سفره های رنگین با گیاهان خوراکی/ عزم جزمی که گیاهان خوراکی را به نابودی می کشاند

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام ، از دیر باز بهار و رویش سبزینه گیاهان برای اهالی استان ایلام به معنای فرصتی برای چیدن و تناول گیاهان خودرو خوراکی تلقی شده است که افزون بر ارزش غذایی از خواص دارویی و کارکرد‌های درمانی با اهمیتی بالا برخوردار هستند.

منظره و تصویر مکرر زنان و مردانی که در جای جای این استان از دشت‌های وسیع قشلاقی جنوب و تپه ماهور‌های سرسبز مناطق میانبند تا کوهپایه‌های ییلاقی شمال ایلام در حال چیدن گل و گیاهان و بوته‌های خوراکی و دارویی هستند، نشان از اهمیت و مطلوبیت این روییدنی‌های بهاری دربین خانوار‌های منطقه دارد.

رویش گیاهان خوراکی در کوه‌های ایلام و جمع آوری آن‌ها توسط مردم حال و هوای خاص و رنگ و بویی دیگر به سفره‌های مردم بخشیده و این مزیت از ویژگی‌های طبیعت این استان به شمار می‌رود.

بدون شک منابع طبیعی ، کوه‌ها و جنگل‌های متعدد در استان ایلام یک ظرفیت بزرگ محسوب می‌شود که باید از آن در جهت توسعه و اشتغال زایی استفاده کرد.

استان ایلام با ۶۴۰ هزار هکتار جنگل و کوهستان‌های متعدد و ۷۵۱ هزار هکتار اراضی مشجر و غیر مشجر یکی از مهمترین مناطق پرورش گیاهان خودرو در کشور محسوب می شود ، در این بین گیاهان دارویی و خوراکی که به صورت خدادادی رشد می‌کنند به فراوان یافت می‌شوند.

در استان ایلام بیش از یک هزارو ۶۰ گونه گیاهی رشد می‌کند

علی احمد محمودی مدیر منابع طبیعی شهرستان ایلام در گفت وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام ، اعلام کرد : در استان ایلام بیش از یک هزار و ۶۰ گونه گیاهی مختلف رشد می کند که بیش از ۳۰ درصد گیاهان شناسایی شده استان ایلام خاصیت دارویی و خوراکی دارند.

مدیر منابع طبیعی شهرستان ایلام افزود : قارچ، کنگر، پنیرک، کله شنگ، تره، بوره ولی، پاغازه، شنگ، آوندول، علف چشمه، پیازکوهی، سیرکوهی و انواع قارچ‌های کوهی از جمله گیاهان خوراکی شناسایی شده و معروف کوهستان‌های ایلام هستند.

اما آن چیزی که اهمیت گیاهان خوراکی استان را ، آن هم در زمانی که رژیم غذایی نا صحیح گریبان گیر مردم شده است بیشتر می کند خاصیت درمانی ناشی از مصرف برخی از این گونه های گیاهی  است .

گیاهان خوراکی مصارف پزشکی فراوانی دارند 

اما آنچه در کنار این گونه های با ارزش خودنمایی می کند اشتغالی است که برای اهالی منطقه بوجود آورده است.به دلیل مساحت فراوان عرصه‌های طبیعی، گیاهان دارویی با ارزشی در  استان ایلام رشد می‌کند که توجه به این ظرفیت می‌تواند فرصت‌های شغلی فراوانی ایجاد کند.

بدون شک وجود گیاهان خوراکی در کوه‌های استان ایلام فرصتی مناسب برای اشتغالزایی فراهم کرده و در هر فصل متناسب با شرایط آب و هوایی، یک محصول کوهی خاص در استان وارد بازار می‌شود.

سمیه سعیدی کارشناس تغذیه در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام با اشاره به اهمیت مصرف گیاهان خوراکی ، اظهار کرد: استفاده از گیاهان به دلیل حجم بالای آنتی اکسیدان‌ها می‌تواند در رژیم غذایی فرد تاثیر فراوانی داشته باشد. 

وی ادامه داد: از طرف دیگر این گیاهان از نظر وجود آب بسیار غنی هستند که این موضوع می‌توانند در تامین آب بدن افراد بسیار موثر باشند.

