حاشیه نشینی، واقعیت یا معضل؟

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان، استقرار بیش از ۴۰۰ هزار نفر از جمعیت ۲ میلیون نفری تبریز در محلات حاشیه‌ای و سکونتگاه‌های غیررسمی، حاشیه‌ای جدید و خطرناک با عنوان مهاجرت معکوس به وجود آورده است که نیاز به بررسی‌های دقیق کارشناسی و چاره‌اندیشی از سوی مسئولان دارد.

کارشناسان شهری معتقدند، نگاهی به وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی حاشیه‌نشینان گویای این است که بافت متراکم، ناهماهنگ و غیرمقاوم این خانه‌ها با معابری تنگ و غیراصولی در عین حالی که از بعد مدیریت بحران بسیار خطرآفرین است، از نظر آسیب‌های اجتماعی نیز زمینه‌ای مساعد برای رشد انواع ناهنجاری‌های اجتماعی فراهم کرده است.

بر این اساس، متاسفانه به رغم اینکه سال‌ها است خطرات و عواقب این ساخت و ساز‌ها توسط کارشناسان و برنامه‌ریزان شهری به دفعات اعلام شده، اما طبق شواهد موجود نه تنها به این هشدار‌ها توجهی نشده و ساخت و ساز‌های غیراصولی و سکونتگاه‌های غیررسمی روز به روز بیشتر شده بلکه به‌ واسطه ارائه برخی خدمات شهری، چون گاز، برق، آب و... توقعات و انتظارات آن‌ها از مسئولان شهری نیز بالاتر رفته است.

برنامه ۱۰ ساله برای حل معضل حاشیه نشینی

ابوالقاسم سلطانی، مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌شرقی ضمن اشاره به شناسایی ۹ شهرستان هدف حاشیه‌نشینی در آذربایجان‌شرقی، گفت: شهرستان‌هایی مانند تبریز، مراغه، اهر، مرند، بناب و سراب از جمله این مناطق هدف حاشیه‌نشینی هستند که برنامه‌ای ۱۰ ساله برای ساماندهی این معضل در آن‌ها اندیشیده شده است.

او با اشاره به موانع پیش روی ساماندهی مناطق حاشیه‌نشینی خاطرنشان کرد: یکی از این موارد اجرای طرح تفصیلی بوده و در کنار آن موضوع جابه‌جایی و مشکل تصرف زمین‌های ملی در بافت‌های حاشیه‌نشینی مطرح است.

مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان‌شرقی ادامه داد: با فرض اینکه امکان جابه‌جایی ساکنان این مناطق فراهم گردد، با مشکل تصرف زمین در بافت‌های حاشیه‌نشینی رو به رو هستیم و عموما افرادی که در این مناطق ساکن هستند سند و مدرکی دال بر مالکیت زمین ندارند و همین امر احیای این بافت‌ها را با پیچیدگی‌های خاص حقوقی نیز رو به رو می‌کند.

سلطانی تصریح کرد: با وجود تمام این موانع فراخوان جابه‌جایی ۴۸ هکتار از مناطق بافت حاشیه‌نشینی تبریز را به شهرک جوانان اعلام کرده‌ایم و علاوه بر آن در جاسازی در منطقه اسدگولی و ساخت دو هزار واحد در طلائیه را در دستور کار قرار داده‌ایم.

وجود ۹ هزار و ۳۶۴ هکتار بافت فرسوده

او با اشاره به اینکه، آذربایجان‌شرقی ۶۳ شهر و شهرستان دارد، متذکر شد: ۴۸ محله هدف در ۹ شهر استان در سال‌های ۹۶ و ۹۷ در اولویت ساماندهی قرار گرفته اند و تا سال ۱۴۰۰ نیز سالانه ۱۰ محله به این تعداد اضافه خواهد شد.

به گفته سلطانی، مجموع بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیر رسمی در سطح استان ۹ هزار و ۳۶۴ هکتار است که یک میلیون و ۵۱۰ هزار نفر در این بافت‌ها ساکن هستند که از این میزان ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از عمده بافت‌های ناکارآمد در شهر تبریز قرار دارد همچنین در این استان ۳ هزار و ۵۶۴ هکتار سکونتگاه غیر رسمی وجود دارد.

