به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، حالا که درست یک هفته از آتش‌سوزی ساختمان‌های ضلع شمال غربی میدان حسن‌آباد می‌گذرد، حالا که دیگر نه اثری از دود است و نه شعله‌های داغ و سوزان، درست همین حالا که دو گنبد از هشت گنبد قدیمی این میدان تخریب شده و گمانه‌زنی‌ها همچنان درباره علت آتش‌سوزی ادامه دارد، همین‌جا می‌توانیم دوباره پرونده این آتش‌سوزی را باز کنیم و چشم بچرخانیم دورتادور میدان و بنایی را تماشا کنیم که پنجم اسفند ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسید و حالا بخشی از آن آسیب دیده است؛ آسیبی که می‌توانست کمتر باشد اگر...

پشت این اگر، ما می‌توانیم پیش شرط‌های زیادی ردیف کنیم، از مراقبت‌های اصولی و مورد نیاز بنا‌های تاریخی و حفظ ایمنی آن‌ها مقابل عوامل منجر به آتش‌سوزی گرفته تا نحوه اطفای‌حریق و خاموش کردن آتش در اثر حوادث احتمالی... موضوعی که می‌تواند دغدغه بزرگی برای همه میراث دوستان کشورمان باشد؛ آن هم وقتی، اسامی تعدادی از بنا‌های قدیمی و تاریخی در فهرست بزرگ‌ترین آتش‌سوزی‌های سال‌های اخیر کشورمان به چشم می‌خورد! بنا‌هایی که با سهل‌انگاری‌های موجود طعمه شعله‌های آتش می‌شوند و گذشته سرتاسر خاطره آن‌ها در چشم برهم زدنی دود می‌شود و از بین می‌رود.

مهناز اشرفی، رئیس پژوهشکده ابنیه و بافت‌های فرهنگی-تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی مسؤولی است که به اهمیت این موضوع اشاره می‌کند و به ما می‌گوید: «در رابطه با بنا‌های تاریخی به لحاظ ضوابط و مقررات موجود و همچنین به لحاظ ارزشی که این بنا دارد، چه از نظر کالبدی، چه از نظر اجتماعی و ارزش‌های ناملموس و... باید توجهات ویژه‌ای را در نظر گرفت و با احتیاط بیشتری با بنا برخورد کرد حتی در نحوه خاموش کردن آتش.»

رئیس پژوهشکده ابنیه و بافت‌های فرهنگی-تاریخی پژوهشگاه میراث با تاکید بر ضرورت اقدامات پیشگیرانه در برابر حوادث احتمالی می‌گوید: «در این رابطه بهتر است بین آتش‌نشانی و سازمان میراث فرهنگی درباره این موضوع تعامل و هماهنگی وجود داشته باشد و در همین زمینه آمادگی‌هایی از قبل در هر دو نهاد وجود داشته باشد.»

اشرفی ادامه می‌دهد: «در رابطه با اطفای حریق، آتش‌نشان‌ها یک‌سری کد‌ها و ضوابط مشخص دارند، ولی وقتی پای یک بنای تاریخی به میان می‌آید، حساسیت‌ها بیشتر و ضوابطی مطرح می‌شود که با اطفای حریق بنا‌های دیگر متفاوت است. به همین دلیل باید با هماهنگی‌ها و پیش‌بینی‌هایی که از قبل باید انجام شود درباره چند و، چون این موارد و ضوابط و خط قرمز‌هایی که در رابطه با بنا‌های تاریخی وجود دارد به این مساله پرداخته شود.»

اینجا آب مایه حیات نیست!
رئیس پژوهشکده ابنیه و بافت‌های فرهنگی-تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی، با اشاره به مساله مهم خاموش کردن حریق با آب می‌گوید: «یکی از روش‌های معمول و سنتی برای اطفای حریق استفاده از آب است، ولی ما باید ببینیم آیا این آب در مهار آتش بنا‌های تاریخی هم موثر است یا بیشتر به آن آسیب می‌رساند؟! مخصوصا وقتی که می‌بینیم حتی خطی که شدت آب روی آجر یک بنای تاریخی می‌اندازد، دیگر هیچ‌وقت قابل جبران نیست.»

