کمبود آنتی‌بیوتیک در اروپا پاییز و زمستان امسال خبرساز شد. ۲۶ ژانویه، آژانس دارویی اروپا کمبود آنتی بیوتیک در این قاره را یک «رویداد بزرگ» نامید. این آژانس تایید کرد که تقریبا همه کشور‌های اروپایی در حال حاضر شاهد کمبود آنتی بیوتیک هستند. نظرسنجی از ۲۹ کشور اروپایی از جمله اعضای اتحادیه اروپا و ترکیه، کوزووو، نروژ و مقدونیه شمالی، نشان می‌دهد کمبود حداقل ۶۰۰ دارو در این کشور‌ها گزارش شده است. این نظرسنجی که بین اواسط نوامبر تا اواخر دسامبر انجام شده، همچنین نشان می‌دهد سه چهارم کشور‌های پاسخ دهنده، امسال کمبود شدیدتری را نسبت به سال قبل تجربه کرده اند.

علل کمبود دارو: از کاهش محدودیت‌های کرونایی تا جنگ اوکراین

کمیسیون اروپا می‌گوید مشکل کمبود دارو موقتی نیست بلکه یک چالش سیستماتیک با آسیب‌پذیری‌های متعدد است. این کمیسیون به طور خلاصه علل کمبود دارو را «اتکای بیش از حد به چندکشور برای محصولات خاص» و «نحوه تنظیم و خرید داروها» عنوان کرده است.

نشریه پولیتیکو در خصوص کمبود دارو در فصول سرد امسال می‌گوید این امر تا حدی به دلیل افزایش تقاضا بوده است. بدین معنا که به دلیل دو سال محدودیت‌های کرونایی، ایمنی بدن افراد ضعیف شده و اکنون با کاهش این محدودیت‌ها و بازگشت به حالت عادی، تعداد بیماران نسبت به گذشته افزایش یافته است.

اما دلیل مهم‌تر کمبود دارو آن است که برخی از شرکت‌های داروسازی به دلیل افزایش هزینه‌های انرژی، ظرفیت‌های خط تولید خود را کاهش داده‌اند. در واقع، کمبود دارو در همان ابتدا به جنگ اوکراین و اختلال در زنجیره تامین نسبت داده شد. رویترز می‌گوید جنگ اوکراین قیمت تقریبا همه چیز را افزایش داده است؛ از جمله انرژی و حتی آلومینیوم درب بطری داروها. با قیمت‌های جدید، تولیدکنندگان علاقه‌ای به افزایش تولید آنتی‌بیوتیک‌ها ندارند و به بیان بهتر، تولید آنتی بیوتیک دیگر توجیه اقتصادی ندارد.

از سوی دیگر، تنها ۲۹ درصد هزینه تولید این دارو‌ها توسط آژانس‌های بهداشت ملی به شرکت‌ها داده می‌شود. تولید آنتی بیوتیک در اروپا از طریق مناقصه برگزار می‌شود؛ بنابراین آن دسته از شرکت‌های دارویی موفق می‌شوند قرارداد امضا کنند که کمترین قیمت را پیشنهاد کنند. همین امر آن‌ها را از نظر مالی، بیش از پیش تحت فشار قرار می‌دهد.

محدودیت‌های کرونایی در چین یا به بیان بهتر، وابستگی اروپا به پکن دلیل دیگر کمبود دارو بود. با توجه به اینکه هند و چین حداقل ۶۰ تا ۸۰ درصد مواد فعال دارویی جهان را تولید می‌کنند، محدودیت‌های کرونایی در این کشور، بازار داروی اروپا را با مشکل مواجه کرد. هرچند این محدودیت‌ها بعدا حذف شد، اما خرید مواد، بسته‌بندی و دیگر اجزای مورد نیاز برای تولید دارو در اروپا را به تاخیر انداخت.

آیا کمبود دارو ادامه دار خواهد بود؟

گزارش رویترز که روز چهارشنبه منتشر شد، نشان می‌دهد ممکن است این مشکلات ادامه دار باشد. این خبرگزاری با ۱۳ تولیدکننده دارویی اروپا و شش انجمن و گروه تجاری دارویی صحبت کرده و می‌گوید به نظر می‌رسد تولید آنتی‌بیوتیک دیگر برای بسیاری از شرکت‌های داروسازی اروپایی توجیه اقتصادی ندارد. بر اساس گزارش‌ها، در طول یک دهه گذشته یا بیشتر، برگزاری مناقصه باعث شده که بسیاری از شرکت‌های دارویی اروپایی یا تولید خود را کاهش دهند یا تولید این نوع دارو و مواد فعال دارویی را به خارج از قاره منتقل کنند.

در همین حال، افزایش شدید قیمت انرژی نیز مزید بر علت شده است. پزشکان از اتحادیه اروپا خواسته‌اند با وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر از تکرار وضعیت مشابه جلوگیری کند. کریستیان کیزر، رئیس انجمن پزشکان اروپا می‌گوید این انجمن می‌خواهد «پیشنهاد‌های ملموس» را در پیش نویس قانون دارویی کمیسیون که در اواسط ماه مارس بررسی می‌شود، ببینند تا مطمئن باشد از بحران بعدی جلوگیری می‌شود.