هنگام بروز حمله قلبی چه اقداماتی باید انجام داد!

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران بجنورد، ایجاد لخته به علت پاره‌شدن پلاک رخ می‌دهد،در این حالت لخته‌ای بر روی سطح پلاک تشکیل می‌شود. این لخته می‌تواند باعث انسداد کامل جریان خون شود.

قطع جریان خون در این شریان‌ مانع از رسیدن خون غنی از اکسیژن به بخش‌هایی از عضله قلب می‌شود که بوسیله آن تغذیه می‌شدند. فقدان اکسیژن به عضله قلب آسیب می‌رساند. اگر این انسداد به سرعت برطرف نشود، عضله آسیب‌دیده شروع به مردن می‌کند.

در هنگام حملهٔ قلبى هنگامى یک یا چند شریان کرونرى یا شاخه‌هاى آنها مسدود شود و در نتیجه خون نمی تواند به عضله قلب برسد. بدون اکسیژن و مواد مغذّى عضلهٔ قلبى مبتلا مى‌میرد (انفارکتوس عضلهٔ قلب)

علت شایع حملهٔ قلبى تشکیل تدریجى لخته خون (ترومبوز) روى یک تودهٔ آترواسکلروزى (آتروما) است که قبلاً به‌طور نسبى رگ را مسدود کرده است. وقتى رگ کاملاً مسدود شد، جریان خون قلب به‌سرعت متوقف مى‌شود.

عضلهٔ مرده و آسیب‌دیده‌اى که در اثر حمله قلبى باقى مى‌ماند باعث مى‌شود قلب بخشى از کارآئى خود را از دست بدهد، زیرا میزان خونى که قلب تلمبه مى‌کند به انقباض عضلانى وابسته است. هنگامى که بیش از ۵۰ درصد عضله قلب از بین برود به‌علت آثار نامطلوب حملات قلبى یا انفارکتوس جدید-شوک و مرگ پدید مى‌آید زیرا قلب نمى‌تواند براى حفظ حیات خود کافى خون فراهم کند.

٭ نارسائى حاد جریان خون که ممکن است باعث اختلال هوشیارى شود

علائم حمله قلبى بستگى به میزان آسیب عضلهٔ قلب دارد. تقریباً در ۲۰ درصد قربانیان هیچ علامتى ظاهر نمى‌شود و از ابتلاء خود به حملهٔ قلبى آگاه نیستند (حملهٔ قلبى خاموش خوانده مى‌شود). بنابراین ممکن است تنها هنگامى متوجهٔ حملهٔ قلبى خود شوید که پزشک شواهدى از یک انفارکتوس قدیمى را در نوار قلبى شما پیدا کند.

با این حال اکثر قربانیان دچار درد یا ناراحتى قفسهٔ سینه مى‌شوند. این درد ممکن است از یک احساس سوءهاضمه تا یک درد خردکنندهٔ قفسهٔ سینه یا احساس فشار زیر استخوان جناغ که به پشت، فک یا بازوى چپ منتشر مى‌‌شود، متغیر باشد.

سایر علائم عبارتند از: ضعف، تنگى نفس، تعریق و تهوع. فردى که به‌تازگى دچار حملهٔ قلبى شده است اغلب رنگ پریده، سرد، عرق کرده است. مرگ ناگهانى در اثر اولین حملهٔ قلبى تقریباً در یک چهارم قربانیان اتفاق مى‌افتد. بیمارى‌هاى کمى داراى این میزان مرگ و میر هستند.

● اقدامات فوریتى لازم در هنگام بروز حمله قلبى

اقدامات درمانى فوریتى در حملهٔ قلبى حیاتى است زیرا در حدود نیمى از افرادى که قربانى حملهٔ قلبى مى‌شوند در اولین ساعات بعد از حمله مى‌میرند. اگر دچار درد قفسهٔ سینه شدید هرچه زودتر در جستجوى کمک‌هاى پزشکى باشید.

علت اصلى تأخیر در درمان انکار دلالت داشتن علائم بر یک شرایط تهدیدکننده حیات توسط بیمار است. اگر در این شرایط قرار گرفتید آرامش خود را حفظ کنید و از یک‌نفر بخواهید شما را فوراً به بخش اورژانس یک بیمارستان ببرد. سعى کنید آرام باشید، هرگونه فعالیت بدنى درد را افزایش مى‌دهد و خطر بیشترى ایجاد مى‌کند.

اگر شخص دیگرى مى‌تواند شما را به بیمارستان برساند، سعى نکنید خود شما رانندگى کنید. در حالى‌که خود را متقاعد مى‌کنید که دچار حمله قلبى نشده‌اید جستجوى کمک را به تأخیر نیندازید. انکار کار دشوار و وقت‌گیرى نیست.

اگر قلب قربانى ایستاد، احیاء قلبى ریوى اغلب مى‌تواند زندگى بیمار را تا رسیدن آمبولانس و دسترسى به درمان‌هاى پزشکى حفظ کند. سعى کنید خود اقدام به احیاء قلبى ریوى نکنید مگر آنکه در مورد روش انجام آن آموزش دیده باشید.

