تأثیر ترجمه آثار مکتوب ایرانی بر فرهنگ و ادبیات کشور/ برای جهانی شدن ادبیاتمان چه باید کرد؟

سودابه امینی مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص اهمیت انتشار کتاب نویسندگان ایرانی در خارج از کشور، گفت: انتشار کتاب در داخل کشور با چالش‌های جدی و نگران کننده‌ای روبروست. در چنین شرایطی چاپ کتاب در کشوری دیگر به معنی گستردگی تعداد مخاطبان و نیز گسترش زمینه‌ی فرهنگی برای ارائه کتاب به سایر فرهنگ هاست و این به جای خود ارزشمند است. چاپ کتاب در کشور دیگر به معنی گسترش مرز‌های فرهنگی است و ارتباط با مخاطبان از فرهنگ‌های دیگر موجب گسترش تمدن و ایجاد زمینه برای خلق و تولید آثار مهم در آینده‌ی فرهنگ و ادبیات کشور است.

وی افزود: گوته برای اولین بار مفهوم ادبیات جهانی را مطرح کرد. تولید ادبیات در سطح ملی و ادبیات در سطح جهانی دو رویکرد مهم در مبحث ادبیات تطبیقی است. در ادبیات تطبیقی متون ادبی از خلال یکدیگر شناخته می‌شوند و چاپ اثر در سایر کشور‌ها موجب گسترش ظرفیت ادبی در کشور مبدأ و مقصد خواهد شد. زمینه‌های سیاسی اجتماعی، فرهنگی و ادبی برای خلق اثر ادبی از اهمیت خاصی برخوردار هستند. چاپ اثر در کشور‌های دیگر موجبات تبادل فرهنگی را نیز فراهم می‌آورد.

امینی با اشاره به شناخته شدن نویسندگان ایرانی توسط خوانندگان کشور‌های دیگر، بیان کرد: سوال خیلی کلی است؛ اگر بخواهم با منطق طراح این سوال پاسخ بدهم باید بگویم بسیار کم. هم نویسندگان کمی شناخته شده اند و هم آن‌ها که شناخته شده اند به طور دقیق شناخته نشده اند.

مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در خصوص خوانده شدن کتاب‌های نویسندگان کشورمان در کشور‌های خارجی، گفت: هر کتاب چند گروه مخاطب دارد؛ ساده‌ترین دسته بندی مخاطب عام و مخاطب خاص است. به هر حال کتاب‌هایی که ترجمه می‌شوند، توسط مترجم به کشور مقصد معرفی می‌شوند. هدف گرفتن مخاطبان در کشور مقصد توسط مترجم نیز اتفاق می‌افتد.

نباید از ترجمه آثار هراس داشت

امینی گفت: نباید از ترجمه آثار و بالا رفتن آمار عناوین کتاب‌های ترجمه شده هراس داشته باشیم. این منطق، منطق درستی نیست که نسبت عکس میان آثار ترجمه و تالیف قائل شویم. اگر آثار فاخر با ترجمه مناسب در بازار نشر پیدا بشود، باید خوشحال باشیم.

وی افزود: گاه مترجم خلاق، از متن اصلی فاصله می‌گیرد و به اصطلاح برخی منتقدان، به متن خیانت می‌کند. در عرصه‌ ترجمه و تالیف، ترجمه جای تالیف را تنگ نمی‌کند بلکه حتی نهضت ترجمه به رشد آثار خلاق تالیفی نیز کمک می‌کند.

نویسندگان ما قابلیت جهانی شدن دارند

امینی در خصوص قابلیت جهانی شدن آثار نسل جوان معاصر، گفت: چرا که نه؛ ما نویسندگان مهمی در میان نسل جوان داریم که قابلیت جهانی شدن دارند. نکته‌ واجد اهمیت این است هر نویسنده‌ای که جهانی می‌شود باید به شدت خودش باشد. این اعتماد به خود از اعتماد به هویت فردی، هویت بومی و ملی سرچشمه می‌گیرد. این اعتماد و استقلال باید در شخصیت و قلم نویسنده دیده شود. هرگز نمی‌توان با تقلید از دیگری به هویت مستقل و قلم مستقل دست یافت.

وی خاطرنشان کرد: نویسنده‌ خوب علاوه بر عرق ریزان روح، برای جهانی شدن باید به خود متکی باشد. این من فردی است که به من جهانی تبدیل می‌شود. شرط این مهم دریافتن عوالم درون و بیرون و پیوند بین ریزجهان هاست. پیوند بین خود آگاهی و ناخودآگاهی و دریافتن تناسب زرین است.

یک تیم خوب می تواند نویسنده جهانی بسازد

امینی افزود: برای معرفی اثر به جهان، نیازمند یک تیم یا کارگروه هستیم متشکل از مترجم، منتقد، مدیرفرهنگی، مخاطب حرفه ای، نویسنده و ناشر. این تیم هستند که باید پرونده‌ای برای معرفی نویسنده به جایزه‌های جهانی ببندند. ما از این نظر خلا جدی داریم و برنامه ریزی صحیحی برای معرفی نویسندگان مان به سایر فرهنگ‌ها نداریم.

مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با اشاره به دغدغه جا ماندن از قافله جهانی شدن ادبیات، اظهار داشت: این وظیفه‌ نویسنده نیست؛ نویسنده هم جزئی از یک کل است. تیمی باید تشکیل شود برای بستن پرونده‌ نویسندگان البته کشور و دانشگاه‌های مهم ایران می‌توانند این مورد را در دستور کار خود قرار دهند.

به جایزه‌های جهانی توجهی نداریم!

وی بیان کرد: ما به جایزه‌های جهانی توجهی نداریم، جایزه‌های ملی را هم مدام محدود می‌کنیم. معیشت نویسنده هم به کل برایمان بی اهمیت است و بعد انتظار جهانی شدن هم داریم. آثار برخی نویسنده‌ها سال‌ها خاک می‌خورد و چون امکان چاپ ندارند به چاپ نمی‌رسد. نویسندگان ما هم در ایجاد سایت و تجمیع کارنامه‌ نویسندگی خود فعال نیستند و این غفلت باعث می‌شود در سطح ملی هم کمتر مورد اعتنا قرار گیرند.

امینی افزود: سال گذشته چند نفر از نویسندگان ایرانی نامزد جایزه آسترید لیندگرن شدند. این اتفاق مهمی بود. بعد از این که نام برگزیده آسترید لیندگرن اعلام شد، ما هیچ جلسه آسیب شناسی در این خصوص نداشتیم. از میان نویسندگان کودک و نوجوان ما فقط هوشنگ مرادی کرمانی است که آثارش در سطح گسترده و به زبان‌های خارجی ترجمه شده و در سطح جهان شناخته شده است. این اتفاق خوبی است، اما چرا آثار دیگرانی که شایسته‌ معرفی به جهان هستند نباید در کنار مرادی کرمانی ترجمه شوند. این از ضعف مدیریت ما سرچشمه می‌گیرد.

مدیر آفرینش‌های ادبی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خاطرنشان کرد: یکی از اهداف ما در هفته کتاب و کتابخوانی می‌تواند همین موضوع باشد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند با همکاری دانشگاه‌ها و سایر ارگان‌های فرهنگی دولتی و خصوصی نهضت ترجمه آثار نویسندگان ایرانی به زبان‌های زنده‌ی دنیا را در دستور کار خود قرار دهد. کار‌هایی از این قبیل نویسندگان خوب ما را از محاق بیرون می‌آورد و به آن‌ها انگیزه می‌بخشد.

انتهای پیام/