سفیران عروسکی حیات وحش ایران
یک زوج فعال محیط زیست با ساخت عروسک در تلاشند کودکان را با حیوانات در معرض انقراض ایران آشنا کنند.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، اوضاع حیات وحش ما خوب نیست، چه آن‌طور که مدیرکل سابق دفتر حیات وحش و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفته است، از میان ۱۱۶۳ گونه مهره داران کشور ۷۴ گونه در معرض خطر انقراض قرار داشته باشند و چه آن‌طور که مسؤول آزمایشگاه بانک سلول‌های انسانی و جانوری مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران می‌گوید از میان ۱۲۰۰ گونه جانوری، ۱۵۰ گونه در معرض خطر انقراض جدی قرار داشته باشند، نمی‌توانیم این موضوع را انکار بکنیم که شاید تا چندسال دیگر رد و نشانی از خیلی از این حیوانات در محیط زیست کشورمان نبینیم؛ از یوزپلنگ آسیایی، گوزن زرد ایرانی و لاک پشت پوزه عقابی گرفته تا فک خزری، سمندر لرستان، گاندوی سیستان و بلوچستان و دلفین پوزه بطری خلیج فارس. خطر انقراض روی سر تک‌تک این حیوانات سایه کرده و به نگرانی بزرگ دوستداران و فعالان محیط زیست کشورمان تبدیل شده است.
دغدغه‌ای که برای یک زوج فعال محیط زیست در بندرانزلی، به یک راه متفاوت رسیده؛ به ساخت عروسک این حیوانات در معرض خطر و جلب توجه عموم مردم به‌خصوص نسل جوان‌تر به عوامل تهدید کننده سلامت این گونه ها؛ عروسک‌هایی که از مرز‌های کشورمان هم فراتر رفته‌اند و به سفیر محیط زیست ایران تبدیل شده اند.
نام علی حیاتی و نوشین نقوی را شاید خیلی‌ها نشنیده باشند؛ آنها زوج فعال محیط زیستی هستند که با یک ایده جالب به ساخت عروسک‌های حیوانات در معرض انقراض رسیده‌اند؛ عروسک‌هایی که در نمایشگاه‌های مختلف، جشنواره‌ها و همایش‌های محیط زیستی، با هدف جلب توجه افراد به‌خصوص کودکان عرضه شده‌اند تا با یک فرهنگ‌سازی، آنها را با دارایی‌های ارزشمند محیط زیست ما آشنا کنند؛ عروسک‌هایی که شباهت بسیار زیادی به نمونه‌های واقعی‌شان دارند، با همان شکل و شمایل، همان مشخصات و ویژگی‌ها؛ تنها تفاوت‌شان همان ابعاد کوچک‌تری است که دارند.
برای این زوج فعال محیط زیست، همه دغدغه‌ها و نگرانی‌ها از روز‌هایی شروع شد که هنوز با هم آشنا نشده بودند؛ روز‌هایی که هرکدام جداگانه در یک سازمان مردم نهاد در زمینه محیط زیست فعال بودند و نقوی درباره اش به ما می‌گوید: «به‌واسطه علاقه‌ای که به محیط زیست داشتم خودم روی بازیافت کاغذ و حفاظت از جنگل‌های گیلان کار می‌کردم. از آن طرف همسرم هم جداگانه در الموت برای حفظ دریاچه اوان فعالیت داشت.»
این فعالیت‌های محیط زیستی در نهایت آنها را در یک مسیر مشترک قرار داد و گروه حافظان طبیعت پایدار تشکیل شد: «ما در جریان فعالیت‌های‌مان با اعضای دفتر تسهیلات کوچک محیط زیست جهانی ارتباط گرفتیم؛ دفتری که در حال اجرای طرح‌های محیط زیستی است.»
ماجرای ساخت عروسک حیوانات درحال انقراض هم از همین جا برای این زوج فعال محیط زیست شروع شد: «به ما پیشنهاد شد طرحی برای آشناسازی کودکان با مفاهیم محیط زیستی ارائه کنیم تا به‌واسطه آنها بچه‌ها با محیط زیست و حیات وحش آشنا شوند.
درجریان این طرح عکس‌های زیادی به دست ما رسید، این عکس‌ها از زوایای مختلف این حیوانات بود، چون گونه‌های ایرانی خصوصیات منحصر به فردی دارند که مختص خود آنهاست. با دیدن این تصاویر به طور دقیق با شکل و شمایل این گونه‌ها آشنا شدیم و بر اساس اطلاعاتی که به دست آوردیم، عروسک‌ها را طراحی کردیم.»
