باشگاه خبرنگاران گزارش می‌دهد؛
نیاز 62.5 میلیارد دلاری شرکت گاز تا سال 96/ تحول بزرگ شرکت ملی گاز ايران تا افق 1404
صنعت گاز کشور تا افق چشم‌انداز 1404 در معرض تحولاتی بزرگ قرار دارد به طوری که شاهد افزايش دو برابری حجم تقاضا برای گاز، قدرت چانه‌زنی بالا و افزایش جمعیت و رشد خانوار با موج دوم و سوم خواهیم بود.
به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران؛ صنعت گاز و شرکت ملی گاز ایران تا افق چشم‌انداز 1404 در معرض تحولاتی بزرگ قرار دارد که تاکنون کمتر شرکتی در کشور، با آن مواجه بوده است.
براساس این گزارش؛ در افق 1404 وابستگی توسعه و مصرف انرژی کشور به گاز به بیش از 70 درصد می‌رسد و گاز وارد عرصه تجارت جهانی شده و با چالش‌های ناشی از آن روبرو می‌شود، در نتیجه همکاری با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی به‌منظور دسترسی به تکنولوژی و منابع مالی ضرورت خواهد داشت.
همه این موارد لزوم آمادگی شرکت ملی گاز ایران برای مواجهه با این تحولات بزرگ را نشان می‌دهد و در این راستا مأموریت‌هایی برای این شرکت تعریف شده است.
این تحولات شامل افزایش دو برابری حجم تقاضا برای گاز، تبدیل تقاضا از مشترکین کوچک به مشتریان بزرگ صنعتی با قدرت چانه‌زنی بالا و افزایش جمعیت و رشد خانوار با موج دوم و سوم است.
نیاز 62.5 میلیارد دلاری شرکت گاز تا سال 96
هم‌اکنون شرکت ملی گاز ایران دارای 13 پالایشگاه، 71 ایستگاه تقویت فشار گاز و بیش از 35 هزار کیلومتر خط لوله است که قرار است مطابق برنامه در سال 96 تعداد پالایشگاه‌ها به 19 مورد، تعداد تأسیسات تقویت فشار به 90 ایستگاه و طول خطوط انتقال گاز به بیش از 40 هزار کیلومتر برسد که با احتساب این موارد تولید گاز کشور در سال 1396 به 330 میلیون متر مکعب در روز می‌رسد.
همچنین مطابق برنامه جمعیت تحت پوشش گاز طبیعی در کشور سال 1396 از 63 میلیون نفر فعلی به 71 میلیون نفر معادل 94.5 درصد جمعیت کشور خواهد رسید که این توسعه عظیم نیازمند کاری جدی و تأمین منابع مالی مورد نیاز پروژه است.
سال گذشته در همین راستا حمیدرضا عراقی مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران در گفتگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران؛ با اشاره به حجم گسترده کارها در چند سال آینده در صنعت گاز گفت: برای تحقق این اهداف تا سال 1396 نیازمند ایجاد یک‌سری زیرساخت‌ها و تأمین منابع مالی مورد نیاز هستیم.
به گفته عراقی، شرکت ملی گاز ایران در بخش پالایش گاز تا سال 96 افزایش 200 میلیون مترمکعبی را تجربه خواهد کرد و در این بخش نیازمند 21 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است. خطوط انتقال گاز نیز باید 5 هزار کیلومتر افزایش پیدا کنند و 19 ایستگاه تقویت فشار به ناوگان انتقال افزوده شود که نیازمند 34 میلیارد دلار منابع مالی است.
پیش‌بینی تولید 115 میلیون مترمکعب گاز تا سال 96
همچنین برای صنعت گاز در چشم‌انداز سال 96 پیش‌بینی تولید 115 میلیون مترمکعب گاز از بخش ذخیره‌سازی می‌شود که نیازمند 3 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است و 3.5 میلیون خانوار تا سال 96 به شبکه گازرسانی اضافه خواهد شد که برای تحقق آن باید 4.5 میلیون دلار هزینه شود.
در واقع می‌توان گفت شرکت ملی گاز ایران در مجموع به 62.5 میلیارد دلار منابع مالی برای تحقق اهداف در چشم‌انداز سال 96 نیاز دارد.
مثلث مأموریت‌ها
به گفته عراقی مأموریت‌های اصلی صنعت گاز کشور مشابه یک مثلث از سه گوشه اصلی تشکیل شده است. این سه گوشه تأمین انرژی مورد نیاز کشور، کارآیی اقتصادی و بهینه‌سازی زنجیره ارزش و تأمین منابع مورد نیاز توسعه کشور هستند.
گفتنی است این مأموریت‌ها در شرکت ملی گاز ایران شامل سه محور مدیریت تأمین گاز کشور، مدیریت تجدید ساختار صنعت گاز و حضور فعال در فرصت‌های مناسب تجارت جهانی است.
محور اول مدیریت تأمین گاز کشور از این‌رو اهمیت دارد که باعث هماهنگی زنجیره ارزش صنعت گاز بر مبنای مناسبات جهانی و تحقق عملکرد برتر در صنعت گاز و امنیت عرضه، کسب رضایت مشتریان و تعهد به حفظ محیط زیست در کشور می‌شود.
