زخم طرح‌های آبی بر پیکر اهالی بیرگان

به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، خشک شدن پی در پی چشمه‌ها و دریاچه‌های کشور هرچند بسیار تلخ است، اما با توجه به مدیریت اشتباهی که در این زمینه صورت گرفته آن چنان هم تعجب آور نیست.

همان طور که پیش از این خشک شدن دریاچه ارومیه، تالاب انزلی و ... را مردم دیدند حالا هم خشک شدن چشمه کوهرنگ چشمه چند هزار ساله را که تامین کننده آب بسیاری از استان‌ها و شهر‌های کشور بود باید به نظاره نشست، اتفاقی که خبر روز‌های تلخ بی آبی را در کنار سوء مدیریت‌ها به همراه خواهد داشت.

بیشتر بخوانید

• چهارمحال و بختیاری دیگر سرزمین آب‌ها نیست
• چشمه کوهرنگ در بارندگی‌های اخیر لب‌تر نکرد + فیلم
• آبیاری‌ نوین راهکاری برای تولید در دوره خشکسالی

از آن جایی که چهارمحال و بختیاری سرچشمه رودخانه‌های زاینده‌رود، کارون و بخشی از دز است، افزایش یا کاهش بارش‌ها در این استان، استان‌های خوزستان، اصفهان و فلات مرکزی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.

خشکسالی از یک سو و از دیگر سو تغییر الگوی بارش، باعث شده است چهارمحال و بختیاری حتی در برخی مناطق در تامین آب شرب با مشکل مواجه باشد.

آبرسانی سیار برای ۱۸ هزار نفر در چهارمحال و بختیاری

احمدرضا محمدی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری با اشاره به تداوم خشکسالی در این استان گفت: در حال حاضر ۱۸ هزار و ۴۹۳ نفر در ۶۸ روستای استان با تانکر، آبرسانی سیار می‌شود.

او افزود: این روستا‌ها در تمامی نقاط استان به ویژه در شهرستان‌های کوهرنگ، لردگان، خانمیرزا و اردل پراکنده شده است.

محمدی اضافه کرد: برخی از این روستا به سبب خشکیدگی مخازن آب و برخی از روستا‌ها به سبب نبود خطوط آبرسانی با تانکر آبرسانی سیار می‌شود.

او ادامه داد: ذخایر منابع آب زیرزمینی استان به شدت کاهش یافته و تداوم خشکسالی در استان می‌تواند روستا‌های و شهر‌های بسیاری را با تنش آبی مواجه کند.

محمدی با بیان اینکه تانکر‌های آبرسانی ماهانه در قالب ۲ هزار و ۲۸۴ سرویس به مناطق روستایی استان آب منتقل می‌کنند، تصریح کرد: حجم مخازن این تانکر‌ها از ۶ هزار تا ۲۰ هزار لیتر است.

او افزود: چند شهر استان نیز در فصل تابستان و با افزایش مصرف آب با تنش آبی روبرو شد که با حفر چاه‌های کمکی به صورت موقت این مشکلات برطرف شده است.

اکثر چشمه‌های کوهرنگ خشک شده است، چشمه مروارید که دبی خروجی آن هزار و ۲۰۰ لیتر بر ثانیه بود از جمله این چشمه‌ها است.

چشمه‌هایی که آب مردم منطقه را تامین می‌کردند با خشک‌شدنشان هم آب شرب مردم را و هم کشاورزی و باغات مردم را مستقیما تحت تاثیر قرار دادند.

احداث سد‌های بیش از نیاز هم به دلیل نوع سازه‌هایی که در ساخت آن‌ها استفاده می‌شود مانع جاری شدن آب در طبیعت شده و از حقابه رودخانه‌ها و ورود آب به سفره‌های زیر زمینی در مناطق مختلف کشور جلوگیری کرده است.

پروژه کوهرنگ ۳ هم از همان طرح‌هایی است که علاوه بر مشکلات زیست محیطی و اقتصادی و معیشتی، حیات چشمه‌ها و آب‌های روان منطقه را به خطر انداخته است.

مکان یابی سد کوهرنگ ۳ نادرست است

یک منبع آگاه در گفت و گو با ما اظهار داشت: سد کوهرنگ ۳ (بیرگان) با ظرفیت ۳۴۰ میلیون مترمکعب و حدود ۱۸۰ متر ارتفاع در منطقه‌ای از نظر زمین شناسی به شدت کارست می‌باشد در حال ساخت است.

او افزود: در نگاه اول هر زمین شناسی که به این پروژه نگاه می‌کند متوجه می‌شود که مکان یابی این سد مناسب نیست.

این کارشناس اضافه کرد: به زعم کارشناسان مکان سد دارای مشکلات فراوان زمین‌شناسی است، تاکنون تونل‌های متعددی برای اجرای این طرح حفر کرده اند و بتن ریزی‌ها هم انجام شده است، اما بعید می‌دانم که جوابگو باشد.

او ادامه داد: در کنار سایر مشکلات این سد، باید گفت که بین کف سد و تونل اختلاف ارتفاع وجود دارد یعنی باید آب بالا برود تا به سد برسد.

این کارشناس در پایان گفت: سد کوهرنگ ۳ به محیط زیست و روستا‌های اطراف خسارت زیادی وارد می‌کند، با اجرای طرح‌های انتقال آب چشمه‌های زیادی در این منطقه خشک شده است و از این به بعد نیز می‌شود.

اهالی روستا‌های دهستان بیرگان با مشکلات مختلفی از جمله اینترنت، خدمات بانکی، خدمات بهداشتی و درمانی، نبود گاز، آب شرب و ... مواجه  شده است.

