اردیبهشت با بوی بهشت می آید/ بهار نارنج داروی بهشتی

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از ساری ،در دوردست‌ها درست جایی بر فراز کوهستان، چشم کشاورزان به جوانه‌های گندم روییده از زمین هاست که مبادا برفک‌های سفید شبانه، صبح آن‌ها را بخشکاند، اما اینجا در  شمال ایران ، سفیدی درختان داستان دیگری را حکایت می‌کند.

اینجا خیابان‌ها هم مانند خاطرات بوی بهارنارنج دارند انگار که لبخندی از خدا همین حوالی شکفته شده و نیمی از فروردین و اردیبهشت را به بهشت تبدیل کرده است روز‌هایی که یک ماه از سال مازندران را عروس ایران می‌کند.

جشن بهار نارنج

در حاشیه خیابان‌های شهر‌های کشور چیز مشترکی خودنمایی می‌کند، چنار‌هایی که در تابستان سر به هم می پیچند و در پاییز با خش خش برگ‌ها زیرپایمان مسکن اعصاب می‌شوند، اما در اینجا قطب بهار نارنج ایران، اینسو و آنسوی خیابان‌ها تا چشم کار می‌کند درختان همیشه سبز نارنج است. درختانی که با وجود چوب‌هایی که هر ساله بر پیکرشان می نشیند همچنان در به بار نشستن خساست نمی‌کنند و در شهر بوی امید می‌پاشند.

درختانی که پارسال پا قدم کرونا برایشان بد نبود و در آرامش بیشتری بهار‌ها را نارنج کردند، اما امسال با عادی شدن کرونا و قبول حضورش همان داستان همیشگی چوب و هجوم به شاخه‌ها ادامه دار است.

بهار نارنج شناسنامه‌ای دارد به قدمت مازندران و از دیرباز‌ها مصارف مختلفی داشته از مربای بهار نارنج و عطر چای‌های مادر بزرگ گرفته تا عرق بهار نارنج و شربت‌های خنک زیر آفتاب داغ تابستان، این آیین سنتی که در شورای عالی ثبت سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور به عنوان جشن بهار نارنج مازندران به ثبت ملی رسیده، برگزاری آن نمادی بر اتحاد شهرستان‌های استان هم می‌باشد.

مراسمی که بانوان مازندرانی در کنار آن دیگ‌های مسی بزرگ و تل بهارنج‌ها بازیگران اصلی آن هستند و تماشاگرانش مردمانی که خریدار اصلی شیره وجودی این شکوفه‌ها هستند.

داروی بهشتی

شکوفه‌های سفید نارنج انگار مستقیما از بهشت و بدون واسطه و توقف گمرکی وارد شده اند، از زیبایی و بوی آن که بگذریم از خواص جادویی آن نمی توان چشم پوشید. از رضایی پرس و جو می کنم کسی که این روز‌ها متخصص گیاهان دارویی است و دستی در این صنعت دارد.

می خواهم بدانم که آیا خواص بهار نارنج به پای عطرش می‌رسد یا نه. جواب منفی است، چون دکتر رضایی معتقد است خواص بهار نارنج از عطرش قابل توجه‌تر است.

او می‌گوید: با توجه به اینکه طبع بهار نارنج گرم و خشک است برای افرادی که طبع سرد دارند، بسیار مناسب است و شروع کرد به خواندن مواد معدنی و ضروری اش چیزی که به اندازه نصف جدول مندلیف ادامه دار بود.

رضایی می گوید: آرامش اعصاب یکی از کوچیک‌ترین تاثیراتش است و همچنین در فصل گرما جلوی تغییرات خلقی و رفتاری را گرفته و باعث آرامش می‌شود و مسکنی برای سردرد‌های میگرنی، بهبود دستگاه گوارش و افزایش خواب، رفع سنگ کلیه، رفع یبوست وکنترل حمله قلبی است.

نارنج یا بهار نارنج؟

بهار با آمدنش باعث پیچ و تاب عطر بهار نارنج در شهر می‌شود عطری که با هر باد بهاری روح را سرشار می‌کند، اما مردم هم ساکن نمی‌مانند و با پهن کردن پارچه‌های مختلف به هر طریقی در تب و تاب جمع آوری گلبرگ آن برای چای، مربا وعرق گیری هستند.

این اتفاق مخالفان خودش را هم دارد. تا آنجا که بعضی از مردم و طرفداران گیاهان و محیط زیست واین موضوع را مطرح می‌کنند که اگر گوش عزیز است، گوشواره هم عزیز است آن‌ها می‌گویند با با برداشت شکوفه‌ها پس سرانجام نارنج‌ها چه می‌شود؟

موسوی که کارشناس باغبانی است می گوید درختان مرکبات بالغ بیش از ۲۰۰ هزار شکوفه تولید می‌ کنند و  با توجه به اینکه درخت بنیه پایینی برای تبدیل آن‌ها به میوه دارند و در حالت عادی بخش اعظم این شکوفه‌ها ریزش می‌کند و مهمان باد می‌شوند بهره برداری درست از بهار نارنج به خودی خود هم از به هدر رفتن این نعمت بهشتی جلوگیری می‌کند و هم زمینه درآمدزایی را فراهم می کند.

