به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، زبان فارسی از دیرباز تاکنون با مسئله‌ ورود کلمات بیگانه روبرو بوده است. از کلمات عربی، ترکی و مغولی گرفته تا انگلیسی و فرانسوی. همزمان با سفر ایرانیان به اروپا و بالعکس پای کلمات انگلیسی و فرانسوی هم به زبان فارسی باز شد. البته این مسئله در طول تاریخ تنها برای زبان فارسی رخ نداده؛ بلکه زبان‌های دیگر هم با مسئله‌ای به نام ورود کلمات بیگانه روبرو بوده است.

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد معادل سازی کلمات بیگانه است که برخی از اهالی قلم نسبت به سرعت دادن در معادل سازی تاکید زیادی دارند.

زبان عنصری پویاست

حمیدرضا شکارسری، شاعر در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص ورود کلمات بیگانه به زبان فارسی گفت: زبان شناسان می‌گویند زبان یک عنصر پویاست که خودش را با گذر زمان به روزرسانی می‌کند. هر گونه تعصب در زمینه شکل زبان، مانع این به روز بودن است. هر تزریقی به زبان با تکیه بر گفتمان‌های سیاسی، فرهنگی و حتی اقتصادی به وجود می‌آید و اگر بپذیریم گفتمان‌های مختلف در جامعه معلول شرایط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی روز هستند، تغییرات زبانی را مطلوب می‌دانیم و در برابر آن ایستادگی نمی‌کنیم.

چرا زبان تغییر می‌کند؟

وی با اشاره به دلایل تغییرات در زبان اظهار داشت: شاید ضرورتی پشت تغییرات بوده است که در زبان پیش می‌آید. ورود کلمات از زبانی به زبان دیگر به خودی خود هیچ ایرادی ندارد و باعث گسترش زبان می‌شود و نیازی نیست برای تمام کلماتی که به زبان فارسی وارد شده‌اند، معادل سازی کنیم. این کار برآمده از نوعی تعصب نسبت به زبان فارسی است و ۹۰ درصد کلماتی که به عنوان معادل کلمات بیگانه در زبان فارسی در نظر گرفته می‌شود، در جامعه استفاده نمی‌شود و مورد پذیرش کاربران زبان فارسی قرار نمی‌گیرد. باید با تغییرات زبان روبرو شویم و تا این حد نباید در برابر کلمات بیگانه معادل سازی کنیم که به اغلاط زبانی گرفتار شویم مانند نگارش‌هایی که در کوتاه نویسی‌ها، پیامک نویسی‌ها و توئیتر نویسی هایمان در فضای مجازی می‌بینیم.

این شاعر تصریح کرد: منظورم این نیست هر تغییری را در زبان فارسی بپذیریم و از آن استقبال کنیم. موضوع بحث من ضرورت نداشتن معادل‌سازی تغییرات زبانی برمبنای گفتمان‌های مختلف در جامعه است؛ حتی معتقدم اگر لازم شود بنابر ضرورت زمان و زندگی از این تغییرات زبانی استفاده شود. 

شکارسری ادامه داد: گاه غلط‌های نوشتاری و دیکته‌ای را می‌بینیم که مثلاً «دل من» را «دله من» می‌نویسند. این مسئله در پی عام نویسی‌ است. یا به جای «بذارم» از کلمه نادرست «بزارم» استفاده می‌کنند. این‌ها اشتباهات نگارشی است و برای حل این مسئله باید دایره واژگان ما در زبان فارسی گسترش پیدا کند.

برای کلمات بیگانه رایج معادل سازی نکنیم

مهدی رضایی مدرس داستان نویسی و نویسنده، هم در گفتگو با خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، در این باره گفت: بهتر است برای کلمات بیگانه‌ای که در زبان فارسی رایج شده، معادل سازی نکنیم. هدف ما این نیست کلمه فارسی را جایگزین کنیم؛ برای مثال کلمه «بای تای» معادل کلمه «کنسرو» در زبان فارسی است. ما هزار تا دو هزار سال پیش بای تای داشتیم، اما امروزه نمی‌توان از آن استفاده کرد؛ چون میلیون‌ها نفر هستند که این کلمه برایشان نا آشناست. کوتاهی‌هایی برای معادل سازی کلمات بیگانه شده اما الان باید جلوی آن را بگیریم.

وی افزود: معادل سازی برای کلمات بیگانه باید سریع صورت گیرد؛ به عنوان مثال ساخت کلمه برجام در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رواج آن بین مردم به موقع بود چراکه اگر با تاخیر می‌خواستند معادل کلمه را بسازند، مردم آن را به کار نمی‌بردند. به جای اینکه با کلمات بیگانه بجنگیم برای آن دسته از کلمات که در ذهن مردم جا باز کرده است، معادل سازی کنیم و زبان ذهن مردم را تغییر دهیم. این اتفاق در صورتی ممکن می‌شود که از همین حالا در برابر ورود کلمات بیگانه به زبان فارسی دروازه بانی کنیم و کلمات بیگانه را به محض ورود آن به زبان فارسی معادل سازی و آن را منتشر کنیم.

این نویسنده در پایان تاکید کرد: اگر حالت دروازه بانی را در برابر کلمات بیگانه داشته باشیم و اجازه ندهیم کلمات بیگانه وارد زبان فارسی شود، بهتر می‌توانیم زبان فارسی را حفظ کنیم.گاهی جایگزین‌ کلمات بیگانه در زبان فارسی بسیار خوب است؛ برای مثال به جای «آکواریوم» کلمه «آبزی دان» را ساختند که روان تر از کلمه بیگانه است یا برعکس برای کلمه «کراوات» معادل «درازآویز تزئینی» را ساختند که سه کلمه و طولانی‌تر از کلمه «کراوات» است و معنی توصیفی دارد و بر معنای کلمه دلالت نمی‌کند. باید کلمه‌ای ساخته شود که معنای توصیفی نداشته باشد.

انتهای پیام/