النگدره در چنگ پارادوکس فرهنگ و طبیعت/ هرکسی فریاد خودش را می زند

گرگان مرکز استان گلستان به سبب ضعف مفرط در ساختار مدیریت شهری با چالش‌های متعددی دست به گریبان است که بخشی از آن ناشی از کج سلیقگی و بخشی دیگر ناشی از تصمیمات نادرست مدیران شهری است.

گرگان با وجود آنکه در زمره شهر‌های شمالی و خوش آب و هوای کشور محسوب می‌شود، اما از نظر مساحت فضای سبز شهری و پارک با سرانه متوسط کشور فاصله بسیار دارد؛ به همین دلیل سال‌ها است که شهرداری گرگان به سبب جبران این کمبود، مدیریت پارک‌های جنگلی ناهارخوران و النگدره را بر عهده داشته تا بخشی از نیاز‌های شهروندان در حوزه فضای سبز و پارک را برآورده سازد.

تا قبل از شیوع کرونا، مدیریت شهرداری بر النگدره مبتنی بر رویه‌ای مرسوم در سایر پارک‌های جنگلی شمال ایران بود و گردشگران و مسافران با استفاده از خودرو شخصی وارد پارک شده و از خدمات آن شامل جاده آسفالته، مسیر چوبی پیاده روی، ایستگاه دوچرخه‌سواری، زمین بازی کودکان، زمین ورزش بزرگسالان، خودرو‌های برقی، صندلی، نیمکت، آلاچیق سرویس‌های بهداشتی، نمازخانه، ساختمان نگهبانی و فروشگاه مواد غذایی استفاده می‌کردند و البته که طی این سال‌ها خسارت‌های پرشماری ناشی از حضور بی برنامه مردم بر پیکر جنگل النگدره وارد شد.

در اوایل سال ۹۹ و بر اساس دستورالعمل ستاد استانی مقابله با کرونا، ورود به تفرجگاه‌ها ممنوع شد و بر همین اساس از تردد خودرو به النگدره جلوگیری شد.

احیای اکوسیستم النگدره

این رویه تا اواسط دهه ۱۴۰۰ ادامه داشت و در ادامه هم با پیگیری‌های دوستداران طبیعت موضوع ممنوعیت تردد خودرو در این پارک تا اوایل خرداد ۱۴۰۲ استمرار یافت؛ ممنوعیتی که باعث احیای اکوسیستم جنگلی پارک النگدره گرگان شد و جلوه‌های مثبت ناشی از این سخت گیری در تردد خودروها، خود را در شمایل جوانه زدن نهال‌های نورس، رشد انواع قارچ‌ها جنگلی، نمایان شدن پاجوش‌های جدید (نهال‌هایی که از طریق ریشه درخت مادری از زمین می‌رویند و وابسته به نهال و بذر نیستند) و ... آشکار کرد. البته در سنوات گذشته هم طرح‌های مختلفی مانند تردد زوج و فرد خودرو‌ها در پارک ۱۸۵ هکتاری النگدره اجرا شده بود، اما ثمره‌ای برای این جنگل هیرکانی متصل به بافت شهری گرگان نداشت.

در دو الی سه سال اخیر که تردد خودرو در مسیر آسفالته النگدره ممنوع بود، در ابتدا تعدادی از گروه‌های ورزشی به ویژه گروه ورزش‌های صبحگاهی با ایجاد تیم‌هایی چند ده نفره اقدام به پیاده روی در مسیر حدود ۶ کیلومتری النگدره می‌کردند.

در ادامه راه و با تبلیغات چهره به چهره و البته فضای مجازی «پیاده روی در النگدره» بین ورزشکاران و علاقه‌مندان به طبیعت به یک تردد و پاندمی تبدیل شد، تا جایی که برخی از آمار‌های غیرسمی خبر از ورزش روزانه سه هزار نفر در این پارک جنگلی داده‌اند.

هر چند در مدت زمان ممنوعیت تردد خودرو، فشار‌هایی به مدیریت شهری گرگان برای بازگشایی این محور وارد شد، اما هر بار از «کان لم یکن» شدن مصوبه شورا جلوگیری کردند و تردد همچنان ممنوع باقی ماند.

