیدن نهال‌ها و درختان اطراف و یا زخمی و معیوب شدن درخت قطع شده می شود و اگر ارتفاع قطع زیاد باشد، چوب زیادی در ناحیه کنده باقی می‌ماند و هدر می‌رود.

عبدالله‌پورافزود: برای حل این مشکل، دوره‌های آموزش قطع و تبدیل را برای کارگران جنگل برگزار می‌کنیم تا ضایعات قطع و تبدیل درخت به قطعات کوچک‌تر که در حدود 30 درصد است به حدود 10- 15 درصد کاهش می یابد.

به گفته وی: سازمان جنگل‌ها برای کارگران قطع درخت، کارت رتبه‌دار شامل رتبه‌های مبتدی و نیمه‌ماهر و ماهر صادر می‌کند و اگر کسی این کارت را نداشته باشد اجازه قطع و تبدیل درخت را ندارد.

وی درباره فصل برگزاری این دوره‌های آموزشی هم می‌گوید: ما هر ساله و در هر زمان که مجریان طرح‌های جنگل‌داری مایل باشند، این دوره‌ها را برگزار می‌کنیم ولی در شش ماه دوم سال و اوایل سال، شرایط لازم برای تشکیل این دوره‌ها مساعدتر است.

مدرس مجتمع منابع طبیعی کلار آبادگفت: اگر بهره‌برداری جنگل مبتنی بر اصول فنی و قواعد علمی انجام شود فواید متعددی همچون ایجاد مشاغل مولد و ایجاد درآمد برای روستاییان و جنگل‌نشینان و تأمین نیازهای چوبی جامعه و همچنین جلوگیری از پوسیدگی و به هدر رفتن سرمایه‌های ملی و افزایش میزان جذب و ذخیره‌سازی آب و فراهم شدن زمینه برای زادآوری را در پی خواهد داشت زیرا در بهره‌برداری، اغلبْ درختانِ کهن‌سال قطع می‌شود که فضا را برای رشد درختان جوان فراهم می‌کند.

رئیس ادارهٔ بهره‌برداری و بازرگانی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری نوشهرگفت: بر اساس ماده دو قانون ملی شدن جنگل‌ها، مصوب سال 1346 حفظ و احیا و توسعه و بهره‌برداری از جنگل‌ها بر عهده سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور است.

آهی افزود: گروهی از متخصصان رشته جنگل برای تهیه طرح‌های جنگل‌داری مطالعات زیادی را در جنگل انجام می‌دهند و جنگل را از لحاظ کمی و کیفی ارزیابی می‌کنند و با تدوین کتابچه طرح جنگل‌داری آن را برای تصویب به کارگروه فنی اداره کل ارجاع می‌دهند.

به گفتهوی این کارگروه با بررسی همه جانبه و مطالعهٔ دقیق، آن را برای تصویب به کارگروه فنی سازمان جنگل‌ها و در نهایت شورای عالی جنگل که بالاترین گروه علمی سازمان جنگل‌هاست ارجاع می‌دهد تا تصویب و آمادهٔ اجرا شود.

رئیس ادارهٔ بهره‌برداری و بازرگانی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری نوشهر گفت: در کتابچهٔ طرح جنگل‌داری همچنین به برنامهٔ بهره‌برداری از جنگل با توجه به تجزیه و تحلیل آماری و محاسباتِ امکان برداشت و با در نظر گرفتن توان رویش تودهٔ جنگلی و شناخت توان بوم‌شناختی پرداخته می‌شود.

آهی دربارهٔ نکاتی که در نشانه‌گذاری درختان، یعنی انتخاب درختان برای قطع، در نظر گرفته می‌شود افزود: درختانی که به سن بهره‌برداری رسیده‌اند به شرط آن‌که تودهٔ جنگلی در آن منطقه انبوه باشد برای ایجاد حفره و افزایش تابش نور به کف جنگل و رشد نهال‌ها، با هدف ایجاد نسل جدید، نشانه‌گذاری و بهره‌برداری می‌شوند.

به گفته وی: حدود 50 درصد درختان شمال کشور را درختانی با قطر بالای 65 سانتی‌متر تشکیل می‌دهد که چوب بسیاری از آن‌ها از نظر درجه کیفی در رتبهٔ سه و چهار طبقه‌بندی می‌شود که قابلیت چوب‌دهی صنعتی، با کیفیت بالایی ندارند و به مرور زمان پوسیده می‌شوند ولی با قطع و تولید فراورده‌های چوبی، از هدر رفتن آن جلوگیری می‌شود.

رئیس ادارهٔ بهره‌برداری و بازرگانی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری نوشهرگفت: درختان ریشه‌کن طبیعی که بیش از 50 درصد چوب‌دهی داشته باشند نیز نشانه‌گذاری و از جنگل خارج می‌شوند؛ در غیر این صورت آن‌ها را برای پوسیدن و تبدیل به گیاه خاک در جنگل باقی می‌گذاریم.

آهی افزود: درختانی که به طور سرپا خشک شده‌اند و به آن‌ها خُشکه‌دار می‌گویند نشانه‌گذاری نمی‌شوند زیرا این درختان میزبان جانوران و پرندگانی هستند که وجودشان برای اکوسیستم جنگل بسیار مفید است.

به گفته وی : آفات و بیماری‌ها به درختان ضعیف بیشتر حمله می‌کنند و اگر در جنگل خشکه‌دار باشد، این درختان محل تجمع آفات می‌شوند و به درختان سالم آسیب نمی‌رسد و از نظر بهداشت جنگل نیز اهمیت دارند.

جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران دارای 90 گونهٔ درختی و 211 گونهٔ درختچه‌ای است و 9/1 میلیون هکتار وسعت دارد./س