او برخی از پروژه‌های بازآفرینی شهری آذربایجان‌شرقی را این‌گونه برشمرد: یکی از پروژه‌های مهم احداث شهرک جوانان با ۴ هزار و ۵۰۰ واحد مسکونی و با مساحت حدود ۱۳۰ هکتار (ناخالص) است که بعد از کسر مساحت مربوط به پهنه و حریم گسل شمال تبریز، عوارض توپوگرافی، مسیل رودخانه و... برای حدود ۶۱ هکتار آن بارگذاری کاربری مسکونی با خدمات مربوطه انجام گرفته است.

او افزود: پروژه ۲ هزار واحدی شهرک طلائیه با همکاری سازمان همیاری شهرداری تبریز با مساحت حدود ۱۳ هکتار در مرحله آماده‌سازی است که در جوار بافت حاشیه‌نشین منطقه قرار دارد، پروژه احداث ۴۸۰ واحد مسکونی اسدگولی با همکاری شهرداری تبریز با مساحت حدود ۱.۶ هکتار نیز یکی از نمونه‌های درجاسازی برای ساماندهی بافت موجود حاشیه‌نشین منطقه است که اسکلت دو بلوک آن به اتمام رسیده است.

به گفته سلطانی، اجرای پروژه ۴۵۰ واحدی یوسف‌آباد، پروژه ۳۰۰ واحدی انتهای طالقانی، پروژه هزار و ۶۰۰ واحدی اراضی کرکج با مساحت حدود ۸ هکتار، پروژه ۶۰۰ واحدی نگین اندیشه با مساحتی حدود ۲ هکتار و پروژه ۵۰۰ واحدی آیمان از دیگر پروژه‌های ساخت مسکن استان به شمار می‌رود.

مدیرکل راه و شهرسازی استان آذربایجان‌شرقی، ادامه داد: در مجموع پروژه‌های احداث مسکن بازآفرینی شهری شامل حدود ۳۰ هکتار از اراضی ملی با ظرفیت تولید حدود ۶ هزار واحد مسکونی است که در محدوده تبریز واقع و برای اسکان مجدد ساکنان سکونتگاه‌های غیر رسمی در نظر گرفته شده است.

ارائه خدمات رو بنایی و زیربنایی

سلطانی با اشاره به ارائه خدمات رو بنایی و زیربنایی عنوان کرد: طی دو سال اخیر حدود ۷۴ پروژه بازآفرینی شهری از محل اعتبارات پایدار و اعتبارات تبصره ۱۸ شرکت بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیر رسمی اجرا شده که مجموع این اعتبارات ۲۰ میلیارد تومان بوده است، از این تعداد ۱۷ پروژه با اعتباری معادل ۴.۵ میلیارد تومان به بهره‌برداری رسیده و ۵۷ پروژه دیگر بالغ بر ۱۵.۵میلیارد تومان اعتبار در دست اجرا است.

افزایش سرانه خدمات عمومی به ۱۵ متر در آذربایجان‌شرقی

سلطانی در خصوص تاثیرات اجرای پروژه‌های روبنایی و زیربنایی بر زندگی مردم منطقه توضیح داد: اجرای این پروژه‌ها علاوه بر ایجاد انگیزه و رغبت در ساکنان برای بازسازی مسکن خود، سبب ارتقاء سرانه خدمات عمومی به میزان ۱۵ متر مربع در استان و ۱۰ متر مربع در شهر تبریز شده است. در راستای اجرای پروژه‌های مربوط به احداث کتابخانه و مدرسه نیز در سال‌های آتی افزایش سرانه بیشتری را شاهد خواهیم بود.

به گفته سلطانی، پروژه‌های کالبدی-عمرانی مورد اشاره از پیشرفت فیزیکی به طور متوسط ۴۰ تا ۵۰ درصد برخوردار بوده و با تخصیص اعتبارات سال ۹۹ اکثر آن‌ها به بهره‌برداری خواهد رسید.

او افزود: یکی دیگر از کار‌هایی که در محلات هدف دنبال می‌کنیم آسفالت معابر است، در این راستا طی دو سال گذشته حدود ۳ هزار و ۱۹۸ تن قیر رایگان در اختیار هشت شهرداری شهر‌های دارای محلات هدف استان قرار گرفت.

