شرح ۴۵ روز نفسگیر در تربت حیدریه/ روزهای طلایی با شکفتن کلاله ها در دل دشت

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، در اقتصاد منطقه تربت حیدریه ۴۵ روز نفسگیر وجود دارد که از کشاورز گرفته تا صادرکننده زعفران همگی در آن سود می‌برند، اما در بین این افراد "پنجه طلایی هایی" هم هستند که کمتر به آن‌ها پرداخته شده اینان هم آبروی شهر و کشورشان را می‌خرند و هم گه گاه آبرو بری می‌کنند.

فصل برداشت زعفران در منطقه تربت حیدریه به ترتیب در سه اقلیم سرد (رُخ)، معتدل (مرکزی و زاوه) و گرم (مه ولات) از ۱۵ مهر آغاز و تا اواخر آبان ادامه دارد که در اصطلاح رسانه‌ای به این ایام "۴۵ روز نفسگیر" اطلاق می‌شود.

برای شهروندان این سه شهرستان و به خصوص تربت حیدریه و زاوه، این ۴۵ روز آن قدر عزیز و دوست داشتنی است که حتی گاه مدیران دستگاه‌های اجرایی نیز حاضرند کار خود را تعطیل کنند و فکر و ذهن خود را وقف خرید و فروش زعفران کنند.

 

این روز‌ها که در ۴۵ روز نفسگیر تربت حیدریه به سر می‌بریم، مردم این خطه شب‌ها کنار هم نشسته و مشغول پَرکنی گُل زعفران هستند.

حجم کار این روز‌ها بسیار زیاد است، زیرا اگر بعد برداشت گل، وقفه‌ای هر چند کوتاه در پرکنی گل زعفران به وجود آید، گل‌ها پژمرده شده و جدا کردن محصول زعفران از گلبرگ‌ها به مشکل می‌خورد و این یعنی دیگر نمی‌توان ادعای رتبه نخست تولید کنندگی زعفران جهان را برای خود حفظ کرد.

انگشتان این افراد زحمت کش که گاه تا نزدیکی‌های صبح به کار گُل پَرکنی مشغول هستند در اثر تماس با زعفران تازه، رنگ طلایی به خود می‌گیرد؛ و صبح‌ها وقتی در خیابان راه می‌روی در کنار کشاورزان و افرادی که به صورت حرفه‌ای به شغل گل پرکنی مشغول هستند، افراد و صاحبان حرفه‌های زیادی را از راننده تاکسی گرفته تا مامور پاکبان شهرداری، بقال و میوه فروش و کارگر تعویض روغنی می‌بینی که انگشتان دست هایشان طلایی رنگ شده است.

به عبارت دیگر افراد شاغل در اکثر واحد‌های صنفی تربت حیدریه که صنفشان نیز به هیچ وجه ارتباطی با زعفران ندارد در کنار حرفه اصلی خود، بقچه گل زعفرانی کنارشان گذاشته و به کار پَرکنی مشغول شده اند.

البته اگر به درون زندگی همه این افراد نگاه کنی در می‌یابی که به نان شبشان هم محتاجند و از چند ماه قبل برای رسیدن به فصل برداشت زعفران لحظه شماری کرده اند.

در این میان مساله این است که بدانیم دست اندرکاران زعفران چه در خراسان جنوبی و چه در خراسان رضوی تاکنون نتوانسته و یا نخواسته اند در زمینه رعایت بهداشت تولید و فرآوری زعفران، کنترل صادرات پیاز و مزارع زیرکشت این محصول قوانین قاطع و لازم الاجرا و البته بازدارنده‌ای وضع کنند. مثلا معلوم نیست که چه مرجع حقیقی یا حقوقی مسئول نظارت بر پَرکنی زعفران در ایران است؟ یا آیا قیمت زعفرانی که به این شکل پرکنی و به بازار عرضه می‌شود با قیمت زعفرانی که در یک آزمایشگاه مدرن پرکنی، استریل ومیکروب زدایی می‌شود یکی است؟

 

در این ارتباط علیرضا صادقی رئیس اتاق اصناف تربت حیدریه گفت: اصل موضوع را قبول دارم که این اقدام یک کار غیربهداشتی است، اما تا الان با این موضوع برخورد نداشته ایم.

او ادامه داد: متولی اصلی این موضوع اداره بهداشت است در عین حال به بازرسان خود اعلام می‌کنیم که به مسئولان چنین واحد‌های صنفی تذکر بدهند.

مسعود صباغ زاده یک تولیدکننده و صادرکننده زغفران و  در تربت حیدریه گفت: مشکل اصلی ما فقدان یک نهاد نظارتی است و این خاص مرحله پاک کردن زعفران هم نیست.

او ادامه داد: بیشتر خریداران زعفران، چون با اصول فنی و علمی آشنایی ندارد قادر به شناسایی زعفران با کیفیت نیستند در واقع آن‌ها به هیچ وجه از روند پرکنی و فراوری زعفران آگاهی ندارند و این وظیفه مسئولان حوزه نظارتی است که در این خصوص اطلاع رسانی کنند.

مدیر آزمایشگاه کنترل کیفیت زعفران گفت: هم اکنون در آزمایشگاه ما چنانچه زعفران، میکروبی باشد، استریل می‌شود و انجام این فرایند با کمک یک تیم کارشناسی، بسیارهزینه بر است و طبیعی است قیمت چنین زعفرانی باید با زعفرانی که بدون در نظر گرفتن نکات بهداشتی فراوری شده متفاوت باشد که در عمل می‌بینیم چنین نیست.

