ترکیبی زیبا از کاریکاتور و کلمات / کاریکَلَماتور چیست؟

مهدی رضایی، نویسنده و مدرس ادبیات داستانی، در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: کاریکلماتورها جملاتی هستند که به چند صورت به مخاطب ارائه می شود. این ارائه می تواند در تغییر دال و مدلول ذهنی مخاطب باشد.

وی با اشاره به قدرت نوشتاری کاریکلماتورها بیان کرد: چنین جملاتی برای اولین بار توسط پرویز شاپور خلق شدند و به پیشنهاد استاد احمد شاملو عنوان کاریکلماتور را گرفتند. در ابتدا چنین جملاتی شاید فقط برای سرگرمی مخاطب بیان می شد، اما رفته رفته به قدرت این نوع نوشتاری پی برده شد. امروزه شاهد کاریکلماتورهایی هستیم که جنبه طعنه سیاسی و اجتماعی و... دارد.

مدرس ادبیات داستانی ادامه داد: به عنوان مثال، در کلمه «شیر باغ وحش...» آنچه در ذهن مخاطب شکل می گیرد؛ حیوانی به نام شیر در باغ وحش است، اما دو کلمه بعدی این کاریکلماتور، مدلول ذهنی مخاطب را تغییر می دهد: «شیر باغ وحش چکه می کرد».  در این لحظه مخاطب متوجه می شود منظور از شیر، شیر آب است.

وی افزود: کاریکلماتور پرویز شاپور به نام "گربه بیش از دیگران در فکر آزادی پرنده محبوس است" به این مورد اشاره می کند که به فکر آزادی دیگران بودن، همیشه جنبه مثبت ندارد و گاهی فکر آزادی برای شکار است.

بیشتر بخوانید 

• روایتی با حداقل کلمات/ داستانک چیست؟

رضایی با بیان مثالی دیگر بیان کرد: در کاریکلماتور زهرا فراز اندام یک اعتراض اجتماعی دیده می شود؛ "هرچه پای چراغ راهنمایی آب دادم، سبز نشد." در واقع آب دادن به چراغ راهنمایی اصلا معنی ندارد، اما وقتی سبز شدن را در انتهایش قرار می دهیم، مشخص می شود آدم ها برای پیدا کردن فرصت رد شدن از هر مانعی، تلاشی نامعقول دارند.

وی در رابطه با ویژگی های کاریکلماتور بیان کرد: کاریکلماتورها حس غم، اندوه و یا لذت را با دیدگاهی متفاوت و معمولا آشنایی زدایی شده به مخاطب ارائه می دهند. از نگاه عده ای این کاریکلماتورها کاملا بی ارزش هستند که البته این دیدگاه درست نیست. اما به دلیل این که بعضی ها فقط برای تفریح از این نوع نوشته استفاده می کنند؛ باعث شده قدرت بیان کاریکلماتور کمتر دیده شود. افرادی دیگر،  این نوع نوشته را با توجه به قدرت انتقال مفهوم، دوست داشته و از آن استقبال می کنند.

انتهای پیام/