جوانترین پدر با ۱۳ فرزند؛ مشکلات فرزندآوری برای همه یکسان نیست؟

حجت الاسلام محمدمسلم وافی یزدی پدر پرجمعیت‌ترین خانواده جوان ایرانی متولد سال ۱۳۶۰ با ۱۳ فرزند، جوانترین پدر مشهور ایران است.

او در حال حاضر در حوزه علمیه مشغول تحصیل است و مسئولیت گروه جهادی فرهنگی روایت گران نور را بر عهده دارد.

حجت الاسلام  وافی طلبه‌ای است که به پدر پرجمعیت‌ترین خانواده جوان ایرانی معروف است و دارای هشت دختر و پنج پسر است که ۲ دختر او در سن ۱۵ سالگی ازدواج کردند و خود او نیز وقتی ۱۵ سال داشته ازدواج کرده است و با همسرش  یک سال‌ و نیم  تفاوت سنی دارد.

 حجت الاسلام وافی یزدی ۲ داماد و ۲ نوه نیز دارد.این کارشناس خانواده می گوید: « فرزندان هدیه‌ای از سوی خداوند هستند» و خود را با داشتن این تعداد فرزند خوشبخت معرفی می‌کند و ازدواج در سن بالا را نمی‌پسندد.

او دارای ۱۹ خواهر و برادر است و پدر و مادرش نیز در سن ۱۵ و ۱۶ سالگی ازدواج کردند.

ترویج فرهنگ فرزندآوری و اهمیت خانواده

چگونه می‌توانیم فرزند آوری را تبدیل  به فرهنگ کنیم و ترویج دهیم؟

حجت الاسلام وافی می گوید: اول باید عوامل کاهش فرزند آوری را شناسایی کنیم. به طور مثال در کارگاه‌های جوانی جمعیت به ۵۷ دلیل کاهش فرزندآوری می‌پردازیم که یکی از آن  دلایل مشکلات اقتصادی است.

خانم‌ها فرزند نمی‌آورند به چند دلیل؛

۱- همسر همکاری نمی‌کند.
۲- مشکل اقتصادی داریم.
۳- زوج ها ارزش  پدر و مادری را نمی‌دانند.

او می گوید: ما هم به عنوان خانواده پرجمعیت مشکل اقتصادی داریم، اما با اعتقاد دینی، سبک زندگی اسلامی و توکل بر خدا زندگی را ادامه می‌دهیم.

اعتقادات در سبک زندگی اسلامی

حجت الاسلام وافی گفت: زندگی بستگی دارد به اعتقاد انسان‌ها، اینکه خداوند به ۲ فرزند رزق و روزی می‌دهد یا ۱۵ فرزند یا بیشتر؟

او می گوید: بنابراین باور‌های قلبی و اعتقادات در سبک زندگی در تشکیل یک خانواده منسجم و کارآمد نقش بسزایی دارد. اگر ایمان و اعتقادات بر روابط بین افراد جامعه حاکم شود جامعه رو به پیشرفت، سربلندی و سرافرازی پیش خواهد رفت و آثار سازندگی آن در زندگی فرد و اجتماع نمایان خواهد شد.

او می گوید: از سال ۱۳۸۱ تا ۸۸ هفت سال رتبه اول حوزه علمیه را به خود اختصاص دادم و در ۱۴۰۰ در کنکور رتبه سه  phd راکسب کردم. با داماد‌ها و فرزندان خانوادگی به مسافرت می‌رویم. فرزندان ما، چون فاصله سنی کمی دارند در مسافرت و یا پارک خیلی به آنها خوش می گذرد.

او می گوید: مشکل فرزند آوری امروز در ایران مشکل فرهنگی است، سبک زندگی‌ها تغییر کرده. خیلی از خانواده‌ها وسایل گران قیمت می گیرند خرج‌های هنگفت می‌کنند اما زمانی که صحبت از فرزند آوری می‌شود می‌گویند مشکل اقتصادی داریم.

حجت الاسلام وافی گفت: دولت  باید قانون جوانی جمعیت را پیگیری و اجرا کند.

به گفته او برای افزایش فرزند آوری، مردم هم  باید سبک زندگی اسلامی و توکل بر خدا داشته باشند.

