آداب و رسوم نوروز باستاني در سبزوار

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد محمد عبدالله زاده ثاني کارشناس باستان شناسي سبزوار مي گويد : موسيقيدانان قديم براي هر روز نوروز يک آهنگ ساخته اند تا روز ششم که به نام هاي نوروز خارا، نوروز عرب، نوروز بزرگ و نوروز کيقبادي نام گذاري کرده‌اند. وي افزود : با ورود اسلام به ايران و پذيرش اين آئين اسماني مردم مسلمان ايران، فرهنگ غني باستاني خود را با دين اسلام ادغام کردنددر حالي که قبل ازاسلام مردم بر سر سفره تحويل سال مي نشستند و اوستا مي خواندند و سال نو را آغاز مي کردند.

وي ادامه داد : در دوران باستان سفره هفت سين ،هفت شين نام داشته و شامل شيريني ، شهد ،شراب وغيره بوده است که بعد ها با مسلمان شدن مردم اين سرزمين باستاني هفت سين جاي هفت شين را گرفت.

درگذشته نه چندان دور بر سر سفره هفت سين علاوه بر قرآن و آيينه، کشمش، نخود، پول، بره ، تخم‌مرغ و جوز (گردو) هم مي گذاشتند.

وي از رسم و رسومات خاصي که مردم سبزوار در ايام نوروز داشته و برخي آز انها تا به امروز نيز ادامه يافته هم چنين گفت : رسم بود شب عيد بزرگترها غذا براي کوچکترها و فاميل مي‌بردند که آنها فردا صبح اول به خانه‌ بزرگترها بيايند و به اين غذا که ممکن بوده هر چيزي باشد پاي مي‌گفتند.

به گفته وي ، براي غذاي شب عيد دو وعده پلو مي‌خوردند بعضي ها برنج را با رشته آش که تفت داده شده بود و به آن خُشت تلي مي‌گفتند مخلوط مي‌کردند و پلو درست مي‌کردند.

 بعد از تحويل سال رسم بود دختربچه يا پسر بچه اي و يا بزرگتري که خوش قدم بود اول وارد خانه مي شد تا خانه تا پايان سال برکت داشته باشد وعيد ديدني ها دو ،سه روز اول عيد بود و مردم سعي مي‌کردند در همين سه روز نخست ديد و بازديد خود را بروند و پس دهند.

 وي ادامه داد : کوچکترها وقتي به خانه بزرگترها مي‌رفتند بزرگترها به آنها عيدانه مي‌دادند، که به نام بُت بُتي مشهور است. از گذشته در هر روستايي از سبزوار مکاني به نام عيدگاه بود که دختران و زنان در ايام نوروز به اين مکان ها مي‌رفتند و حلقه وار دايره مي‌زدند و با دست و آواز خواني شاد بودند و مي‌رقصيدند جوانان روستا هم در ايام نوروز دور هم جمع شده و بازار بازي هاي محلي بين آنان گرم بود و به اين وسيله خستگي يکسال را از تن خود بدر مي کردند

روز سيزدهم عيد هم مردم به امامزادگان يا ييلاقات مي‌رفتند، مردها در آنجا کشتي مي‌‌گرفتند و بعضي‌ها « پل » مي‌انداختند که به نام جستان نيز مشهور است.

پختن شيريني خانگي، خريد مخصوص ايام نوروز ، خانه تکاني و پختن غذاي شب عيد از جمله کار هايي است که مردم سبزوار امروز در ايام نزديک به نوروز انجام مي دهند، در اين روزها تمام شهر در جنب و جوش است در خيابان هاي اصلي شهر که محل خريد مردم است به قول معروف جاي سوزن انداختن نيست. در هر ساعت از روز از هر کوچه اي که مي گذري جمعي از بانوان را مي بيني که يا با دستي پر از بازار برمي گردند ويا در حال و هواي خانه تکاني اند و تلاش دارند تا قبل از لحظه تحويل سال همزمان با نو شدن سال با تکاندن گرد و غبارهايي که در طي يکسال شايد فرصت زدودن آن را از خانه و زندگي خود نيافته اند و نو کردن وسايل کهنه چهره اي نو به زندگي خود ببخشند. مردم سبزوار در شهر و روستاهاي اين شهرستان هنوز به آداب و رسوم زيباي گذشتگان در ايام نوروز پايبندند هنوز کوچکترها در عيد از بزرگترها عيدي مي گيرند بزرگترها روز اول عيد را در خانه مي مانند تا کوچکترها به ديدار آنها بيايند و مردم سعي مي کنند در چند روز اول عيد ديدو بازديد ها را انجام داده و پس از آن راهي مسافرت مي شوند. برخي از انها که سال را در خانه نو مي کنند هنوز اعتقاد دارند پس از لحظه تحويل سال اگر فردي خوش قدم وارد خانه آنها شود سال خوبي را آغاز خواهند کرد و بعضي هم سال خود را در کنار امامزادگان و اماکن مقدس شهر و روستاها اغاز مي کنند تا به اين ترتيب سالي توام با خوشي و سلامتي و برکت را در پيش داشته باشند . همه اين رسم و رسومات در ايام خاصي همچون نوروز ،شب چله ،چهارشنبه سوري ،سيزده بدر و مانند آن بهانه اي است براي همبستگي مردم و رسم زيباي ايراني که خانواده را هميشه در کنار هم مي خواهد آن هم خانواده اي بزرگ با وجود پدربزرگ ها و مادربزرگ ها ،فرزندان و نوه ها و اقوام و خويشان و همراه با احترام به بزرگترها که از گذشتگان و نياکان براي ما به يادگار مانده و دين مبين اسلام هم بر اين رسم مهر تاييد زده و بايد تلاش کنيم همچون امانتداري امين اين رسوم و آئين هاي پر معنا را به آيندگان خود منتقل کنيم. /س