برای پیگیری عاقبت این شکوفه‌ها سری به اصغری کارشناس صنعت می‌زنیم تا ببینیم برای فرآوری این محصول چه کار‌هایی در استان انجام شده و چه کار‌هایی می توان انجام داد. از عطر و اسانس گیری تا بحث فرآوری،  گفتیم از بهار نارنج‌هایی که آنور آب‌ها تبدیل به عطر و ادکلن می‌شود و اینور آب میلیونی به فروش می‌رسد و شنیدیم از کمبودها، نبود بودجه‌ها و نبود خط تولید.

اصغری می‌گفت راه اندازی خط تولید و بهره برداری صنعتی از بهار نارنج هزینه‌های هنگفت دارد و با توجه به عمر کوتاه این گلبرگ‌ها عمر محصولش هم کوتاه است و نمی توان برای فرآوری محصولی یک ماهه ، خط تولیدی راه اندازی کرد که ۱۱ ماه دیگر سال را خاک می‌خورد.

دستان مردانه زنان مازندرانی

تا بوده صحبت از کار دوشادوش زنان مازندرانی با مردان بوده است. زنانی همیشه در صحنه‌ای که خودشان را هم با تغییر فصل تغییر می‌دهند و در هر برهه از سال رنگ بویی از طبیعت و کار دارند، در تابستان‌ها مشغول کار در باغات میوه تابستانی و تولید میوه خشک و لواشک‌های خانگی، در پاییز دست‌های ترک خورده از دانه کردن یاقوت‌های انار، در زمستان کار در باغ و بسته بندی مرکبات واما در بهار و همراهی عطر شالیزار‌ها با عطر بهارنارنج. با سفید شدن درختان نارنج و مرکبات مازندران کار جدیدی برای زنان فراهم می‌کند.

زنان مازندرانی در این فصل دستانشان عطر بهار نارنج می‌دهد. بهار نارنجی که عمر یک ماهه دارد، اما با تلاش زنان مازندرانی این شکوفه‌ها به شکل دیگر سفره‌ها را خالی نمی گذارند. بخشی از این بهار نارنج‌ها برای دمنوش و ترکیب با چای خشک می‌شوند تا در سرمای پاییز و زمستان بهار را به خانه داشته باشیم. بخشی از این گل‌ها فرآوری می‌شوند جایی در بین مربا‌ها باز می‌کنند و بخش اعظمی از آن برای عرق گیری و اسانس استفاده می‌شود تا اکسیری در تابستان باشد.

چوب چوب است حتی برای درخت

بهار با همه زیبایی هایش برای انسان گاهی خالق صحنه‌هایی در خور تفکر است. با وجود اینکه درختان نارنج هرساله هر چه دارند برای ما در طبق اخلاص می‌گذارند، اما باز هم کم لطفی‌ها هست.

زمانی که استان سرمست از بوی بهار نارنج است جمعی هستند که با چوب‌های بلند خود شاخ و برگ نحیف درختان را هدف ضربه قرار می‌دهند تا پارچه‌ای که زیر درخت گسترده شده پر شود.

هستند کسانی که می خواهند مهربان‌تر باشند و با تکان‌های خود انگار می خواهند درخت را از ریشه درآورند یا کسانی که طناب  به شاخه‌ها می‌بندند  تا شاخه از درخت جدا نشود طناب کنده نمی‌شود، این دسته از نظر خودشان مهربان ترند که هرکاری می‌کنند تا به درخت چوب نزنند.

مردی که بعد از شکستن چوب نی در دستش بی خیال چوب زدن به درخت بیچاره شده بود و مشغول جمع کردن پارچه خاکستری پر از بهار نارنجش بود می گفت درخت است دیگر درد احساس نمی کند خودش هم چوب است و با خنده‌ای که برای ما تلخ بود می‌گفت: می خواست بهارنارنج ندهد تا چوب نخورد. همه استدلال‌های جالبی برای خودشان داشتند مثل پسری خودش بهار زندگی اش را می‌دید و می‌گفت آرام میزنم که فقط برگ‌های قدیمی و بهارنارنج‌ها بریزند.

طبق آمار حدود ۶ میلیون اصله درخت نارنج در حاشیه خیابان‌های استان وجود دارد و با این تصور که هر درخت بالغ به طور متوسط ۱۵۰ هزار شکوفه تولید می‌کند با حساب سرانگشتی به رقم هنگفتی می‌رسیم و با توجه به عدم فرآوری از سوی دولت می‌توان به دید یک تجارت خانگی پرسود و معرفی این طلای بهشتی به سایر استان‌ها به آن نگاه کرد، اما با روشی مهربان‌تر از چوب و چماق.

گزارش از هدیه سعیدی فر

انتهای پیام/س