حجت الاسلام وافی گفت: خانواده‌هایی که دارای فرزند زیاد هستند، در جامعه موفقترند؛ پس در عرصه فقر و فرزندآوری متغیر‌های زیادی است، اما اهداف فرهنگی که در حوزه جمعیت وجود دارد، خود جای توجه بسیار دارد.

این کارشناس مذهبی درباره فرزندآوری می‌گوید: من ۱۳ تا فرزند دارم و طبق اعلام مرکز آمار پر جمعیت‌ترین خانواده ایرانی هستم، ولی معتقدم مشکلات اقتصادی نسبت به سایر مشکلات آنگونه نیست که در رسانه‌ها و از سوی مردم مطرح می‌شود.

کاهش نرخ فرزندآوری؛ زنگ خطر سالمندی جمعیت ایران به صدا درآمده است

کاهش نرخ رشد جمعیت هم اکنون به ۶ دهم درصد رسیده که این مسئله در تاریخ ایران بی‌سابقه است و کاهش نرخ باروری هم به ۱.۶ دهم فرزند به ازای هر زن رسیده و این یعنی سونامی کاهش جمعیت.

فقدان درآمد و کسب و کار مناسب باعث کاهش نرخ موالید شده است و در شهر‌های بزرگ نیز بعضا برخی از نگاه‌ها و نگرش‌های خاص فرهنگی همچون فرزند کمتر، زندگی بهتر عامل اصلی این پدیده به شمار می‌رود.

قطعا موانع و دل نگرانی‌هایی وجود دارد که موجب شده رشد جمعیت تا این حد کاهش یابد.

• تاخیر و صعوبت ازدواج جوانان
• عدم اطمینان به ادامه زندگی مشترک
• الگوی مسکن و فرهنگ اجاره مسکن (ناسازگار با خانواده‌های بیش از دوفرزند)
• نگرانی از مسئولیت‌های بچه داری و محدودیت‌های آن
• مشکلات اقتصادی و هزینه‌های زیاد فرزندپروری
• نگرانی از تربیت صحیح فرزندان
• نگرانی از آینده و آتیه فرزندان
• نگرانی از بیکاری سرپرست خانواده اشتغال و نگرانی‌های آتیه زنان
• ناسازگاری تاهل و فرزند آوری با محدودیت‌های کنونی آموزش عالی
• هزینه‌های دوران بارداری، زایمان و شیردهی. بررسی نمودار‌های منتشره مرکز آمار ایران، گویای نزولی بودن میزان باروری در هشت سال اخیر بوده و میزان باروری در واقع تعداد فرزندانی است که یک زن در طول دوران باروری خود (معمولا از ۱۵ تا ۴۹ سال سن) به دنیا می‌آورد.

در یک دهه، ۱۰ درصد از جمعیت جوان ایران کاسته شده و به نسبتی بیشتر، تعداد افراد در آستانه سالمندی افزایش یافته لذا با اطمینان می‌توان گفت در ۱۵ سال آینده با مشکل نیروی کار مواجه خواهیم بود.

در حال حاضر افزایش فرزندآوری در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته و به همین منظور قرارگاه جوانی جمعیت و فرزندآوری به دستور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شده است، تا سایر دستگاه‌ها در زمینه باروری سالم، درمان ناباروی، توسعه خدمات ناباروری، توسعه پوشش‌های بیمه‌ای، ترویج ازدواج‌های دانشجویی و ... فعال‌تر شوند.

روبه رو شدن با بحران سالمندی و پیری جمعیت، نداشتن تمایل جوانان برای ازدواج، هزینه‌های سنگین فرزندآوری و مراسم ازدواج، نبود پرداخت تسهیلات مناسب به خانواده‌ها برای استقبال از فرزندآوری و ... همگی چتری از مشکلات هستند که بر سر جوانان و خانواده‌ها باز شده است؛ مشکلاتی که با به میان آمدن یک طرح، قرار بر بهبودی و رفع آنان است.

«طرح جوانی جمعیت» همان طرحی است که می‌خواهد گره از مشکلات نام برده شده باز کند. در این طرح تسهیلات بهداشتی، معیشتی، اقتصادی و آموزشی برای خانواده‌ها در نظر گرفته شده به عنوان مثال هزینه‌های درمانی زوج‌های نابارور و هزینه‌های دوران بارداری برای این طرح در نظر گرفته شده است.

