شاعری که تفکراتش را در اثرش تکرار می‌کند

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، عطار شاعری است که برای فهماندن یک موضوع به مخاطبش بار‌ها آن را تکرار می‌کند از جمله آن‌ها می‌توان به فنای فی الله اشاره کردکه بعضاً منجر به مرگ جسم می‌شود، وحدت درونی تمام هستی، معرفت نفس به عنوان کلید اسرار الهی و رموز عالم از دیگر مسائل هستند.

بیشتربخوانید

• عطار شاعری که در شعرش به بیان معانی بلند انسانی و عرفانی می‌پردازد

در داستان‌های منسوب به عطار هم خداوند عمدتا خود را در لباس افراد انسانی مختلف نشان می‌دهد. این داستان‌های سمبلیک معمولا ساختار داستانی ضعیفی دارند و سرشار از تکرار‌های خسته کننده دارند. در اغلب این داستان‌ها نمی‌توان گفت چه کسی سخن می‌گوید و مخاطب این داستان‌ها کیست.

عمده آثار عطار در قالب مثنوی سروده شدند که مشخصه بارز شعر عرفانی در آن روزگار بود. معمولا مثنوی‌های عطار بیان کننده داستانی واحد است که در جریان داستان، داستان ها، حکایت ها، شرح‌های مختلف و متعدد دیگری به آن شاخ و برگ می‌دهد. این مسئله را می‌توان در کتاب «منطق الطیر عطار» مشاهده کرد. اثری عرفانی که سیر و سلوک انسان را به تصویرمی کشد. «منطق الطیر» داستان پرندگانی است که هرکدام از آن‌ها نماد یک بعد از شخصیت انسانی هستند. در نهایت سی مرغ به قله قاف می‌رسند و به فناء فی الله که بلندترین مرتبه عرفانی است دست می‌یابند.

مصیبت‌نامه نمونه‌ای از جهانبینی عطار است، رهایی از نگرانی و تردید در طریقه سلوک عرفانی تحت ارشاد پیر را بیان می‌کند. در مجموع، پیام الهی نامه و منطق‌الطیر در اصل یکی است. هر دو اثر می‌خواهند بگویند؛ پاسخ طلب سالک در خودشناسی نهفته است.

کتابشناسی عطار بدون اشاره به تذکره الاولیاء او ناقص خواهد ماند. در این کتاب، گرایش‌های ادبی عطار مطرح می‌شود. در این اثر گزارش‌های خشک و خشن و واقعی شرح حال نگاران صوفی کهن را تلطیف می‌کند. زمان، آن‌ها اطلاعات بسیاری در خصوص گرایش‌های فکری و دیدگاه‌های مذهبی مولف و تلقی او از شیخ صوفی ایده‌آل ارائه می‌دهند به گفته یکی از محققان غربی این شرح حال‌ها همگی زنده و پرشورند و درس‌های صوفیانه‌ای که ارائه می‌دهند از هر رساله علمی دیگری آموزنده‌تر و تأثیرگذارترند

از سوی دیکر آثار عطار را می‌توان در دو گروه دسته بندی کرد. آثاری که از نظر محتوا و سبک با هم متفاوت هستند از جمله آثارقطعی عطار علاوه بر منطق الطیر می‌توان از «الهی نامه»، «مصیبت نامه» و «دیوان عطار» یاد کرد. برخی آثار این شاعر از جمله «مظهرالعجایت»، «لسان الغیب» و چندین اثر دیگر به عطار منسوب شدند و از آثار اصلی این شاعر به شمارنمی روند. نویسنده این دسته از آثار مشخص نیست.

نمونه‌ای از غزلیات عطار را در زیر می‌آوریم‌

ای به عالم کرده پیدا راز پنهان مرا
من کیم کز، چون تویی بویی رسد جان مرا

جان و دل پر درد دارم هم تو در من می‌نگر
چون تو پیدا کرده‌ای این راز پنهان مرا

ز آرزوی روی تو در خون گرفتم روی از آنک
نیست جز روی تو درمان چشم گریان مرا

گرچه از سرپای کردم، چون قلم در راه عشق
پا و سر پیدا نیامد این بیابان مرا

گر امید وصل تو در پی نباشد، رهبرم
تا ابد ره درکشد وادی هجران مرا

چون تو می‌دانی که درمان من سرگشته چیست
دردم از حد شد چه می‌سازی تو درمان مرا

جان عطار از پریشانی است همچون زلف تو
جمع کن بر روی خود جان پریشان مرا

انتهای پیام/