 

صباغ زاده افزود:‌ ای کاش مشکل به همین جا ختم می‌شد، اما چنین نیست و خود من بار‌ها در لباس خریدار به سراغ خُرده فروشان مشهد و به خصوص کاسبان بازار‌های بزرگی، چون " امام رضا (ع) "، " زیست خاور " و موارد مشابه مراجعه کرده و دیده ام که به جای معرفی برند‌های استاندارد و معروف زعفران ایرانی، زعفران تقلبی را به صورت فله‌ای عرضه می‌کنند و این بدان معناست که هیچ کنترلی بر کار این خرده فروشان در مشهد وجود ندارد.

 

او تصریح کرد: شیوه کار خرده فروشان به این شکل است که برند‌های معروف و معتبر زعفران را پشت سرشان می‌گذارند و در جلوی ویترین و جایی که بیشتر چشم مشتری را به خود جلب کند در یک تُنگ شیشه‌ای مقدار زیادی زعفران ریخته و مقداری هم آب داخلش می‌پاشند تا بوی زعفران شامه مشتری را بنوازد.

مدیر آزمایشگاه کنترل کیفیت زعفران تربت حیدریه گفت: حتی برخی از صادرکنندگان مشهد نیز حاضرند برای رسیدن به سود کم خود، زعفرانی که با تلاش زیاد به دست می‌آید را به قیمت بسیار ناچیز صادر کنند، زیرا آن‌ها توجهی به اصالت و ملی بودن این محصول ندارند.

 

صباغ زاده افزود: هر چند بنا ندارم با بیان این جمله از بی توجهی به بهداشت پَرکنی زعفران دفاع کنم، اما یک نکته مثبت و استثنایی در گیاه زعفران وجود دارد و آن این که زعفران خاصیت میکروب زدایی دارد.

او ادامه داد: این بدان معناست که بارمیکروبی زعفران در ابتدای فصل بسیار بالاست، اما هر چه از فصل دور می‌شویم زعفران خودش میکروب زدایی می‌کند و به قول معروف بار میکروبی زعفران به صورت مداوم پایین می‌آید و به عبارت عامیانه بار پارسال زعفران "صدی ۹۰ بار میکروبی امسال را ندارد".

مدیر آزمایشگاه کنترل کیفیت زعفران تربت حیدریه گفت: ذکر این واقعیت موجب سلب مسئولیت از معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی و اداره استاندارد و از همه مهمتر فرهنگ سازی توسط رسانه‌های جمعی نمی‌شود به خصوص آن که اداره کل استاندارد، برای زعفران استاندارد اجباری وضع کرده و بر این اساس این اداره موظف است محصول غیر استاندارد زعفران را از بازار جمع کند در حالی که هم اکنون این اقدام انجام نمی‌شود.

الهام بهره‌مند معاون بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه نیز در این خصوص گفت: یکی از اساسی‌ترین الزامات در حوزه زعفران، رعایت مدیریت بهداشتی در فرآوری زعفران و نیز برنامه ریزی به منظور جلب مشارکت صاحبان فرایند‌های مداخله گر در سه حوزه کاشت، داشت و برداشت زعفران است.

او ادامه داد: رعایت چند نکته در زمان گل پرکنی مهم است که یکی از آن‌ها این است که در این مرحله تا حد امکان از دخالت افراد و دست به دست کردن زیاد گل‌ها خودداری شود و افرادی که اقدام به فراوری می‌کنند ابتدا باید دست‌های خود را بشویند.

معاون بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه گفت: در طول زمان گل پرکنی باید تا حد امکان از خوردن و آشامیدن خودداری شود و مو‌های سر نیز با کلاه یا روسری پوشانده شوند.

بهره مند افزود: باید از تماس دست کودکان با گل‌ها به دلیل رعایت مسایل بهداشتی و نیز پیشگیری از بروز احتمالی ابتلا به حساسیت، اکیدا خودداری شود.

 

او تصریح کرد: پس از فرآوری، لازم است گل‌ها را بر روی سطحی تمیز و پوشانده شده با پارچه‌های تمیز و سفید و با ارتفاع از سطح زمین با امکان هوادهی از پایین پهن کرد تا خشک شوند و یا از دستگاه‌های خاص خشک کن استفاده شود.

هم اکنون از مجموع نزدیک به ۹۰ هزار هکتار اراضی زیرکشت زعفران خراسان رضوی، هشت هزار و ۷۶۵ هکتار آن به تربت حیدریه اختصاص دارد و میانگین تولید زعفران در این شهرستان چهار کیلوگرم در هر هکتار و در مجموع میزان تولید زعفران در تربت حیدریه در سال حدود ۳۶ تن است.

همچنین در حال حاضر به ازای هر هکتار زمین زعفران در تربت حیدریه ۲۲۰ نفر- روز مشغول کار هستند و از این رهگذر در مجموع ۷۰ هزار نفر اشتغال مستقیم و دو تا سه برابر این رقم، اشتغال غیرمستقیم به دست می‌آید.

 

منبع: ایرنا

 

 

انتهای پیام//ف.س