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در فاز اول به مدت زمان هفت سال تدوین شده و در این بازه زمانی که مقارن با خطر بسته شدن پنجره جمعیتی کشورمان از لحاظ سن باروری است.

خانواده‌هایی که علاقمند به فرزنددار شدن هستند، از تسهیلات حمایتی، وام خرید مسکن و سبز شدن فرم جیم مسکن در صورت به دنیا آمدن فرزند سوم به بعد، اعطای سهام به نوزادان و تسهیلات بیمه‌ای و مالیاتی ویژه پدران و مادران شاغل، برخوردار خواهند شد.

به نظر می‌رسد این قانون کمک بسیار خوبی به فرزندآوری خواهد کرد آن هم در شرایطی که زنگ خطر سالمندی جمعیت ایران به صدا درآمده است.

به گفته کارشناسان، در سه دهه آینده پرشتاب‌ترین روند رشد سالمندی جمعیت در گستره جغرافیایی منطقه و نیز در تاریخ ایران رقم خواهد خورد و بیش از یک سوم ایرانیان جزو گروه سنی سالمندان قرار خواهند گرفت.

جمعیت پیر، جوان خواهد شد

در پنج سال اخیر نرخ رشد و جایگزینی جمعیت در همه استان‌ها کاهش یافته است و با روند کنونی و در ۱۰ سال آینده، نرخ رشد باروری به زیر ۱.۵ می‌رسد و به چاله جمعیتی می‌افتیم، اما اکنون فرصتی بی‌بدیل برای بازگشت به نرخ گذشته فراهم است.

یکی از تغییراتی که بین بچه‌های قدیم و جدید وجود دارد، این است که مفهوم خواهر و برادری امروزه تغییر پیدا کرده است و مثل گذشته فرزندان، خواهران و یا برادرانی ندارند؛ بنابراین یک سری تجارب را به دست نخواهند آورد به گونه‌ای که در روش تربیتی، فرزند سالاری حاکم شده است.

اعطای وام با هدف تشویق به فرزندآوری

نهمین ماده قانون جمعیت بانک مرکزی را مکلف کرده تا از طریق بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، تسهیلات مسکن را که از آن‌ها نام برده است، با هدف تشویق به فرزندآوری ارائه کند.

در ماده دهم، بانک مرکزی باید برای متولدان سال ۱۴۰۰ به بعد، از طریق همین بانک‌ها و موسسات اعتباری و از محل پس‌انداز و جاری قرض الحسنه نظام بانکی و حذف تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج متقاضیان بالای ۵۰ سال سن، تسهیلات قرض‌الحسنه تولد فرزند را پرداخت کند.

تسهیلات تولد فرزند نخست ۱۰ میلیون تومان، فرزند دوم ۲۰ میلیون تومان، فرزند سوم ۳۰ میلیون تومان، فرزند چهارم ۴۰ میلیون تومان و برای فرزند پنجم و بالاتر از ۵۰ میلیون تومان است که این تسهیلات بدون الزام به سپرده گذاری مشمولان با شش ماه دوره تنفس است.

دوره بازپرداخت تسهیلات یاد شده سه تا هفت سال و با اخذ یک ضامن معتبر و سفته تعیین می‌شود و متقاضیان حداکثر تا دو سال پس از تولد فرزندشان، می‌توانند درخواست دریافت وام را ثبت کنند. البته قانون یادآور شده که برای دوقلو‌ها و چندقلو‌ها به ازای هر فرزند یک وام می‌گیرد.

ماده یازدهم پای بورس را هم وسط کشیده و دولت را موظف کرده تا برای هر فرزند از ابتدای سال ۱۴۰۰، ده میلیون تومان تا سقف سالانه هزار میلیارد تومان برای خرید واحد‌های صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس، به نام فرزند با یک سازوکار اختصاص دهد. همچنین هر سال به میزان نرخ تورم سالانه که مرکز آمار ایران اعلام می‌کند، به مبلغ بیان شده، اضافه خواهد شد.

مادران با تولد فرزند دوم صاحب خودرو می‌شوند

شرکت‌های خودروساز داخلی هم در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت موظف شدند که یک خودروی ایرانی به قیمت کارخانه تحویل دهند. این خودرو به انتخاب و به نام مادر است و پس از تولد فرزند دوم به بعد در هر نوبت ثبت نام برای یک بار تحویل داده می‌شود.