در برخی مواقع خودرو‌ها برقی را افزایش دادند و در برخی مواقع زیرساخت‌های دوچرخه سواری را توسعه دادند. با وجود همه موافقان و مخالفان ممنوعیت تردد خودرو در النگدره، این رویه همچنان ادامه داشت، اما پس از بروز اتفاقات و اغتشاشات نیمه دوم سال گذشته، کنش‌های متعددی از سوی شهروندان در این پارک علنی شد.

تردد خودرو آزاد شد

تشدید بی حجابی و بدحجابی به ویژه در بانوان، افزایش سگ گردانی، رفتار‌ها و تعاملات مغایر با تعالیم اسلامی، روزه خواری علنی و آشکار در ماه رمضان و البته ضبط و انتشار ویدئو‌های متعدد از وضعیت فرهنگی اجتماعی النگدره مسئولان را بر آن داشت که برای این مباحث چاره اندیشی کنند. پس از اجرای چند طرح و روند نصفه و نیمه و ناکامی در ساماندهی فرهنگی این پارک ۱۸۵ هکتاری، شورای تأمین شهرستان تصمیم بر آن گرفت تا تردد خودرو در این محور آزاد شود تا شاید از این طریق برخی ناهنجاری‌ها و رفتار‌های ضد ارزشی شهروندان کاهش یابد.

این تصمیم و اجرای آن در روز‌های اخیر واکنش‌های بسیاری در پی داشت، عده‌ای این تصمیم را سرآغاز نابودی النگدره قلمداد کردند و دیگران از این تصمیم حمایت کردند و آن را موجب پایان دادن به مشکلات فرهنگی این منطقه دانستند.

تلطیف آب و هوا

یکی از دانش آموختگان رشته جنگل در این خصوص گفت: جنگل النگدره به عنوان یکی از اکوسیستم‌های ارزشمند جنگل، در سه سال اخیر پیامد‌های مطلوبی را تجربه کرده که رشد و نمو نهال‌ها و گیاهان علفی زیراشکوب در پهنه پارک یکی از بارزترین و آشکارترین رخداد‌ها در این بوم سازگان هیرکانی است.

محمد عباسی ادامه داد: وضعیت خاص توپوگرافی و عبور جریانات مرطوب از دره‌های جنگل‌های بالادست به سمت پارک جنگلی سبب شده تا آب و هوای نسبتاً خنکی در این محدوده احساس شود.

عباسی گفت: چند روزی است که خودرو‌ها آزادانه به النگدره می‌آیند؛ تردد خودرو‌ها در پارک موجب افزایش حضور گردشگران در بخش‌های مختلف می‌شود و این امر در درازمدت موجب کوبیدگی بافت خاک شده و این فرآیند زادآوری طبیعی برخی فلور پارک را با اختلال روبرو می‌کند.

حضور خودرو‌ها براساس قانون و کتابچه طرح است

یکی از دیگر از دانش آموختگان منابع طبیعی هم   گفت: نمی‌توانیم به بهانه حفاظت از نهال‌ها و به طور کلی زادآوری در پارک النگدره مردم را از حضور در این منطقه تفرجگاهی محروم کنیم.

محمدرضا دهقانیان افزود: حضور خودرو‌ها در پارک جنگلی النگدره بر اساس ظرفیت برد اکولوژیک پارک مجاز اعلام شده و تعداد گردشگران و سقف بهره برداران از این اکوسیستم بر اساس کتابچه طرح پارک‌داری انجام می‌شود.

دهقانیان ادامه داد: افزایش تردد در پارک‌های جنگلی و به طور خاص النگدره اگر بدون برنامه باشد، خسارت آفرین است. در وهله نخست باعث از بین گونه‌های زیر اشکوب (نهال‌ها، بوته‌ها یک و چند ساله) و در ادامه تعالی و کلیماکس اکوسیستم را مختل می‌کند، اما براساس کتابچه طرح باید امکان پذیرایی از گردشگران فراهم شود.

وی گفت: در داخل پارک جنگلی چندین محدوده به عنوان کمپینگ پیش بینی شده که باید با نظارت‌های مختلف (میدانی و دوربین) مانع حضور مردم در سایر قسمت‌ها شد تا خسارت‌ها کاهش یابد.

کسی مخالف پیاده روی در النگدره نیست

یکی از فعالان اجتماعی گرگان هم گفت: هیچ فرد عاقلی با پیاده روی در جنگل و در هوای مطبوع النگدره مخالف نیست، اما این عرصه متعلق به ۳۵۰ هزار گرگانی یا حتی کل استان است.