مداخله در بافت فرسوده و تاریخی

مدیرکل راه و شهرسازی آذربایجان ‌شرقی یکی دیگر از حوزه‌های بازآفرینی شهری را مداخله در بافت فرسوده و تاریخی برشمرد و گفت: بزرگترین و وسیع‌ترین مداخله در بافت‌های فرسوده کشور در شهر تبریز با حجم عملیاتی ۱۲ هکتار از سال ۱۳۸۱ تحت قالب پروژه‌های احیاء و نوسازی میدان شهید بهشتی، مسجد کبود و صاحب‌الامر انجام شده است.

او در این خصوص توضیحات بیشتری ارائه کرد و یادآور شد: پروژه میدان شهید بهشتی حدود ۵ هکتار مساحت دارد و با سرمایه‌گذاری حدود ۵۵۰ میلیارد تومان انجام شده که سهم دولت ۱۵ درصد و سهم بخش خصوصی ۸۵ بوده است، پروژه مسجد کبود با مساحتی حدود ۴ هکتار با سرمایه‌گذاری حدود ۲۵۰ میلیارد تومان که اجرا و به اتمام رسیده و پروژه صاحب‌الامر با مساحتی حدود ۳ هکتار با سرمایه‌گذاری حدود ۳۲۰میلیارد تومان اجرا شده است.

سلطانی با اشاره به اعطای تسهیلات بانکی برای نوسازی بافت‌های فرسوده، تصریح کرد: از سال ۹۰ تا کنون حدود ۲۷هزار و ۶۲۷ واحد مسکونی به صورت خودمالکی و از طریق دریافت وام تسهیلات بانکی مخصوص بافت‌های فرسوده، دریافت بسته‌های تشویقی و تخفیف‌های صدور پروانه ساختمانی، نوسازی و بازسازی معرفی شده‌اند و ۲۰ هزار و ۳۷۵ قرارداد منعقد شده است. در این رابطه ما جزء سه استان برتر کشور هستیم. تعداد تسهیلات بانکی صندوق یکم (خرید و ساخت) در قالب طرح اقدام ملی در نیمه دوم سال ۹۷ حدود هزار و ۶۵۰ واحد و از سال ۱۳۹۷ تاکنون حدود ۲ هزار و ۶۱۲ واحد بوده است.

او برخی از مهم‌ترین پروژه‌هایی را که از اعتبارات سال ۹۷ به بهره‌برداری رسیده‌اند، این‌گونه برشمرد و گفت: پله‌گذاری محله ملازینال و محله خلیل‌آباد تبریز، ساماندهی ورودی و پیاده‌روسازی محله چلب ورودی اهر، جدول‌بندی معابر و آسفالت محله انزاب مراغه، احداث پل ارتباطی روی قوبی‌چای، بهسازی کفپوش محلات و ساماندهی حاشیه مسیل رودخانه قوبی‌چای فاز‌های ۱و ۲و ۳، توسعه شبکه فاضلاب و بهسازی و آسفالت معابر در حاشیه شهرک ولیعصر میانه از جمله پروژه‌هایی هستند که طی دو سال گذشته انجام شده‌اند.

مدیرکل راه و شهرسازی استان آذربایجان‌شرقی در خصوص دیگر پروژه‌های در دست اقدام اداره‌کل راه و شهرسازی آذربایجان‌شرقی در حوزه بازآفرینی شهری گفت: تبدیل گورستان قدیمی ستارخان در محله فقیرنشین شهر تبریز به فرهنگسرا، کتابخانه، سالن ورزشی، پارک و فضای سبز یکی از ظرفیت‌های عمده تامین خدمات عمومی در محلات فقیر نشین محسوب می‌شود. علاوه بر این بهسازی و آسفالت معابر و کمک به مسیرگشایی‌های مربوط به پیشنهادات طرح تفضیلی شهر تبریز، احداث خانه محله، کتابخانه و مدرسه در محله آغداش بناب، توسعه شبکه فاضلاب میانه، دیوارکشی خط راه‌آهن محله عشرت آباد مراغه، ساماندهی مسیل سید دره سی هشترود، احیا، نوسازی و بهسازی پیرامون مسجد جامع هشترود، احداث مدرسه در محله بازار ملکان، محله علی آباد و میناخور مرند از جمله این پروژه‌ها است.

منبع: فارس

انتهای پیام/ح