از شستشوی پارچه قلمکار در زاینده رود تا صدای چکش مس گرها در میدان نقش جهان

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان ، 196 رشته صنایع دستی شهرت و آوازه اصفهان را جهانی کرده وهمین موضوع باعث شده تا این شهر با نام شهر جهانی صنایع دستی بدرخشد.

 

گردشگرانی که به میدان نقش جهان اصفهان سفر می کنند جدایی از زیبایی منحصر به فرد میدان که چشم نوازی می کند از دیدن آثار ساخته دست انسان مات و متحیر می شوند.

 

 

سری زدم به میدان نقش جهان اصفهان و پس از گپ و گفت با تعدادی از هنرمندان با تعدادی از صنایع دستی اصیل اصفهان آشنا شدم .

 

از قلمکاری شروع کنیم،  هنری که  می توان گفت در حال حاضر اصفهان مرکز تولید قلمکاری ایران است که در زمان صفویه پایتخت ایران بود. در این دوره بیشتر لباس های مردان و زنان از پارچه های قلمکاری تهیه می شد. یک نوع قلمکاری با طرح و نقش خاص خود به نام دلگه برای لباس مردانه و زنانه تهیه می شد و از انواع دیگر قلمکاری می توان حفره ای زر یا اکلیل جیگرانات قرمز و جیگرنات بنفش را نام برد.

 

پارچه های نقش سیاه و قرمز گرفته را پس از شستن و خشک کردن در پاتیلی فرو می برند که محتوای آب جوش ، گرد پوست انار و الیزارین است . قبل از تماس با الیزارین ، رنگ قرمز نقش ها حالت اصلی خود را ندارد و به رنگ چرک است . الیزارین باعث می شود که رنگ ها به حالت اصلی خود ظاهر شوند . الیزارین همچنین به ثابت شدن رنگ ها کمک می کند . بعد از این که پارچه را از پاتیل الیزارین بیرون آوردند ، آن را باز هم در آب رودخانه  زاینده رود می شویند و سپس آن را محکم به سنگ می کوبند تا آب و الیزارین آن گرفته شود .

 

 

در قرن ده هجری بازار قیصریه اصفهان به صورت مرکز تجمع قلمکار سازان درآمد و کارگاه های تولید از سردر قیصریه تا انتهای بازار ادامه داشت.

 

در گوشه ایی از میدان امام اصفهان صدای چکش ها آهنگ دلنشین از هنری اصیل اصفهانی را می نوازند.

 

 

در گوشه کنار اصفهان هنر های  فیروزه کوبی و مینا کاری ، خاتم کاری در کارگاه های کوچک در نقاط مختلف شهر دیده می شود هنرمندی که اصلی ترین دلیشان برای خلق این آثار هنری عذوق هنری است .

 

میناسازی هنری است که سابقه‌ای در حدود پنج هزار سال دارد و از صنایع دستی محسوب می‌شود. امروزه این هنر بیشتر بر روی مس انجام می‌شود. طلا تنها فلزی است که به هنگام ذوب شدن مینا اکسید نمی‌شود از این رو امکان اجرای طرحی همراه با جزئیات و با شباهت هر چه تمام تر بر روی مینا را ایجاد می‌کند .

 

 

خاتم نیز هنری است که گرچه خواستگاه آن را شیراز می نامند اما اصفهان نیز استاد کاران به نامی همچون مرحوم مهدی ناطق پور و استاد یوسف قنبری داشته که توانسته اند آثار متفاوت از خاتم در اصفهان خلق کنند خاتم هنری است که ظرافت  خاصی در آن نهفته و اوج شکوفایی و تکامل این هنر دردوران صفویه بود به طوری که درب بارگاه‌ها و اماکن مقدس خاتم کاری شد. 

 

در اصفهان فیروزه کوبی به غیر از جواهرات در ظروفی مانند بشقاب، لیوان، گل آبپاش و .... نیز مورد استفاده قرار می گیرد و تعدادی کارگر در کارگاه حاج داداش و پسران در این رشته بکار مشغولند حتی قسمتهائی از کار ( چیدن فیروزه بر روی کار) توسط کارگران و صنعتگران زن انجام می گردد.

 

 

یکی از کارهای جنبی صنعت فیروزه کوبی کار تهیه ی زیر ساخت است که در کارگاه زرگری و بطور جداگانه انجام می شود. دو تن از صنعتگران زرگری که کار تهیه ی زیرساخت برای کارگاه حاج داداش را بعهده داشته اند بتدریج وارد کار فیروزه کوبی هم شده اند و در حال حاضر نیز به کار فیروزه کوبی اشتغال دارند.

 

در روستاهای اطراف اصفهان نيز صنایع دستی به چشم می خورد اما  دارهای قالی بیش از هر هنر دیگری چشم نوازی می کند . روی اين دارها قالی و قاليچه ها طرح شاه عباسی و ساير طرحهای اصفهان بافته می شود.