با بهره‌برداری از سد بیرگان ۱۱ روستا به طور کامل به زیر آب می‌رود

مرتضی زمانپور فرماندار کوهرنگ گفت: دهستان بیرگان دارای ۴۳۰ خانوار و هزار و ۳۷۴ نفر جمعیت است.

او افزود: با بهره‌برداری از سد بیرگان ۱۱ روستا به طور کامل به زیر آب می‌رود و هزار و ۸۰۰ هکتار زمین کشاورزی نیز که ۷۵۰ هکتار آن مستثنیات است از دسترس خارج خواهد شد.

زمانپور اضافه کرد: تا سال ۹۳ هیچگونه خدماتی به منظور اجرای این طرح به اهالی این روستا‌ها داده نمی‌شد، اما از سال ۹۳ به بعد طرح‌های هادی در برخی از روستا‌های این منطقه اجرا شد.

او ادامه داد: مردم آن منطقه از اجرای این طرح ناراضی اند چرا که برای همیشه وطن خود را از دست می‌دهند و به ناچار مجبور به ترک دیار خود هستند.

زمانپور گفت: شرکت مورد نظر تا کنون به تعهدات خود عمل نکرده و تنها روستای شهریاری است که ۹۰ درصد مردم آن خسارت‌ها و پول زمین و خانه هایشان را دریافت کرده اند.

او با بیان اینکه با اجرای این سد خسارات زیادی به محیط زیست آن منطقه وارد می‌شود افزود: احداث سد بیرگان باعث ذوب یخچال‌های کوه‌های آن منطقه خواهد شد.

زمانپور اضافه کرد: رودخانه بیرگان در سالیان اخیر با وقوع پدیده خشکسالی میزان آب آن به یک سوم کاهش پیدا کرده است.

آب از حیات وحش منطقه حفاظت شده قیصری هم دریغ می‌شود

از سوی دیگر سد و تونل بیرگان در منطقه حفاظت شده قیصری با فعالیت ھای انفجاری، خاک برداری و تخریب منطقه و قطع شریان رودخانه باعث نابودی این منطقه حفاظت شده و ذخیره گاھی حیات وحش شده است.

آب شرب منطقه حفاظت شده قیصری برای حیات وحش از رودخانه بیرگان تامین می‌شود که با انتقال آب ھمین رودخانه نیمه جان ھم از منطقه بسیار ارزشمند حیات وحش قیصری دریغ می‌شود.

منطقه حیات وحش قیصری که از بیرگان تا اردل ادامه دارد دارای گونه ھای متعدد جانوری مانند قوچ و میش، کل و بز کوھی، خرس، پلنگ و گرگ و انواع جانوران دیگران و ماھیان سردسیری و قزل آلای بومی و پوشش گیاھی متنوع است که حیات همه آنها به رودخانه بیرگان وابسته است.

وقتی شما از کارگاه سد بیرگان بازدید می‌کنید با تابلو منطقه حفاظت شده قیصری مواجه می‌شوید و بسیار متعجب می‌شوید که چگونه سازمان محیط زیست اجازه داده است در یک منطقه ثبت شده محیط زیستی فعالیت های مخرب و ویرانگری اتفاق بیفتد که چهره منطقه را برای همیشه تغییر می‌دهد.

احیای یک هکتار زمین تغییر کاربری شده بسیار دشوار است

فرزاد رضازاده رئیس اداره مهندسی و مطالعات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: در تغییر کاربری اراضی چه تبدیل اراضی کشاورزی به صنعتی و مسکونی و چه اراضی که در زیر مخازن سد‌ها در اثر آبگرفتگی از بین می‌روند دیگر آن کار برد قبل را ندارند.

او افزود: اقتصادی که پیش از این وابسته به آن اراضی بوده است دچار اختلال می‌شود و بسته به وسعت اراضی و نوع بازدهی که داشته است می‌تواند منجر به مهاجرت و ضعف در اشتغال و درآمد شود.

رضازاده اضافه کرد: بحث دوم راجع به این است که ما در حال حاضر با چالش بزرگی به نام نابودی جنگل‌ها و مراتع همراه هستیم و از بین رفتن حتی یک هکتار زمین هم برای ما مهم است چرا که احیای آن به سختی صورت می‌گیرد.

او ادامه داد: در منطقه بیرگان با زیر آب رفتن جنگل‌ها و مراتع ما ثمرات بسیار مفیدی از جمله کاهش گرد و غبار، تصفیه هوا، افزایش میزان ذخایر آب زیرزمینی و تثبیت خاک را از دست می‌دهیم.

رضازاده گفت: سدی که احداث می‌شود فوایدی دارد، اما باید کارشناسی شود که چه میزان خسارت و چه میزان سوددهی به همراه خواهد داشت.

او افزود: با اجرای این پروژه ممکن است خللی در برنامه ریزی که در پایین دست حوضه کارون وجود داشته وارد کنیم به جهت اینکه می‌خواهیم برنامه ریزی مثبتی در جایی دیگر داشته باشیم، تمامی این موارد باید مورد بررسی قرار بگیرد و چرا انتقال آب بین حوضه‌ای که در تمام دنیا منسوخ شده است در کشور ما هنوز اجرا می‌شود.

اثرات منفی سد‌ها بر روی محیط زیست فیزیکی، بیولوژیکی و اجتماعی آن قدر زیاد است که بسیاری از کشور‌های توسعه یافته از دهه ۷۰ به بعد دیگر نه تنها سدی نمی‌سازند بلکه به جمع کردن و برچیدن سد‌های خود به قیمت‌های بسیار گزاف پرداخته اند تا اثرات منفی آن‌ها را بر محیط زیست بزدایند و رودخانه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی خود را احیا کنند.

گزارش از افسانه احمدی فارسانی

انتهای پیام/ف