سدسازی خوب یا بد؛ مساله آب است

به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران؛ در جهانی ساکنیم که بیش از نیمی از آن را آب فرا گرفته در حالی که تنها سه درصد آن آب شیرین و قابل آشامیدن است، همه کشورهای دنیا دارای منابع آبی مشخصی هستند که ممکن است بنا به دلایل طبیعی از جمله تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی، افزایش گرمای زمین و در پی آن تبخیر بیش از حد آب های شیرین دولت ها را بر آن دارد تا برای حفظ همین منابع آبی محدود دست بکار شوند.

سدسازی برای حفظ منابع آبی در مخازنی بزرگ بوجود آمده است، مخازنی که هم آب را حفظ می کنند و هم می توانند انرژی پاک را به ارمغان می آورند.

ایران هم کشوری است با منابع آبی محدود، منابعی که اگر نتواند راه استفاده درست از آن را فرا بگیرد ممکن است به بحرانی بدل شود که جان انسان ها را به خطر بیاندازد. یکی از راه های حفظ منابع آبی سدسازی است که نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا از آن استفاده شده و هر کشوری بسته به میزان منابع آبی خود سدهایی را احداث کرده است.

صنعت سدسازی در ایران عمر زیادی دارد و از صدها سال قبل ایرانیان برای حفظ آب سد می ساختند، این صنعت با تلاش متخصصان و افراد کارآزموده وارد ایران شد و تا به امروز پیشرفت قابل ملاحضه ای داشته است. شاید در برخی از مواقع مشکلاتی هم در محل ساختگاه سدها ایجاد شده باشد اما باید گفت سد نیازی است که کشور دارد.

تابستان گذشته روزهایی نفس گیر در عبور از بحران آبی بود و بسیاری از همین سدها بودند که توانستند سد راه کم آبی باشند و این خود نشان دهنده اهمیت ساخت سد در حفظ منابع آبی به ویژه در زمان بحران است.

گفتنی است سرانه حجم مخازن در ایران حدود 600 متر مکعب است و این درحالیست که این رقم برای کشورهای روسیه، چین، آمریکا و ترکیه به ترتیب 6100، 2500، 1960، و 1740 بوده که نشان دهنده اختلاف میزان منابع آبی است. ضمن اینکه بر اساس آمارها متوسط بارش در جهان 830 ميليمتر و در كشور ما حدود240 ميليمتر است ضمن اینکه بارش در مناطق كوير مركزي حدود 50 میلیمتر و در سواحل شمال 1600 میلیمتر بوده و توزیع زمانی بارش در کشور 3 تا 5 ماه در سال است. 

نگاه برخی از منتقدان به این صنعت به گونه ایست که انگار سدها برای خشک کردن رودخانه ها بنا شده اند. منتقدان صنعت سدسازی را به باد انتقاد می گیرند و عده ای هم اطلاع کافی در این حوزه ندارند با آنها همراه می شوند.

در سال های اخیر حمله های شدیدی از سوی برخی از منتقدان سدسازی به این صنعت صورت گرفته است که معتقداند سدسازی محیط زیست را به خطر انداخته و رودخانه ها را خشک و بیابان زایی می کند ! این در حالی است که باید گفت بارش در ایران در زمان هایی صورت می گیرد که نیاز زیادی برای استفاده از آن نیست یعنی فصل زمستان و در بهار و تابستان که نیازها افزایش می یابد بارش ها کاهش یافته و یا اصلا نمی بارد.

این بی نظمی بارشی در کشور از زمان های دور وجود داشته و مردم برای استفاده از آب باران در زمان های نیاز دست به احداث قنات ها، بندهای تنظیم آبی و سدها زده اند. ضمن اینکه اگر همین سدسازی نبود سیل های فصلی می توانست خسارات جدی بر جای گذارد و مردم را دچار مشکلات عدیده ای کند که این تنها مزییت سدها نیست.


به پایان رسیدن عمر مفید (اکثر سدهای تخریب شده از عمر بالای بیش از یک قرن برخوردار بوده اند)، توسعه سدهای جدید در محدوده سدهای قدیمی و بی اثر شدن کارایی آنها، مهندسی مجدد و آمایش سرزمینی، (برخی از سدها از کارایی موثری برخوردار نبوده اند) و ارزیابی جامع و بازنگری بر معیارهای کنترلی زیست محیطی را می توان عمده دلایل تخریب سدها در جهان دانست.

البته این را هم باید گفت  برخی کشورها از تمام فرصت های سدسازی خود استفاده کرده اند و بیش از 50 سال است که در این کشورها موقعیت ساخت سدی جدید وجود ندارد که از آن استفاده نکرده باشند. بهتر است بدانیم سدهایی که در برخی کشورها تصمیم به تخریب آنها گرفته شده سدهایی هستند که کارایی خود را از دست داده و رسوب آنها به اندازه ارتفاع سدها رسیده و جز تخریب چاره دیگری ندارند.

شاید این تنها مشکل صنعتی بسیار مهم در کشور ما نباشد اما باید دانست که  همه کشورهایی که دسترسی به منابع آبی دارند می دانند ساخت سد یکی از ملزومات در تداوم بقای این منابع است. 

آب تضمین حیات است؛ خشکی جزو جدانشدنی کشور ماست و باید دانست هر چقدر در ساخت سدها تعلل کنیم به همان میزان منابع آبی مطمئن را از دست می دهیم و این یعنی هزینه بیشتر برای یافتن منابع آبی که معلوم نیست که چقدر می تواند دوام بیاورد.

انتهای پیام/