خداحافظی عاشقانه و آغاز تولد میترایی / آداب و رسوم کویری‌ترین شهر ایران در شب یلدا

 به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یزد؛ پاییز آخرین ساعات را سپری می‌کند و کم کم وقت خداحافظی است .

چه خداحافظی باشکوهی، عاشق‌تر از همیشه پرشور‌ترین شبش را تقدیم درختان عریان زمستانی می‌کند، چه سخاوتی دارد پاییز!

زمستان در راه است، زمستانی که با آمدنش برف‌ها، این زیبایی‌های دل انگیز را به همراه دارد.

گرچه سپید است، اما عمقش برف نیست، گرمایی است که درختان را نوازش می‌دهد، با یلدا این تولد میترایی، ناز درختان نیز آغاز می‌شود.

یلدا یک واژه سریانی به معنای میلاد است و از چهار قرن بعد از میلاد مسیح، شب یلدا به عنوان روز تولد مهر بین مسیحیان رواج داشته است اما در ایران، یلدا به معنای خورشید است و برگزاری مراسم‌های ویژه آن سابقه چند هزار ساله دارد.

در قدیم به شب یلدا شب چله گفته می شد و این شب قدمت طولانی دارد که به قبل از اسلام باز می گردد و مرتبط با آیین زرتشتیان است.

صدیقه رمضانخانی کارشناس مردم شناسی در خصوص آداب و رسوم یزدی ها در شب یلدا گفت:در قدیم به شب یلدا شب چله گفته می شد و این شب قدمت طولانی دارد که به قبل از اسلام باز می گردد و مرتبط با آیین زرتشتیان است.

 رمضانخانی با بیان این که یزدی ها برای شب یلدا آداب و رسوم خاص خود را داشته اند اظهار داشت: در قدیم اتاق بزرگ خانه که ارسی نام داشت را برای مراسم شب چله آماده می کردند لحاف مخمل بزرگی برای کرسی می‌دوختند و بر آن می انداختند و برای گرم شدن منقل و آتش را تدارک می دیدند.

وی با بیان این که در اصل مراسم شب یلدا جشن کشاورزان و دامداران بوده است افزود: همه فامیل و حتی همسایه ها و افرادی که بضاعتی نداشتند در خانه مادربزرگ ها، پدربزرگ ها و یا بزرگتر فامیل برای دورهمی و شب نشینی جمع می شدند و جشن می گرفتند.

شولی شب چله یزدی‌ها

یکی از آیین یزدی‌ها درشب چله خوردن آش شولی است.

شهر یزد هم در شب یلدا همانند شهرهای دیگر کشورمان آداب و رسوم خاص خود را دارد که در این شب، افراد یک فامیل در خانه‌ی یکی از بزرگان فامیل جمع می‌شوند و به خواندن قرآن و حافظ می‌پردازند و درخانه بعضی از خانواده‌های یزدی هم موسیقی سنتی نواخته می‌شود.

در این شب اقوام در کنار هم غذاهای سنتی یزدی مانند آش شولی یزدی صرف می‌کنند.

آش شولی یکی از غذاهای مورد علاقه مردمان یزد که سبزی خاص این آش،اسفناج، شوید،برگ چغندر، چغندر، نعناع خشک ،سرکه از مهم ترین مواد تشکیل دهنده این آش سنتی است.

رمضانخانی در خصوص خوراکی های مخصوص که در یزد برای این شب تهیه می‌شد گفت: مادر خانواده در این شب آش شولی یا آش رشته می پخت اما زرتشتیان آش ابودردا که برای پخت آن از میوه های خشک شده و خشکبار استفاده می شد می پختند و به هر کسی کاسه‌ای از آن داده می شد تا تمام دردها و مریضی های آن برطرف شود.

این پژوهشگر ادامه داد: بزرگ ترهای خانواده در این شب از حافظ، سعدی، شاهنامه و کلیله و دمنه می خواندند در واقع هر چیزی که در مکتب خانه های قدیم یادگرفته بودند را اغلب از حفظ می خواندند و همه از آن فیض می بردند حتی کودکان نیز می نشستند و گوش می دادند.

رمضانخانی اظهار داشت: بعد از شاهنامه خوانی و شعر خوانی، مادر خانواده هر نوع تنقلاتی که در خانه بود را درون کاسه های کوچکی می ریخت و در سینی مسی بزرگ کنکرداری می گذاشت و بر سر سفره می آورد و از مهمانان پذیرایی می کرد. حتی کاسه ای از سکه های کوچک پول در سینی می گذاشتند و افراد برای این که تا سال آیند جیبشان پربرکت باشد از این سکه ها برمی داشتند.

وی توضیح داد: مادر خانه در این شب در پی پخت و پز بوده و برای شام این شب کتلت یا شامی کباب تهیه می شد و در واقع مهمان شام نخورده به خانه نمی رفت.

رمضانخانی گفت: یزدی ها آجیل مشکل گشا داشتند که برایشان مقدس و با برکت بود و زرتشتیان نیز آجیلی داشتن به اسم لرک که از هفت آجیل و مغزینه مثل پسته، بادام، نارگیل، تکه های نبات و ... تشکیل می شد را در کاسه ای می ریختند و هر کی مشتی از آن برمی داشت.

این کارشناس مردم شناسی اظهار داشت: افراد سعی می کردند در این شب اشعار شادی بخوانند که به کام همه باشد و اگر فال حافظی می گرفتند آن را به خیر و خوبی تعبیر می کردند.

رمضانخانی اظهار داشت: مردم یزد انار را نماینده فراوانی نسل و برکت می دانستند که در شب یلدا بر سر سفره می‌گذاشتند و همچنین چند نارنج یا ترنج را درون کاسه بزرگ آبی می انداختند و بر سر سفره می آوردند.

 یکی دیگر از آداب مردم یزد آخر پاییز و حکایت شکمبه شوران

 این شب در یزد به شب چله معروف بوده و روز آخر آذر را روز شکمبه ،سیرابی ،شوران نام نهاده بودند چرا که معتقد بودند در این روز یک نفر برای شستن سیرابی داخل پاکنه ،جوی آب، شده و وقتی بیرون امده خورشید در حال غروب کردن بوده است.

 در گذشته اعتقاد بر این بود که روز اول دی روز تولد خورشید است بنابراین سعی می کردند شب را بیدار بمانند وبه همین جهت لحاف کرسی می گذاشتند و کوچکترها در خانه بزرگترها، پدربزرگ و مادربزرگ، جمع می شدند که از نظر صله رحم کار بسیار پسندیده ای بوده است.

تنقلاتی نظیر برگ زردآلو ،الو ،برگ الو ،نخود، کشمش ، شیرینی ،نماد برکت و پیروزی نور و خورشید،میوه هایی به رنگ سرخ،قرمز که نماد روشنایی و نور در شب بوده نظیر انار قرمز و هندوانه قرمز وهمچنین خوراکی هایی نظیر چغندرقرمز،شلغم و هویج پخته بوده که برروی کرسی قرار داده و صرف می کردند.

در گذشته معتقد بودند کسی که درشب چله هندوانه بخورد سرما نمی خورد در خصوص چگونگی نگه داری هندوانه هم گفت: هنوانه رو داخل زیرزمین روی ریگ می گذاشتند و اگر می تونستند تا نوروز نیز نگه می داشتند.

انتهای پیام/ی