سلطان شاعران کیست؟

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، رودکی از شاعران بزرگ پارسی گوی ایران در قرن چهارم و نیمه اول قرن پنجم هجری است. او را به علت مقام بلندش در شاعری و پیشوایی پارسی گویان و آغاز کردن بسیاری از انواع شعر فارسی به حق استاد شاعران لقب داده اند. در قدیمی‌ترین و درست‌ترین مآخذی که از رودکی یاد کرده اند یعنی در الانساب سمعانی کنیه نام و نسبتش «ابوعبدالله جعفربن محمد» و علت شهرتش به رودکی انتساب وی به ناحیه سمرقند ذکر شده است.

بیشتر بخوانید: 

• قدیمی‌ترین سوگنامه‌ای که در رثای کربلا سروده شد

از آغاز حیات رودکی و کیفیت تحصیلاتش اطلاعات دقیقی در دست نداریم. عوفی در مقدمه لباب الالباب ذکر کرده است که رودکی از مادر نابینا متولد شد و شاعرانی که نزدیک به عهد او زندگی می‌کردند این مطلب را تایید کردند. از ممدخان رودکی می‌توان به امیر سعید نصربن احمد بن اسمعیل اشاره کرد. رودکی در خدمت امیر نصر بن احمد تقرب بسیار داشت و در سفر و حضر با او بود.

رودکی نزد همه شاعران و ادیبان معاصرش در خراسان و ماوراء النهر به عظمت مقام شاعری شناخته و توصیف شده است. پس از او بسیاری از شاعران بزرگ از جمله دقیقی، کسایی، فردوسی، فرخی، رشیدی سمرقندی، نظامی عروضی و ... او را به بزرگی مرتبت ستوده اند و از او با عناوینی، چون استاد شاعران و سلطان شاعران یاد کرده اند.

ترجمه کلیله و دمنه را که به امر نصر بن احمد انجام شده بود، برای رودکی می‌خواندند و او آن‌ها را به زبان شعر درمی آورد. این نکته نشان می‌دهد چنین کسی می‌توانست اشعار زیادی سروده باشد و چنین نیز بود. اما اکنون از میان تمام اشعار رودکی جز چند قصیده و قطعه که در کتاب‌های قدیمی آمده است و برخی از ابیات پراکنده که در جنگ ها، کتاب‌ها و تذکره‌ها آمده ا چیزی در دست نیست. مقداری از اشعار رودکی در دیوان قطران تبریزی راه جسته و دیوانی از رودکی هم به صورت چاپ سنگی منتشر شد که حاوی تعدادی از اشعار قطران است.

مهمترین اثر رودکی که اکنون جز ابیاتی پراکنده از آن باقی نمانده کلیله و دمنه منظوم است. این کتاب از متن عربی عبدالله بن مقفع به امر نصر به فارسی ترجمه شد، سپس گویا به تشویق ابوالفضل بلعمی رودکی آن را در قالب شعر فارسی نقل کرده است. غیر از این رودکی چند منظومه دیگر با وزن‌های مختلف داشت که گویا هریک داستانی بود و از آن‌ها نیز ابیاتی پراکنده باقی مانده است و اندکی از قصاید و غزل‌های رودکی در روزگار ما وجود دارد.

شیوه رودکی در شعر بسیار طبیعی، بی تکلف، مبتنی بر سادگی، متانت، روانی و استحکام در لفظ و معنا بود. این‌ها از ویژگی‌های شعر دوره رودکی است که از آن با عنوان «سبک خراسانی» یادمی شود. درونمایه اشعار آن زمان وصف طبیعت بود. یکی دیگر از ویژگی‌های رودکی آمیختگی اش با موسیقی است. رودکی موسیقی دان بود و در نواختن چنگ و بربط توانایی داشت.

درباره تاثیر شعر رودکی بیان همین نکته کافی است که وقتی نصر بن احمد سامانی به هرات سفر می‌کند، سرزمین بخارا را از یادمی برد. درباریان و یارانش که آرزوی دیدار دیار خویش داشتند، از رودکی می‌خواهند امیر را به سفر بخارا برانگیزد و رودکی شعر معروف «بوی جوی مولیان آید همی» را سرود، چنگ برگرفت و نزد امیر خواند. امیر چنان منفعل شد که از تخت پایین آمد و بی درنگ سوار اسب شد و بدون کفش به سمت بخارا رفت.

بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی

ریگ آموی و درشتی راه او
زیر پایم پرنیان آید همی

آب جیحون از نشاط روی دوست
خنگ ما را تا میان آید همی‌

ای بخارا شاد باش و دیرزی
میرزی تو شادمان آید همی

میر ماهست و بخارا آسمان
ماه سوی آسمان آید همی

میر سروست و بخارا بوستان
سرو سوی بوستان آید همی

آفرین و مدح سود آید همی
گر به گنج اندر زیان آید همی

انتهای پیام/