در هر نوبت ثبت‌نام ۵۰ درصد خودرو‌ها مشمول این ماده خواهند شد و اگر تعداد متقاضیان بیش از ۵۰ درصد باشد، مادرانی که تا دو سال قبل از آن خودرو دریافت نکرده باشند، اولویت پیدا می‌کنند.

از سه برابر شدن یارانه تا جذب نیرو‌های متأهل در دستگاه‌ها

سیزدهمین ماده، سازمان هدفمندی یارانه‌ها را مکلف کرده تا از محل درآمد‌های ناشی از حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی، یارانه فرزندان خانواده‌های دهک‌های اول تا چهارم دارای حداقل سه فرزند را که شاغل نباشند، به صورت مشروط و بر اساس قانون برنامه ششم توسعه تا ۳ برابر افزایش دهند.

دستگاه‌های نام برده شده در قانون برای به کارگیری، جذب و استخدام نیروی جدید به ازای تأهل و داشتن هر فرزند، باید یک تا حداکثر ۵ سال به سقف محدوده سنی اضافه کنند. از سوی دیگر، به ازای تأهل و هر فرزند، دو درصد و مجموعاً حداکثر تا ۱۰ درصد به امتیاز هر فرد اضافه خواهد شد.

تسهیلات مرخصی زایمان در قانون جوانی جمعیت

دستگاه‌های مذکور همچنین اجازه تعدیل یا اعلام عدم نیاز مستخدمین دارای حداقل فرزند مادران باردار و دارای فرزند شیرخوار را به جز در موارد نخواهند داشت.

ماده ۱۷ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت شرایط مرخصی زایمان را تشریح کرده است؛ مدت مرخصی زایمان با پرداخت تمام حقوق و فوق العاده‌های مرتبط به ۹ ماه افزایش می‌یابد و در صورت درخواست مادر، تا دو ماه از این مرخصی در ماه‌های پایانی بارداری قابل استفاده خواهد بود که این مرخصی، برای تولد دوقلو‌ها و چند قلو‌ها ۱۲ ماهه است.

این قانون در ماده‌های بعد خود به تسهیلات و مسائلی، چون «غربالگری، افزایش ظرفیت پذیرش دستیار در رشته تخصصی ناباروری، ارائه درمان‌های همزمان طب سنتی ایران به زوجین نابارور، شرایط اعطای مجوز مراکز فعال انتخاب همسر، شرایط تکریم مادران شاغل و باردار، تسهیلات خدمات حمل‌ونقل و هزینه استفاده از خدمات مراکز فرهنگی، ورزشی، تفریحی شهرداری‌ها، وظایف دستگاه‌ها برای تبلیغ فرزندآوری و...» پرداخته است.

جمعیت استان یزد، ۱۰ سال از جمعیت کشور پیرتر است

میرزایی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان یزد گفت: در حال حاضر ۱۱ درصد جمعیت استان یزد را سالمندان تشکیل می‌دهند.

او می‌گوید: اگر روند کاهش فرزندآوری ادامه داشته باشد، جمعیت سالمندی استان سه برابر خواهد شد.

خطیبی رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان یزد گفت: روند رشد جمعیت مطلوب نیست و در صورت ادامه این روند، پیش بینی شده در سال ۱۴۲۰ به تعداد مدارس، خانه سالمندان خواهیم داشت.

او می‌گوید: اکنون حمایت‌هایی برای خانواده در نظر گرفته شده که از جمله آن‌ها می توان به حمایت مادران کارمند، اختصاص خوابگاه به مادران دانشجو، ارائه تسهیلات و طرح‌های حمایتی برای خانواده‌ها اشاره کرد.

به گفته او کاهش نیروی کار و فعال و خطرپذیری سلامت افراد جامعه از پیامد‌های کاهش جمعیت خواهد بود.

 ارائه تسهیلات اقتصادی و اجرای قوانین تشویقی دولت، می تواند جوانان مجرد را به سمت ازدواج به هنگام و فرزندآوری سوق داده و دغدغه کشور را  از نظر سالمندی جمعیت کاهش دهد.

گزارش از صدیقه فلاحتی