در طبیعت سم برای صادرات وجود ندارد/ نیاز سنجی واقعی از دستگاه سفارش دهنده سم ضروری است

به گزارش گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ اولین جلسه کمیته ملی راهبردی حفاظت و مدیریت مارهای سمی ایران در سازمان حفاظت محیط زیست با حضور مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آبهای داخلی سازمان حفاظت محیط زیست ، نمایندگان معاونت های بهداشت ،آموزش و تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نماینده سازمان غذا و دارو، جمعی از اساتید دانشگاه ها و کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد.

مجید خرازیان مقدم ، مدیر کل دفتر حیات وحش و آبزیان آب های داخلی سازمان حفاظت محیط زیست در این جلسه با بیان اینکه در سال های اخیر ، تغیییرات اقلیمی و همچنین روند بهره برداری غیر معقول از منابع طبیعی و حیات وحش کشورمان موجب تخریب و دگرگونی تنوع زیستی و برهم خوردن تعادل اکولوژیکی شده است، بیان کرد: در این میان مارهای سمی گونه هایی هستند که به دلایل مختلف از جمله با هدف استحصال سم و تولید پادزهر و یا سایر مقاصد دارویی دیگر با برداشت بی رویه، جمعیت شان در آستانه تهدید جدی قرار گرفته و ادامه این روند به طور قطع پیامدهای ناگواری در این زمینه به همراه خواهد داشت.

وی افزود: سازمان حفاظت محیط زیست در چند سال اخیر و در راستای وظایف قانونی سازمانی خود به دنبال آن است که با اقدام عاجل و منسجم، هماهنگی کاملی را در بین بخش های مرتبط دولتی و غیر دولتی به عمل آورده و از حضور افراد صاحب اندیشه و تجارب ذی قیمت آن ها در این خصوص استفاده کند.

مقدم با اشاره به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست در دو سال گذشته فعالیت های مستمری را در زمینه حفاظت و مدیریت مار های سمی ایران دنبال کرده است، گفت: ساماندهی و نظارت جدی بر روند زنده گیری، سم گیری و تهیه آنتی ونوم در کشور از مهمترین اقدامات در این حوزه است.

وی تشکیل کمیته ملی راهبردی حفاظت و مدیریت مار های سمی ایران با حضور اساتید ، محققان، مسئولان عالی رتبه دولتی و غیر دولتی ، نمایندگان سازمان های مردم نهاد و سایر افراد مجرب و علاقه مند در این حوزه را گام بزرگی برای جلوگیری از موازی کاری بخش ها و دستگاه های مختلف دانست و تاکید کرد، با هم اندیشی و تضارب افکار، سیاست گذاری واحد و متمرکزی در سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان نقطه تماس این مقوله اتخاذ گردیده است و افزود: امیدواریم با سرعت بیشتری به اهداف از قبل پیش بینی شده برسیم و با توجه به اینکه در اولین سال برنامه پنج ساله ششم توسعه بسر می بریم بتوان خلاء های اطلاعاتی ، اجرایی و قانونی فراوانی را که در این زمینه به چشم می خور مرتفع نماییم.

مقدم با بیان اینکه استحصال سم به دلایلی صوت می گیرد و خیلی از مواقع نیاز جامعه است، تصریح کرد: آنچه در حال حاضر به عنوان منبع زیستی در طبیعت وجود دارد بسیار محدود است و نمی توانیم چشمانمان را ببندیم و جانوران سمی را شکار و سم از آن استحصال و هر مقدار پادزهر از آن تولید و صادر کنیم.

وی به ضرورت نیاز سنجی واقعی و مورد نیاز سم از دستگاه های سفارش دهنده آن از جمله وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی  اشاره کرد و گفت:  براساس این نیاز سنجی میزان سم مورد نیاز برای مصارف پزشکی تعیین می شود .

مقدم با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست متولی حیات وحش کشور است، تاکید کرد: نمی توانیم هر زمان که مار باشد سم بگیریم و هر وقت نبود سم گزیدگی نداشته باشیم؛ این سازمان ارتقای وضعیت گونه های حفاظتی به ویژه گونه های در معرض خطر را در دستور کار خود دارد.