● اقدامات درمانى در بیمارستان

پیشرفت‌هاى پزشکى در سال‌هاى اخیر به میزان زیادى مرگ و میر بیماران مبتلا به حملهٔ قلبى را در بیمارستان کاهش داده است. در اینجا مهم‌ترین اقدامات درمانى ذکر مى‌شود:

درد و اضطراب با مسکن‌هائى مثل مورفین برطرف مى‌شود.

داروهائى مثل نیتروگلیسیرین براى انبساط عرق کرونرى که هنگام حملهٔ قلبى منقبض مى‌شوند، مصرف مى‌گردد.

اکسیژن براى جبران کاهش کارآئى تلمبهٔ قلب تجویز مى‌شود.

چگونگى ضربان قلب (ریتم قلب) بیمار به‌طور مداوم توسط دستگاه تحت مراقبت قرار مى‌گیرد.

ضربان نامنظم قلب (آریتمی) مقدمهٔ بروز فیبریلاسیون٭ بطنى مهلک است. آریتمى توسط داروهاى داخل وریدى گوناگون و دستگاه الکتریکى برطرف‌کننده فیبریلاسیون که از خارج شوک الکتریکى وارد مى‌کند و ضربان مؤثر قلب را برقرار مى‌سازد و یا در صورت توقف قلب (ایست قلبی) مجدداً ضربان آن را شروع مى‌کند، درمان مى‌شود.

٭ انقباضات محدود و غیرارادى عضلانى به‌علت تحریک خودبه‌خودى یک سلول یا رشتهٔ عضلانى

آنزیم‌هاى قوى مثل استرپتوکیناز یا فعال‌کنندهٔ بافتى پلاسمینوژن ممکن است تجویز شوند.

این مواد لختهٔ شریان کرونرى را که باعث شروع حملهٔ قلبى شده است، حل مى‌کنند و به این ترتیب از آسیب عضلانى بیشترى جلوگیرى مى‌کنند.

این اقدامات براى مؤثر بودن باید به‌سرعت بعد از حمله قلبى آغاز شوند.

داروهاى ضدانعقادى (معمولاً هپارین) اغلب براى جلوگیرى از تشکیل لخته‌هاى خونى بیشتر تجویز مى‌شوند.

طبق بررسى‌هاى اخیر اگر آسپیرین به همراه آنزیم‌هاى حل‌کنندهٔ لخته مصرف شود مى‌تواند حدود ۵۰ درصد مرگ و میر ناشى از حمله قلبى را کاهش دهد.

● اقدامات درمانى بعد از حمله قلبى

صرف‌نظر از اقدامات حمایتى عمومی، اساس درمان جلوگیرى از تشکیل مجدد لخته است. در حال حاضر به‌نظر مى‌رسد آسپیرین به مقدار کم مطمئن‌ترین و مؤثرترین دارو در این زمینه باشد.

تا مدتى بعد از بهبود یافتن حلمه قلبى اکثر افراد از افسردگى و احساس بى‌پناهى رنج مى‌برند. بنابراین باید به آنها اطمینان بسیار داده شود که به‌زودى بهبود خواهند یافت. برنامهٔ افزایش تدریجى فعالیت بدنى براى آنها تعیین مى‌شود.

اگر بیمار سیگارى بوده است اقامت در بخش مراقبت‌هاى کرونرى محرکى قوى براى ترک این اعتیاد است. این نکته باید توسط هر کسى که عهده‌دار مراقبت از بیمار است مورد تأکید قرار گیرد.

عود درد قفسه سینه (آنژین) بعد از حمله قلبى غیرمعمول نیست. در اکثر موارد این درد را مى‌توان با داروهاى مناسب برطرف کرد. (به مبحث پیش‌آگهى مراجعه کنید)

در برخى بیماران مخصوصاً آنها که نارسائى قلبى آنها تداوم مى‌یابد و یا مبتلا به درگیرى هر سه شریان کرونرى هستند، ایجاد راه فرعى در عروق کرونرى از طریق جراحى ممکن است توصیه شود. این جراحى مستلزم پیوند یک قطعه از ورید پا بین آئورت و نقطه‌اى زیر محل انسداد شریان کرونرى است.

ایجاد راه فرعى در عروق کرونرى یک عمل جراحى بزرگ است. برخى بیماران ممکن است نامزد انجام اقدام درمانى ساده‌ترى که ترمیم داخل مجرائى عروق کرونرى از طریق پوست خوانده مى‌شود و تحت بى‌حسى موضعى انجام مى‌گیرد، باشند.

در این روش یک کاتتر که نوک آن بادکنک کوچکى قرار دارد در داخل شریان کرونرى تا محل انسداد پیش برده مى‌شود.

سپس بادکنک باد مى‌شود تا رگ تنگ شده را باز کند. متأسفانه بهبودى با این روش معمولاً موقتى است. در حال حاضر روش‌هاى گوناگون و شگفت‌انگیزى مثل تکه‌تکه کردن، خراشیدن و ذوب کردن توسط اشعه لیزر براى رفع انسداد شریان‌ها تحت بررسى است. حتماً در مورد نقاط ضعف و قوت هر روش از پزشک خود سؤال کنید./س