این حادثه مدتی قبل در خیابان پاسداران رخ داد. ۲جوان که سوار بر موتور بودند، با قمه به سمت یک خودروی پیکانتو که زن جوانی پشت فرمان آن بود هجوم بردند. مردی که ترک موتور نشسته بود درحالی‌که خودرو در حال حرکت بود با قمه ضربه‌ای به شیشه ماشین زد و آن را شکست.

او سپس کیف زن جوان را که روی صندلی جلو بود برداشت و همدستش سرعت موتور را بیشتر کرد تا فرار کنند. این، اما پایان ماجرا نبود؛ زن جوان که به‌شدت وحشت کرده بود با ماشین به موتور دزدان برخورد کرد و این اتفاق موجب واژگونی موتور شد.

گزارش مرگ
دقایقی از این اتفاق می‌گذشت که پلیس و اورژانس در محل حادثه حضور یافتند. یکی از سارقان موفق به فرار شده، اما سارق دوم به‌دلیل شدت جراحات جانش را از دست داده بود.

ماجرا به قاضی وحیدناصری، بازپرس ویژه قتل اطلاع داده شد و او دستور تحقیقات در این زمینه را صادر کرد. در ابتدا مأموران به تحقیق از زن جوان که راننده خودروی پیکانتو بود پرداختند.

وی توضیح داد: فرزندم در صندلی عقب نشسته بود و من در حال رانندگی بودم که ناگهان ۲مرد موتورسوار به ماشینم نزدیک شدند. مردی که ترک موتور نشسته بود قمه‌ای به من نشان داد و تهدیدم کرد که توقف کنم. من که وحشت کرده بودم به حرکت ادامه دادم. اما موتورسواران دست از سرم برنداشتند و به تعقیب من ادامه دادند تا اینکه یکی از آن‌ها با قمه شیشه ماشینم را شکست و کیفم را که روی صندلی شاگرد بود به سرقت برد.

وی ادامه داد: در آن شرایط دلهره عجیبی به جانم افتاده بود و می‌خواستم هرطور شده از دست آن‌ها فرار کنم، چون می‌ترسیدم مبادا بلایی بر سر من یا فرزندم بیاورند. دزدان هنگام تعقیب ماشین من حتی لاستیک سمت شاگرد را هم پنچره کرده بودند و به سختی می‌توانستم رانندگی کنم و ناگهان با موتور دزدان برخورد کردم. موتور واژگون شد و همان لحظه خودروی پرایدی که در حال حرکت بود با دزدان برخورد کرد.

وی گفت: من قصد آسیب رساندن به دزدان را نداشتم و می‌خواستم از دست آن‌ها فرار کنم که این اتفاق افتاد.

زن جوان ادامه داد: پس از آنکه موتور واژگون شد، راکب که به‌نظر می‌رسید آسیب جدی ندیده، از جایش بلند شد و بی‌آنکه کیف مرا بردارد فرار کرد. دقایقی بعد و با حضور اورژانس مشخص شد که ترک‌نشین جانش را از دست داده است.

پس از تحقیق از این زن، بازپرس جنایی دستور بررسی تصاویردوربین‌های مداربسته‌ای که در اطراف محل تصادف وجود داشت را صادر کرد. تصاویر و فیلم‌های به‌دست آمده، مهر تأیید بر اظهارات زن جوان و شاهدان می‌زد.

در ادامه تحقیقات خانواده سارق جان باخته شناسایی شدند و مشخص شد که آن‌ها اهل پایتخت نیستند. والدین سارق فوت شده پس از حضور در دادسرای جنایی تهران به شکایت از زن جوان پرداختند و عنوان کردند که وی موجب مرگ پسرشان شده است.

آن‌ها توضیح دادند که پسرشان مدتی قبل برای کار از شهرستان به تهران آمده بود که این حادثه برایش رخ داد. از سوی دیگر با انجام تحقیقات بیشتر مشخص شد که سارق جان‌باخته، سابقه کیفری دارد و پیش از این به جرم کیف‌قاپی دستگیر و زندانی شده بود.