این کارشناس تغذیه تاکید کرد: بر اساس بررسی های انجام شده ، گیاهان دارویی به منظور تسکین و درمان بسیاری از بیماری ها نظیر دل درد، سنگ کلیه، ورم معده، بیماریهای عروقی، اعصاب و روان، عفونت داخلی وغیره مورد استفاده قرار می‌گیرند که در عین حال استفاده مفرط و نادرست از این گیاهان زمینه ساز مشکلات بهداشتی می باشد.

همچنین به دلیل هم مرز بودن استان ایلام با کشور عراق می‌توان به سوی صادرات گیاهان دارویی تولید شده در استان به خارج از کشور پیش رفت که این موضوع می‌تواند سبب اشتغالزایی فراوانی در بین جوانان گردد.       

باید توجه داشت که فعالیت در عرصه گیاهان دارویی هم درآمدزا و اشتغالزاست و هم اینکه می‌توان با ایجاد صنایع جانبی در کنار آن فعالیت‌های مفیدی را انجام داد.

گیاهان خوراکی در استان ۳۰۰ هزار نفر روز در سال شغل ایجاد کرده اند

علی احمد محمودی مدیر منابع طبیعی شهرستان ایلام در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام ، گیاهان خوراکی را فرصتی مناسب برای اشتغال در استان ایلام دانست و گفت: بیش از یک صدوبیست تعاونی بهره بردار در استان ایلام فعالیت دارند .

وی بیان کرد: از آنجا که گیاهان دارویی ثروت ارزشمند کشور است و قابلیت‌های بسیار بالایی در صنایع دارویی و ایجاد اقتصاد پویا و افزایش درآمد حاصل از تولید ناخالص ملی دارند، می‌توانند به عنوان پتانسیل بالقوه در ایجاد درآمد‌های ارزی و کاهش واردات مواد اولیه دارو‌های شیمیایی نقش موثری ایفا کنند، از همین رو می طلبد به نقش استان هایی از جمله ایلام که ظرفیت مناسبی در تولید گیاهان دارویی خاص و ارگانیک دارد، بیش از پیش توجه کرد.

محمودی اظهار کرد: برداشت سقز در استان یکی از موارد بهره‌برداری از منابع طبیعی استان است و صادرات شیره‌ درخت بنه سالانه بالغ بر ۴۵۰ میلیارد ریال درآمدزایی برای استان به همراه دارد.

وی با بیان اینکه بیش از یکصد و ۲۰ شرکت بهره بردار در استان ایلام از محصولات غیر فرعی جنگل‌های استان ایلام استفاده می‌کنند، افزود : وجود این ظرفیت در استان موجب اشتغال بیش از ۳۰۰ هزار نفر روز در سال شده است.

مدیر منابع طبیعی شهرستان ایلام ادامه داد : علاوه بر خاصیت دارویی و خوراکی که گیاهان خوراکی استان دارند از برخی از گیاهان در صنایع شیمیایی همچون  ، رنگرزی ، تولید مواد آرایشی و حشره کش ها استفاده می شود.

 وی گفت: وجود این همه تنوع و عطر و بوی گونه های گیاهی استان موجب شده تا عسل استان به عنوان یکی از بهترین عسل های کشور شناخته شود.

در این میان استفاده از گیاهان خوراکی نیز در بین مردم این دیار از قدیم مرسوم بوده، موضوعی که باعث شده تا مردم همواره به دامان طبیعت بروند و از این نعمت خدادادی به عنوان غذا و برای کسب درآمد استفاده می‌کنند.وجود این موهبت الهی باعث گرم شدن بازار گیاهان خوراکی در مرکز استان شده است.

آقای نظربیگی از فروشندگان گیاهان خوراکی در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام ، گفت: چند سالی است که به شغل فروشندگی گیاهان خوراکی در بازار میوه و تره بار مرکز شهر ایلام مشغول هستم.

وی با اشاره به استقبال مردم ایلام از گیاهان خوراکی  افزود : بازار فروش گیاهان خوراکی همیشه و در همه فصل های سال داغ و پرفروش است.