اشرفی با تاکید بر این‌که آتش‌نشان‌ها از نحوه اطفای حریق یک بنای تاریخی اطلاعاتی ندارند و به اهمیت و ارزش قسمت‌های مختلف بنا آگاه نیستند و در نتیجه نمی‌دانند بهتر است از کدام قسمت عملیات مهار را شروع کنند، می‌گوید: «مسلما اولویت‌هایی که برای اطفای حریق یک بنای تاریخی وجود دارد با اولویت‌های یک بنای معمولی یکی نیست و از تجهیزات مورد استفاده گرفته تا پلان مدیریت عملیات، همه چیز متفاوت است و این موضوع فقط با تعامل بین میراث فرهنگی و آتش‌نشانی امکان‌پذیر است.» این تعامل، اما به نظر می‌رسد حلقه گمشده‌ای است که در بیشتر حوادث مشابه از راه می‌رسد و در نهایت بیشترین آسیب را به بنای تاریخی می‌زند.

گلایه میراث از تجهیزات نامناسب آتش‌نشانی
از شامگاه چهارشنبه که آتش از دیوار‌های طبقه دوم ساختمان حسن آباد بالارفت و خودش را به سقف رساند، از همان زمانی که ماشین‌های آتش‌نشانی یکی پشت دیگری آژیرکشان از راه رسیدند و با سنتی‌ترین شیوه یعنی استفاده از آب شروع به مهار آتش کردند، حرف و حدیث‌ها درباره نحوه اطفای حریق بنا‌های تاریخی شروع شد؛ حرف و حدیث‌هایی که سررشته‌شان به خسارت‌های احتمالی‌ای می‌رسید که نحوه اطفای حریق می‌توانست به بنا وارد کند؛ محسن شیخ‌الاسلامی، معاون میراث فرهنگی استان تهران یکی از افرادی است که درست فردای روز آتش‌سوزی، نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرد و با اشاره به زحمات زیادی که نیرو‌های آتش‌نشانی برای مهار حریق کشیدند، به این نکته اشاره کرد که از حجم بسیار زیاد آب برای خاموش‌کردن آتش استفاده شده که همین حجم آب، در برخی نقاط بنا سبب آسیب‌دیدگی سقف طبقه پایین شده است.

شیخ‌الاسلامی در توضیح بیشتر  می‌گوید: «واقعیتش این است که در تجربه میدان حسن‌آباد من این تعامل بین میراث و آتش‌نشانی را ندیدم، من خودم از ساعت ۱۰ شب در صحنه آتش‌سوزی حاضر بودم، اما این‌قدر فضا شلوغ بود، اینقدر اضطراب و استرس سانحه زیاد بود که همه تلاش‌ها فقط در این جهت بود که آتش زودتر اطفا شود.

متاسفانه در اطفای حریق هم این‌قدر ازآب استفاده کردند که خود این موضوع یکی از عوامل تخریب بیشتر بنا شد، گرچه که چاره‌ای هم نبود و آتش باید مهار می‌شد، اما آن چیزی که در صحنه شاهد بودم این است که امکانات سیستم آتش‌نشانی مملکت در حدی نیست که پاسخگوی اطفای حریق بنا‌های تاریخی باشد؛ البته این موضوع در تخصص من نیست، اما به نظر می‌رسد اگر در همین میدان حسن‌آباد، بخش عمده آتش اول در طبقه اول بود، یعنی جایی که هم خرک‌های چوبی داشت و هم مواد آلی اشتعال‌زا، آتش را در همین قسمت با سیستمی غیر از آب مهار می‌کردند، یا حداقل از حجم کمتری از آب استفاده می‌شد، سقف پایین نمی‌آمد و باعث نمی‌شد طبقه پایین هم تخریب شود.

با این حال من شاهد زحمت دوستان آتش‌نشانی بودم و زحمت‌شان را زائل نمی‌کنم، اما باز هم می‌گویم امکانات ما برای چنین حادثه‌هایی کم است و قاعدتا آتش‌نشانی می‌تواند به جای آب با کف یا فوم یا هرچیزی که باعث شود اکسیژن کمتری به آتش برسد، آن را مهار کند.»

شیخ الاسلامی با تاکید بر ضرورت به‌وجود آمدن تعامل بیشتر می‌گوید: «فکر می‌کنم این قضیه باید در سطح سازمان میراث فرهنگی و در بخش ستادی انجام شود، چراکه سیاستگذاری درباره نوع مواجهه با حادثه در ابنیه تاریخی، یک کار ستادی است و مسؤولان آتش‌نشانی و میراث درحد کلان در باره این موضوع باید با هم تعامل داشته باشند و نظری مشترک درباره سیستم‌های اطفای حریق برسند.»

منبع: جام جم

انتهای پیام/