علل ایجاد شایعه و شایعه پراکنی

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران اراک، شایعه، از طبیعی‌ترین پدیده‌های اجتماعی و یکی از رایج‌ترین شیوه‌های کنش متقابل است که تاکنون کمتر شناخته شده است. شایعه یک مقوله اجتماعی و روانی با ابعاد گسترده‌ای است که ابعاد مختلف آن به ویژه در زمان‌های بحرانی (مثل زمان جنگ)، حالتی به مراتب حادتر به خود می‌گیرد. هر چند کارکردهای اجتماعی شایعه کاملاً شناخته نیست، اما بیشتر در وضعیت‌های" ناهنجاری” در جامعه به وقوع می‌پیوندند، این بدان معنی است که شایعه، گزارش تایید نشده‌ای از وقایع است که به تعریف و تبیین وضعیت‌های مهمی که به صورت دو پهلو ظاهر می‌شود، کمک می‌کند.

شایعه پیامی است که به طرز غیر رسمی (معمولاً دهان به دهان) منتقل می‌شود و به موضوعی مربوط می‌شود که تحقیق در صحت و سقم آن مشکل است. شایعه شامل اطلاعاتی می‌شود که برای مردم اهمیت دارد. البته ممکن است بخشی از شایعه، حقیقت هم داشته باشد، هر چند می‌توان گفت که این حکم، همواره صادق نیست.

شایعه چیست و در چه موقعیت‌هایی رواج می‌یابد؟

شایعه پیامی است که در میان مردم رواج می‌یابد، ولی واقعیت‌ها آن را تایید نمی‌کند. شایعه در موقعیت‌هایی رواج می‌یابد که مردم، مشتاق خبر باشند ولی نتوانند آن را از منابع موثق دریافت کنند. هر گاه آدم‌ها مشتاق خبرگیری درباره قضیه‌ای باشند، به هر نوع اطلاعاتی در این باره متوسل می‌شوند و سپس آن اطلاعات را در میان خودشان پراکنده می‌سازند.

از نظر جامعه شناسی، پدیده شایعه فرایندی است که از طریق آن، اخباری پخش می‌شود، بدون آنکه از مجراهای رایج گذشته باشد. شایعه می‌تواند از یک اطلاع نادرست منشأ بگیرد یا آنکه منبع آن، اطلاعی درست، ولی اغراق آمیز و در هم باشد. آن خبر از فردی به فرد دیگر و از گروهی به گروه دیگر منتقل می‌شود، بدون آنکه منشأ آن مشخص شود یا دلایل قطعی درباره صحت آن وجود داشته باشد.

شکل گیری شایعه

شایعه معمولاً در زمینه‌ای از ابهام و تنش که تحت آن هنجارها یا باورها زیر سوال رود، خطراتی وجود داشته باشد، یا رفاه کافی در دسترس مردم نباشد، گسترش می‌یابد. همه این وضعیت‌ها باعث نگرانی و توجه می‌شود. این احساسات انگیزه لازم برای گوش دادن به شایعه و انتقال آن به دیگران را فراهم می‌آورد.

شایعه بیش از هر چیز از اهمیت و ابهام در موضوع، تغذیه می‌شود. این دو عامل بیانگر کنش متقابل زمینه‌های فردی و جمعی در شکل‌گیری و رواج شایعه است.

انتقال یک شایعه فرایندی اجتماعی است که یک یک افراد می‌توانند نقش‌های متعددی در آن داشته باشند. عده‌ای از افراد پیام آورند و بر شایعه تکیه کرده و آن را معتبر می‌دانند و منتقل می‌کنند. عده دیگر در نقش افراد شکاک ظاهر می‌شوند و درباره آنچه می‌شنوند، تردید می‌کنند. همچنین، عده‌ای ممکن است به تعبیر و تفسیر روی بیاورند و در فكر این باشند که چه رخ می‌دهد؟ و در نهایت، احتمالاً عده‌ای هم هستند که بر اساس شایعه‌ها تصمیم گیری می‌کنند و همین که شایعه‌ای پخش شد، به اقدامات خاصی دست می‌زنند.

چرا مردم شایعه را می‌پذیرند؟

هر شایعه‌ای برای پخش و پذیرش، نیازمند ارتباط با مخاطبین خود است. هر نیاز انسان، می‌تواند به شایعه، تحرک و پویایی خاصی ببخشد.

علل پخش شایعه:

ایجاد بدبینی نسبت به مسئولان یک جامعه/ افزایش اضطراب و نگرانی در مردم/ ترور اخلاقی شخصیت/ ایجاد فضای ناسالم اجتماعی/ ایجاد تقابل و صف بندی میان قشرهای مختلف مردم/س