براساس این گزارش، بازپرس جنایی دستور تشکیل تیم کارشناسی داده تا علت این حادثه مرگبار و عمدی یا غیرعمدی بودن آن مشخص شود. از سوی دیگر جست‌وجو برای بازداشت همدست سارق فوت شده ادامه دارد.

در مواجهه با سارقان چه کنیم؟
محمدرضا گیوکی- قاضی سابق و وکیل دادگستری

زن جوانی که طعمه زورگیران قرار گرفته و کیفش به سرقت رفته بود، بعد از حادثه‌ای که منجر به جان باختن یکی از آن‌ها شد، حالا خودش در مظان اتهام قرار گرفته است.

هر چند بررسی حقوقی این ماجرا، به‌کار کارشناسی و بررسی دقیق صحنه وقوع حادثه، اظهارات متهم، شاکیان و شاهدان و... نیاز دارد، اما به این بهانه به بررسی کلی چنین حوادثی می‌پردازیم.

یکی از مواد قانونی که در این خصوص مصداق پیدا می‌کند، ماده ۱۵۶قانون مجازات اسلامی است. در این ماده آمده: «هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می‌شود، در صورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمی‌شود.» در ادامه این ماده ۴شرط به این شکل آمده است: الف- رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد. ب- دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد. پ- خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد. ت- توسل به قوای دولتی، بدون فوت وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود. طبق این ماده قانونی، در صورتی که فرد مرتکب همه موارد را رعایت کرده باشد، مجازات نخواهد شد، بلکه اگر جراحت یا دیه یا جنبه عمومی جرم نیز وجود داشته باشد بر عهده او نیست.

حال با لحاظ موارد قانونی گفته شد آیا عملی که یک مالباخته در تعقیب سارقان انجام می‌دهد و در نهایت باعث می‌شود که سارق در سانحه رانندگی جان خود را از دست بدهد را می‌توان در زمره دفاع مشروع قرار داد یا مرتکب باید مجازات شود؟

در این مورد، نظرات مختلفی وجود دارد، اما ۲نظریه از سایر نظریه‌ها قوی‌تر است. اول اینکه گفته می‌شود براساس ماده ۱۵۶بعد از ارتکاب سرقت، خطر قریب الوقوع برای زن جوان تمام شده و او بعد از حادثه باید وقوع جرم را به پلیس گزارش می‌کرد و از مأموران کمک می‌خواست.

اما نظریه دوم می‌گوید که این حادثه در امتداد جرمی است که اتفاق افتاده و هنوز تمام نشده است. زن جوان مالباخته است و از مالش دفاع می‌کند.

اما نکته حائز اهمیت دیگر این است که عمل متقابل فرد باید با اقدام اولیه تناسب داشته باشد. مثلا به خاطر سرقت یک گوشی موبایل که مثلا چند میلیون ارزش دارد نمی‌شود جان سارق را گرفت. در این حادثه نیز بعد از سرقت کیف زن جوان، او به تعقیب زورگیران پرداخته که این کار معقولی است، اما در ادامه رفتاری که سبب فوت زورگیر شده، تناسبی با جرم اولیه نداشته است. البته باید درباره نحوه برخورد خودروی زن جوان و موتورسیکلت زورگیران، کارشناسان به‌طور دقیق نظر دهند تا مشخص شود، نقش و قصور مالباخته در مرگ سارق چقدر بوده است. با این حال آنچه در این شرایط به شهروندان توصیه می‌شود این است در هنگامی که قربانی سرقت و کیف‌قاپی می‌شوند، بهترین کار این است که تلاش کنند سرنخ‌هایی از مجرم به‌خاطر سپرده و با پلیس تماس بگیرند.

منبع: همشهری آنلاین