اما مدیریت تجدید ساختار صنعت گاز نیز این صنعت را صنعتی کارا و رقابتی، صنعتی با مشارکت مؤثر بخش خصوصی خواهد کرد و نقش مؤثری در تأمین انرژی و مشارکت در تأمین مالی و توسعه کشور خواهد داشت.
همچنین حفظ فرصت‌های حضور در بازارهای جهانی گاز و ایجاد موقعیت‌های یادگیری و تجربه جهانی برای صنعت گاز از تغییرات و تحولات ایجاد شده در نتیجه جهانی شدن گاز ایران است. این مسأله در آینده موجب ایجاد منابع مالی در بلند مدت و تقویت موقعیت کشور در مناسبات بین‌المللی می‌شود.
مدیریت تقاضا و نوسانات آن
اما تحقق این مأموریت‌ها در صنعت گاز کشور نیازمند الزاماتی استراتژیک است. اولین الزام تلاش برای مدیریت تقاضا و نوسانات آن است. این کار نیازمند کارهایی شامل تلاش در جهت آزادسازی قیمت‌ها و اصلاح قیمت متناسب با قیمت‌های جهانی گاز، پذیرش تفاوت قیمتی ناشی از اعمال مدل کسب و کار منتخب با در نظر گرفتن فاصله جغرافیایی و میزان مصرف در ایام مختلف سال است.
همچنین توسعه گازرسانی توجیه‌پذیر از نظر اقتصادی در چارچوب برنامه‌های توسعه تولید، پالایش و انتقال با در نظر گرفتن منابع مالی مورد نیاز در مدیریت تقاضا اهمیت فراوانی دارد.
از دیگر سو معرفی و ترویج تکنولوژی‌های بهره‌ورتر مصرف گاز و تلاش برای کاهش مصرف انرژی، تکمیل و توسعه پروژه‌های ذخیره‌سازی، کنترل نوسانات تقاضا از طریق صادرات و واردات و کنترل نوسانات تقاضا از طریق جایگزینی مصرف گاز با برق در بخش‌های صنعتی و خانگی در فصول گرم و سرد سال به‌وسیله هماهنگی سازمان‌های مسئول در قیمت‌گذاری برق و گاز نیز باید در دستور کار قرار گیرد.
هماهنگی لازم با بالادست
در بخش دیگر صنعت گاز برای تحقق اهداف خود باید هماهنگی لازم را با بالادست داشته باشد تا بتواند از این طریق عرضه گاز را افزایش دهد. برای ایجاد این هماهنگی و افزایش عرضه به تسریع در توسعه میادین فعلی با اولویت میادین مشترک، مذاکره برای کشف و توسعه میادین جدید، افزایش بهره‌وری و کاهش تلفات در کل زنجیره ارزش و واردات گاز نیاز است.
تجاری‌سازی از دیگر الزامات استراتژیک صنعت گاز برای توسعه مدنظر در آینده است که در این بخش نیز مجزاسازی سازمانی، زنجیره ارزش، جغرافیایی و فنی باید انجام شود.
همچنین نیاز است سیستم‌های اندازه‌گیری مناسب با توجه به مدل منتخب کسب وکار و وضع مطلوب طراحی، تأمین، نصب و بهره‌برداری شوند.
تفکیک وظایف حاکمیتی و شرکتی و شفاف‌سازی رابطه مالی، حقوقی و سازمانی بین دولت، وزارت نفت، شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز و استقرار حاکمیت شرکتی در شرکت‌های تابعه نیز از دیگر الزامات برای تجاری‌سازی این صنعت در آینده است.
طراحی ساختار و فرآیندهای کلان و پرتفوی بهینه شرکت ملی گاز، مهندسی مجدد و ایجاد شرکت انتقال و دیسپچینگ و تعیین مأموریت و مهندسی مجدد سایر شرکت‌های فرعی با توجه به وضع مطلوب نیز به این موضوع کمک خواهد کرد.
تشویق و تمهید ایجاد شرکت‌های خرده فروشی گاز، طراحی و ایجاد صندوق USO طراحی و ایجاد صندوق و طراحی ابزارهای مالی در بازار گاز کشور (مانند اوراق آتی) برای کنترل نوسانات قیمتی نیز از دیگر موارد کمک کننده به توسعه و اجرای نهادسازی در صنعت گاز است.
خصوصی سازی
اما برای خصوصی‌سازی صنعت گاز نیز باید شرکت‌های فرعی و تابعه در شرکت مادر با توجه به وضع مطلوب تعیین و ارزیابی و ارزش‌گذاری شرکت‌های فرعی و تابعه انجام شود.
همچنین الگوی واگذاری به‌منظور تضمین کارکرد سازگار و رقابتی شرکت‌ها در شبکه توزیع گاز طراحی و بازاریابی و واگذاری سهام شرکت‌های تابعه با در نظر گرفتن لزوم استقرار حاکمیت شرکتی صورت گیرد.