 

خاتم ، مینا و فیروزه کوبی ، قلمکاری و مس گری تنها گوشه ایی از هنر هنرمندان اصفهانی که با دقت خاصی سالیان سال است آن این را حفظ کردند اما چند سالی است چینی ها با بسته بندی های شیک و پیک خود و قیمت های ارزان بازار اصفهان را خراب کردند به طوری که شیردل رییس اتحادیه صنایع دستی اصفهان می گوید: حذف کالاهای قاچاق میتوان فرصت های شغلی صنایع دستی در استان اصفهان را به صد هزار نفر افزایش داد.

 

وی با اشاره به اینکه هم اکنون چهل هزار نفر در استان به تولید صنایع دستی اشتغال دارند گفت: ورود کالای قاچاق بیش از ده هزار شغل خانگی را که بیشتر به زنان خانه دار اختصاص دارد تهدید می کند.

 

شیردل اظهار داشت: علاوه بر این ورود غیر قانونی صنایع دستی خارجی بیش از حدود بیست هزار شغل در عرصه ملیله روی مس را نیز تهدید کرده است.

 

رییس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان با بیان اینکه هم اکنون ورود ظروف مسی از ترکیه و پارچه های رو میزی هندی همچنین صنایع دستی چین و پاکستان بازار اصفهان را تحت تاثیر خود قرار داده است تصریح کرد: عرضه صنایع دستی خارجی از جمله ظروف مسی، پارچه های ترمه، انواع رومیزی، ظروف مینا، خاتم و قلمزنی در اطراف میدان تاریخی امام باعث رکود صنایع دستی اصفهان شده است.

 

وی با تاکید بر اینکه اتحادیه صنایع دستی به همراه بازرسان اصناف کار نظارت بر عرضه صنایع دستی را بر عهده دارند گفت: در پایان سال 95 فقط یک انبار با حدود چهل میلیون قطعه جنس پاکستانی شامل رومیزی، روتختی و دیگر صنایع دستی قاچاق در اصفهان کشف و جمع آوری و متصدیان آن به مراجع قضایی معرفی شدند.

 

عباس شیردل افزود: ما باید برای صنایع دستی هویتی ایجاد کنیم که افراد علاقه‌مند، صنایع دستی ایرانی را با قیمت بالا به کالاهای پاکستانی و چینی ترجیح دهد.

 

مدیر بازرسی و نظارت اصناف استان اصفهان نیز با اشاره به اینکه در شش ماهه اول سال 95 بیش از یک میلیارد تومان کالای صنایع دستی خارجی در استان جمع آوری و پرونده متخلفان برای اجرا به تعذیرات حکومتی ارسال شده است گفت: این در حالیست که ترکیه، هند، پاکستان و چین عمده صنایع دستی موجود در بازار اصفهان را به خود اختصاص داده اند.

 

جواد محمدی تاکید کرد: با توجه به اینکه ورود این کالاها از راه زمین وهوا شغل ده ها هزار نفر را در عرصه صنایع دستی تهدید می کند بازرسین اصناف استان مقابله با سودجویان را تشدید و در صورت مشاهده عرضه صنایع دستی خارجی فروشندگان را به تعذیرات حکومتی معرفی می کند.

 

مسگری یکی از بهترین صنایع دستی کهن ایران است و  اشیا و ظروف مسی دست ساز از زمانهای دور در موزه ها قابل مشاهده هستند. از جمله مراکز عمده این هنر شهرهای کاشان، اصفهان، می باشد.

 

جعفر صالحی در دومین همایش تجلیل از پیشکسوتان صنایع دستی آران و بیدگل ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات حضار در جلسه اظهار داشت: از 602 رشته صنایع دستی دنیا، 299 رشته در ایران وجود دارد که از این میان 196 رشته در استان اصفهان موجود است که باید نسبت به حفظ آن تلاش کرد.

 

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان ضمن اشاره به رابطه هویت مناطق مختلف با صنایع دستی آن‌ها افزود: برای حفظ و احیای هویت هر منطقه، باید صنایع دستی آن را پاس داشت.

 

صنايع دستی اصفهان -صنايع دستی بيانگر صنعت و هنر نياكان و نمايشگر ذوق و هنر مردم هر كشور است. در روزگاران گذشته، صنايع دستی به عنوان پديده اي تمام عيار در هر عهد حضور فعال داشته است. در ايامی كه ماشين بوجود نيامده بود و حتي در دوراني كه حضور آن به گستردگی امروز نبود اين صنعت بود كه حامي تمامي استعدادها و آفرينش های سازندگی بشر بود. 

 

صنايع دستی اصفهان در طول قرن های متمادی به عنوان نماينده هنر اصيل قوم ايرانی در جهان معرفی شده است. از اين رو اگر اصفهان را مهد صنايع دستی ايران بناميم سخنی به گزاف نگفته ايم. چرا كه ويژگي های فكری و روانی صنعتگر اصفهانی مانند ذوق، هنر، پشتكار و قناعت موجب شده است تا فرآورده های دست ساز اصفهان نه تنها در كشورمان خريداران فراوان داشته باشد بلكه مسافران و گردشگران و علاقمندان خارجی نيز طالب دست ساخته هاي اصفهان با ويژگی های خاص آن باشند. 

 

گزارش از سیدامیر مهدی ساب چیان

 

انتهای پیام/س