این گزارش می افزاید، مسعود ابراهیم تهرانی رئیس گروه خزندگان و دوزیستان دفتر حیات وحش و آبزیان آب های داخلی نیز با تاکید بر این نکته که برداشت از طبیعت تهدیداتی را هم اکنون متوجه مارهای سمی کشور کرده ، راه حل را در اجرای طرح هایی چون تکثیر و پرورش مار های سمی و تهیه زهر از این جانوران برای تولید آنتی ونوم دانست. و اشاره کرد: طرحی در این زمینه با همکاری دانشگاه تهران در حال اجرا است که بزودی با تهیه آنتی ونوم و آزمایش کیفیت پادزهر تهیه شده با همکاری سازمان غذا و دارو تایید و یا عدم تایید آن بررسی خواهد شد.

همچنین حسن نیا کارشناس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو نیز در این زمینه اعلام آمادگی نمود و گفت: نیازسنجی آنتی ونوم و ارائه درخواست تهیه آنتی ونوم مارگزیدگی از سوی موسسه رازی با همکاری دفتر مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت صورت می گیرد. همچنین ایشان تاکید نمودند که تهیه بانک ژن از مارهای سمی کشور باید در دستور کار باید قرار بگیرد.

همچنین زهرایی رئیس اداره بیماری های قابل پیشگیری با واکسن مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت نیز تشکیل کمیته ملی حفاظت از مارهای سمی را گامی بزرگ برای مدیریت یکپارچه در زمینه های مختلف از جمله زنده گیری و استحصال سم برای مارگزیدگی و داروسازی و همچنین برنامه ها و طرح های تحقیقاتی و درمانی مرتبط با جانوران سمی با همکاری سازمان ها و موسسات ذیربط دانست.

 ایشان از اجرای برنامه های آموزشی و تدوین راهنمای جامع در خصوص درمان مارگزیدگی خبر داد که جای توسعه و تداوم بیشتری را تا حصول نتیجه مطلوب می طلبد. چه آنکه در برخی مراکز بیش از میزان مورد نیاز به فرد مارگزیده آنتی ونوم تزریق می شود. متاسفانه آمار دقیقی از میزان گزش در دست نیست، لیکن وزارت بهداشت هیچگاه بیش از نیاز واقعی درخواست آنتی ونوم ننموده است. آنچه مسلم است وزارت بهداشت گرچه سلامت جامعه را هدف خود می داند اما همگام با محیط زیست به حفاظت از گونه های جانوری نیز می اندیشد. 

بنابر این گزارش، وطن پور، سم شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران تهیه بانک اطلاعاتی از مارهای سمی کشور و تدوین طرح ها، پروژه ها و مقالات تهیه شده در این خصوص و تنظیم استراتژی ها مطابق اهداف این کمیته را که صیانت و حفاظت از مارهای سمی کشور است مهم دانسته و به دیدگاهی کلان نگر در حفاظت از جانوران سمی اشاره نمود.

این گزارش می افزاید، کابلی عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز ضمن تشریح وضعیت مارهای سمی کشور به ارایه راهکارهای موجود و بهره مندی از تجارب بین المللی در این زمینه با تکثیر و پرورش مار و استحصال سم آن در تهیه آنتی ونوم سخن به میان آورد. ایشان با انتقاد از نحوه نگهداری مارها، سم گیری و و رهاسازی آن در طبیعت از سوی نهادهای مسول، ادامه این عمل را فاجعه بار خواند.

گفتنی است؛کمیته ملی راهبردی حفاظت و مدیریت مار های سمی ایران با هدف رفع چالش های موجود در بخش های اجرایی مرتبط، ساماندهی و نظارت بر فعالیت های موسسات تولید آنتی ونوم مارگزیدگی و عقرب گزیدگی، بررسی درخواست های تکثیر و پرورش جانوران سمی، بررسی درخواست زنده گیری جانوران سمی جهت تولید آنتی ونوم، بررسی درخواست تهیه سم به منظور تحقیقات، مشارکت بخش دولتی و غیر دولتی، تهیه و تنظیم دستور العمل و ضوابط طرح های تکثیر و پرورش جانوران سمی، بررسی، به روز رسانی و اجرای صحیح پروتکل ها در برنامه و راهنمای ایمن سازی وزارت بهداشت تشکیل شده است.