نظربیگی ادامه داد: بیش از ۵۰ نفر از فروشندگان این بازار تنها به فروش گونه های خوراکی مشغول هستند که از درآمد و شغل خود رضایت دارند.

اما چند سالی است که برخی از این گیاهان خوراکی در اثر برداشت بی رویه و غیر اصولی بهره برداران در معرض انقراض قرار دارند.

با آگاهی بر این موضوع که گیاهان منبع درآمد جوامع محلی هستند، ولی برداشت بی‌رویه و غیراصولی بیشتر گونه‌های گیاهی و دارویی را در معرض انقراض داده و حتی بعضی از گونه‌ها در برخی مناطق کاملا از بین رفته است که در این زمینه مردم باید همکاری بیشتری داشته باشند.

همکاری مردم می‌تواند بدین صورت باشد که با کاشت گیاهان دارویی در باغچه‌ها و مزارع خود از انقراض گونه‌های مختلف گیاهان دارویی جلوگیری نمایند و همچنین نقشی در تکثیر گونه‌های رو به انقراض داشته باشند. البته به منظور رشد و تکثیر برخی از گیاهان باید شرایط ویژه‌ای را در نظر گرفت.

از سویی دیگر نوع برداشت از گیاهان دارویی باید به گونه‌ای باشد که به گیاهان آسیبی وارد نکند و یا موجب نابودی آن‌ها نشود.

گیاهان خوراکی در معرض انقراض هستند

تخریب رویشگاه‌های استان و رغبت بالای مردم استان ایلام و غرب کشور به استفاده از این گیاهان و گستره وسیع عرصه‌های طبیعی موجب سواستفاده و طمع افراد زیادی شده به نحوی که زنگ خطر انقراض و نابودی برخی گیاهان دارویی و غذایی چون علف چشمه (تشنه داری)، تره کوهی (پیچک) و شاه تره (ترگ) به صدا درآمده است. 

رضا احمدی مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام در گفت وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام ، اعلام کرد: متاسفانه در چند سال اخیر شاهد از بین رفتن گیاهان خوراکی در استان ایلام هستیم که در این زمینه نیاز به  همکاری  مردم و بهره برداران است.

وی افزود: هر چند گیاهان خوراکی محصولات فصلی هستند و به صورت متنوع مورد استفاده مردم قرار دارند، اما باید توجه داشت که برخی از این گیاهان از طریق پیازچه تولید می‌شوند که برداشت بی رویه آن‌ها موجب انقراض آن‌ها می‌شود.

احمدی تاکید کرد: رغبت بالای مردم استان ایلام  به استفاده از این گیاهان و گستره وسیع عرصه‌های طبیعی موجب سوء استفاده و طمع افراد زیادی می‌شود که با حضور در طبیعت اقدام به برداشت این فرآورده‌های طبیعی و فروش آن‌ها می‌کنند.

مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام  از ممنوعیت برداشت برخی از گیاهان دارویی استان ایلام خبر داد و اظهار کرد : بر این اساس هرگونه برداشت، حمل و صدور این اقلام از رویشگاه‌های استان ممنوع و به عنوان کالای قاچاق محسوب و با متخلفین از طریق مراجع قضایی و انتظامی برخورد قانونی به عمل می‌آید.

راهکار‌های جلوگیری از نابودی گیاهان

فرزاد نظری کارشناس ارشد کشاورزی ور گفت و گو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام ،گفت: عدم اطلاع بهره‌برداران از روش‌های صحیح برداشت گیاهان دارویی و غذایی یکی از دلایلی است که سبب شده برخی گونه‌ها به دلیل برداشت نادرست در معرض انقراض قرار گیرند.

وی افزود: بی شک برگزاری کلاس‌های آموزشی برای بهره‌برداران و اطلاع رسانی و آموزش از طریق رسانه‌ها تا حد بالایی می‌تواند از نابودی این گیاهان جلوگیری کند.

نظری بیان کرد: همچنین با توجه به مناسب بودن شرایط آب و هوایی در استان کشت گونه‌های مختلف گیاهان دارویی و غذایی و ترغیب بهره‌برداران به این امر از دیگر راهکار‌های جلوگیری از نابودی گونه‌های گیاهی است که ضروری است در دستور کار مسوولان قرار گیرد.