حمایت از جامعه بومی
ایده ساخت عروسک حیوانات درحال انقراض، اما فقط یکی از اهداف این طرح محیط زیستی بود، چرا که این زوج جوان در ادامه سراغ توانمندسازی جامعه بومی رفتند، زیرا به ایجاد اشتغال برای افراد جامعه محلی فکر می‌کردند. موضوعی که نقوی درباره اش می‌گوید: «از آنجا که گونه‌های در معرض خطر در نقاط مختلف کشورمان بودند، وقتی طرح اولیه عروسک‌ها آماده شد، ما به منطقه‌ای که هرکدام از این حیوانات در آنجا زندگی می‌کردند، رفتیم و به افراد جامعه محلی این منطقه‌ها روش دوخت هرکدام از عروسک‌ها را آموزش دادیم، الگوی این عروسک‌ها را هم دراختیارشان گذاشتیم؛ با این هدف که با این کار، این عروسک‌ها هم یکی از صنایع دستی‌ای باشند که گردشگر‌ها از این منطقه با خودشان سوغات می‌برند.»
آنها، اما برای درگیر کردن جامعه محلی در ساخت این عروسک‌ها چند دلیل داشتند: «اول این‌که خود بومیان یک منطقه را به وجود این حیوانات در محدوده زندگی شان حساس کنیم تا یک نگاه متفاوت تری داشته باشند و نسبت به درمعرض خطر بودن این گونه‌ها آگاه شوند. در مرحله بعدی می‌خواستیم گردشگران این مناطق با این حیوانات آشنا شوند و البته بحث درآمدزایی برای افراد جامعه محلی و بومی هم مدنظر بود.»
نقوی درباره ساز و کار این حمایت هم می‌گوید: «گروه‌های تشکیل شده در روستا برنامه‌ای برای کارشان تعریف می‌کنند و بعد از مشخص‌شدن نیاز‌های مالی شان، تسهیلاتی تا سقف ۵/۲ میلیون تومان به صورت وام از صندوقی دریافت می‌کنند که موجودی اش توسط خیرین تامین می‌شود. این وام در صندوق گروه می‌ماند وگروه پس از کسب درآمد اقساط وام خود را همراه مبلغی از سود خود در صندوق محلی نگه داشته و موجودی آن را افزایش می‌دهد تا فعالیت های‌شان را ادامه و گسترش دهند.»
عروسک‌هایی با شناسنامه محیط زیستی
نتیجه تلاش این زوج فعال محیط زیست ساخت عروسک بیش از ۱۱ جانور در معرض انقراض کشورمان است و به این ترتیب فعلا فوک خزری، لاک پشت پوزه عقابی، تمساح تالابی، خرس سیاه آسیایی، فلامینگو، اردک سرسفید، دلفین بینی بطری، زاغ بور، سمندر امپراتور، فیل ماهی و خورشید ماهی، حیواناتی هستند که در اندازه‌های کوچک‌تر از ابعاد واقعی، تولید و به بازار عرضه شده اند: «ما در کنار هر کدام از این عروسک‌ها یک بسته هم داریم که حاوی اطلاعاتی از این حیوانات است. درحقیقت هرکدام از این بسته ها، شامل یک عروسک کامل، یک الگوی بریده شده از پارچه اصلی، یک روش دوخت، یک بروشور و یک کارت شناسه است که به گردن حیوان آویزان می‌شود؛ کارت کوچکی که اسم و مشخصات کامل حیوان مورد نظر را در اختیار استفاده کننده‌ها قرار می‌دهد.»
حفظ میراث معنوی
این زوج فعال محیط زیست، اما از یک سال پیش با یک تصمیم جدیدتر به جمع میراث دوستان کشورمان هم پیوسته اند و از هنرعروسک سازی‌شان در جهت حفظ و معرفی میراث معنوی کشور استفاده کرده اند. موضوعی که حیاتی درباره اش می‌گوید:
«در جریان رفت و آمد‌ها و برخورد‌هایی که با جامعه محلی داشتیم با زنان روستایی و بومی زیادی آشنا شدیم و بحث میراث معنوی برای ما مورد توجه قرار گرفت. به این ترتیب که تصمیم گرفتیم عروسک زنان روستایی و بومی را بسازیم. در مرحله بعدی البته این برنامه را داریم که به عروسک‌های تلفیقی برسیم، یعنی عروسک‌هایی که در آنها میراث طبیعی یعنی عروسک‌های حیوانات را با میراث معنوی یعنی زنان بومی ترکیب کنیم. در این طرح جدید، پیرزن‌های روستایی را در حال ساخت عروسک حیوانات خواهیم داشت و پیش بینی می‌کنیم که این کار هم با استقبال روبه رو شود و در بخش اطلاع رسانی و آموزش موثر باشد.»
بیشتر بخوانید
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/