تعالی عملیاتی از دیگر الزامات استراتژیک صنعت گاز برای تحقق مأموریت‌های بزرگ آتی است. که نیازمند مهندسی مجدد و بهبود فرآیندهای مدیریتی و عملیاتی و ارتقای بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی در شرکت‌های تابعه است.
همچنین طراحی بهینه فرآیندهای مدیریتی شرکت ملی گاز، ارتقای بهره‌وری و کاهش هزینه‌های ستادی شرکت ملی گاز و طراحی مجدد و بهینه مکانیسم‌های هماهنگی بین شرکت ملی گاز و شرکت‌های تابعه باید صورت گیرد.
از سوی دیگر ارتقای جایگاه حوزه عملکرد فناوری اطلاعات در شرکت ملی گاز و آماده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی برای کارکرد اثربخش در مدل کسب و کار منتخب صنعت گاز از طریق ایجاد جریان اطلاعاتی یکپارچه و فراگیری و بهره‌گیری از دانش مدیریت پروژه برای اجرای بهینه و بهره‌ور پروژه‌ها از دیگر پیش‌نیازهای لازم برای تعالی عملیاتی در صنعت گاز است.
دستیابی به تکنولوژی‌های نوین
اگر دستیابی به تکنولوژی‌های نوین را دیگر الزام استراتژیک صنعت گاز کشور بدانیم در این بخش باید به‌سرعت به تکنولوژی‌های محصول نهائی به‌ویژه LNG دسترسی پیدا کنیم و فرآیندهای مدیریت تکنولوژی را در این صنعت بهبود بخشیم.
ارتقای تکنولوژی‌های انتقال، دیسپچینگ، ذخیره‌سازی و اندازه‌گیری و ارتقای تکنولوژی‌های با راندمان بالا در فرآیندها و تجهیزات پالایشگاه‌ها از دیگر اقدامات لازم در این بخش است.
همچنین نیاز است نقشه راه تکنولوژیک در صنعت گاز تدوین و اجرایی و در راه دستیابی به تکنولوژی‌های مورد نیاز حفظ محیط زیست گام برداشته شود.
تجهیز منابع مالی و کنترل هزینه‌ها
همواره در مسیر توسعه، منابع مالی از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا تجهیز منابع مالی و کنترل هزینه‌ها از مهم‌ترین موارد برای توسعه صنعت گاز در آینده است. یکی از راه‌های جذب منابع واگذاری سهام شرکت‌های تابعه به‌منظور سرمایه‌گذاری مجدد در صنعت گاز و انتشار اوراق مشارکت داخلی و بین‌المللی با توجه به سودآوری قابل سنجش طرح‌ها است که بهتر است در دستور کار قرار گیرد.
همچنین جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک و سیاست جایگزینی برق به جای گاز در مناطق گرمسیر و مناطق با دسترسی دشوار به‌منظور کاهش هزینه‌ها در تأمین منابع مالی و کنترل هزینه‌ها مؤثر خواهد بود.
از طرف دیگر تلاش در جهت در اختیار گرفتن بخش بالادستی به‌عنوان بخش دارای بیشترین حاشیه سود در زنجیره ارزش گاز، استقرار نظام حسابداری قیمت تمام شده در کلیه شرکت‌های مجموعه و تلاش برای جذب منابع حاصل از فروش داخلی و صادرات گاز از جمله مواردی است که می‌تواند در این راستا کارگشا باشد.
بهره‌گیری از فرصت‌های بازار جهانی
صنعت گاز در راه توسعه باید از فرصت‌های بازار جهانی بهره برده و در بازارهای گاز خارجی سرمایه‌گذاری مشترک را آغاز کند. همچنین بازارهای مصرف، معاملات گاز و فعالیت‌های رقبا همواره باید به‌صورت مستمر پایش شوند و قراردادهای فعلی در راستای حضور در بازارهای محدود منطقه‌ای با خط لوله نیز ادامه یابد. سواپ LNG، تلاش برای حضور در بازارهای بزرگ با خط لوله پس از تحقق مازاد با ثبات گاز، استفاده از تکنولوژی LNG و ایجاد تنوع در بازارهای صادراتی نیز به این امر کمک خواهد کرد.
بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که توسعه گازرسانی توجیه‌پذیر از نظر اقتصادی در چارچوب برنامه‌های توسعه تولید، پالایش و انتقال با در نظر گرفتن منابع مالی مورد نیاز در مدیریت تقاضا اهمیت فراوانی دارد که با حفظ فرصت‌های حضور در بازارهای جهانی گاز و ایجاد موقعیت‌های یادگیری و تجربه جهانی برای صنعت گاز عرصه را برای توسعه این صنعت در بازارهای بین‌المللی و اقتصاد کشور فراهم کند.
این امر نگاه واقع‌بینانه مسولان و اتخاذ تدابیر هوشمندانه را برای رسیدن به اهداف چشم انداز 1404 می‌طلبد.
گزارش: حبیبه رحیمیان
انتهای پیام/