با توجه به بارش های قابل توجه امسال و فراوانی پوشش های گیاهی متاسفانه امسال شاهد آتش سوزی هایی در بخش هایی از استان بوده ایم که بسیاری از گونه ها را با خطر نابودی تهدید می کند.

پوشش‌های گیاهی همه ساله به دلایل متعددی مانند سیل، فرسایش، چرای بی‌رویه وغیره کمیت و کیفیت خود را از دست می‌دهند، اما مهمترین عوامل تهدید کننده پوشش‌های گیاهی آتشسوزی‌های عمدی و غیرعمدی است که در چند سال اخیر منجر به تخریب بخش وسیعی از  پوشش‌های گیاهی شده است که مطالعه و ارائه تدابیر مدیریتی میتواند نقش کنترل کننده‌ای را برای مقابله با این بحران ایفا کند.

حریق عاملی مهم در از بین بردن پوشش گیاهی

رضا احمدی مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ایلام ،  پوشش گیاهی مناطق استان در اثر بارش مطلوب بهاری را رضایت بخش دانست و گفت: امسال نیز در قبال حفظ و حراست از عرصه‌های طبیعی و ملی درپیشگیری از حریق وظیفه مهمی را بر عهده داریم و ضروری است تمامی بخش‌ها و معاونت‌ها در این زمینه همکاری جدی را داشته باشند.

وی اضافه کرد: استان ایلام امسال به ۵۰ قلم تجهیزات اطفاء حریق با ارزش بیش از سه میلیارد تومان از محل اعتبارات ملی تجهیز شد.

احمدی بیان کرد: امسال به دلیل بارندگی‌های شدید و افزایش پوشش گیاهی به منظور جلوگیری از آتش سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان یگان‌های حفاظت منابع طبیعی شهرستان‌های استان به طور کامل تجهیز شدند که بدین منظور اداره منابع طبیعی اقدام به برپایی چادر و نصب کانکس در نقاط بحرانی استان نموده و کلیه افراد به وسایل اطفاء حریق از قبیل دمنده، فلاکس بک، آتش کوب و غیره تجهیز شده اند و نیرو‌های یگان حفاظت نیز به صورت شبانه روزی مشغول پایش و بررسی حریق احتمالی در این مناطق می‌باشند.

وی افزود: بیش از ۹۰ نقطه بحرانی و فوق بحرانی شناسایی شده و باید در این مکان‌ها پایگاه اطفاء حریق ایجاد شود تا با استفاده از امکانات و نیروی انسانی نسبت به کنترل حریق درمواقع نیازاقدام شود.

سعیدی کارشناس تغذیه در ادامه با اشاره به خطرناک بودن مصرف برخی ازگونه های گیاهان خوراکی ، گفت :مردم باید از مصرف قارچ های خودرو موجود در طبیعت پرهیز کنند .

وی افزود: با توجه به اینکه گونه‌های مختلفی از قارچ وجود دارد که سمی بوده و سبب بروز مسمومیت‌هایی در افراد می‌شود واینکه راهی برای تشخیص سمی یا غیر سمی بودن قارچ‌های خودرو و وحشی از نظر ظاهری وجود ندارد توصیه می‌شود که از مصرف قارچ‌های خودرو خودداری شود.

حالا  توجه به اهمیت اقتصادی گونه های گیاهی استان  و نقشی که در بحث اشتغال ایفا کرده اند توجه به حفظ  این گونه های با ارزش باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد.

 ارائه آموزش های لازم به بهره برداران می تواند هم در حفظ ذخیره گاه های با ارزش برای آیندگان موثر باشد و هم آنها را از گونه های باخطر بالا آگاه کند.

به نظر می‌رسد با تدوین و اجرای برنامه‌ای جامع به منظور استفاده از این منابع و با احیاء و گسترش سطوح کشت می‌توان میزان این محصولات را گسترش داد و در نهایت با حفاظت از این گونه‌ها و تکثیر آن، اشتغالزایی و در نهایت توسعه اقتصادی را به ارمغان آورد.

گزارشی از مسعود همتی

انتهای پیام/ه