محمد نوچمنی ادامه داد: اینکه چند صد نفر بخواهند، شرایط عمومی و اجتماعی النگدره را با رفتار‌های به اصطلاح روشنفکرانه از قبیل بی حیایی، بدحجابی، سگ گردانی و دیگر منکرات آلوده کنند قابل قبول نیست؛ همه خانواده‌ها حق استفاده از این محیط را دارند.

نوچمنی گفت: افراد زیادی را سراغ دارم که به سبب وضعیت ناهنجار النگدره، قید بهره مندی و استفاده سالم از این محیط را زده‌اند، خیلی‌ها دوست ندارند که زنان و دخترانشان چنین صحنه‌هایی را ببینند.

وی تاکید کرد: شاید بخش بزرگی از این مشکلات ناشی از تعلل دستگاه‌های متولی در انجام وظایف و تکالیف قانونی خود است، اگر طی ماه‌های اخیر به بهانه‌های مختلف با عاملان ولنگاری فرهنگی در النگدره برخورد می‌شد، وضعیت در این پارک اینگونه نبود.

بازگشایی به صلاح جنگل نیست

یک شهروند گرگانی هم  گفت: راهکار مقابله با مشکلات النگدره، بازگشایی ماشین به منطقه نیست، اگر در این منطقه بدحجابی یا هر مشکل دیگری وجود دارد باید برای آن چاره اندیشی کرد.

علی شاهینی گفت: سال‌ها است در مسیر النگدره پیاده روی می‌کنم، عبور خودرو در جنگل النگدره، اصلاً به صلاح طبیعت نیست و موجب نابودی درختان، نهال‌ها و شکستن شاخه‌ها و آسیب به طبیعت می‌شود.

شاهینی افزود: روزانه چند هزار نفر در این مسیر پیاده روی می‌کنند، تردد خودرو امنیت ورزشکاران را به مخاطره می‌اندازد، تصمیمی که گرفته شده است پایه کارشناسی ندارد.

وی گفت: در سه سال اخیر در بخش‌های مختلف پارک النگدره نهال‌ها بسیاری رشد و نمو کرده‌اند؛ حضور خودرو در پارک بدون شک زمینه نابودی این طبیعت را فراهم می‌کند.

شاهینی ادامه داد: بر اساس اظهارات مدیران، قرار است فقط ۵۰۰ ماشین وارد شود، شهروندانی که می‌خواهند به النگدره سفر کنند، چگونه باید متوجه شوند که آیا ۵۰۰ ماشین وارد النگدره شده‌اند یا خیر؛ به زبان ساده‌تر آنکه خانوار‌ها باید چند ساعت بار و بندیل ببندند و به النگدره بیایند و سپس متوجه شوند که چند دقیقه قبل النگدره تکمیل شده است!

این جوان گرگانی گفت: اگر افرادی مدعی آن هستند که النگدره مشکل فرهنگی دارد، باید برای آن چاره فرهنگی پیدا کنند، ذبح جنگل راهکار مشکلات فرهنگی نیست!

عوارض خودرویی در ورودی النگدره

سخنگوی شورای اسلامی شهر گرگان هم   گفت: عوارض ورودی خودرو‌ها به النگدره برای خودرو‌های سواری ۲۰ هزار تومان، برای خودرو‌های ون، وانت بار و مینی بوس ۴۰ هزار تومان و برای اتوبوس ۸۰ هزار تومان مصوب شده است.

سید غلامرضا موسوی افزود: خودرو‌های دارای پلاک گرگان از ۵۰ درصد تخفیف بهره مند می‌شوند.

وی عنوان کرد: بر اساس مصوبه شورای تأمین استان، شهرداری گرگان موظف شده تا محور النگدره را در تمام روز‌های هفته به غیر از جمعه‌ها و روز‌های تعطیل رسمی بازگشایی کند.

 علی رغم کش و قوس‌های یک هفته اخیر بین موافقان و مخالفان، گذر النگدره برای خودرو‌ها بازگشایی شده است. با وجود اختلاف نظر شدید بین موافقان و مخالفان، اما هر دو طیف بر این موضوع اشتراک نظر دارند که مدیریت فعلی النگدره (شهرداری گرگان) باید سازوکار‌های اجرایی و عملیاتی مناسبی برای حفظ و صیانت از مناطق رویشگاهی پارک ترسیم کند، تردد ماشین‌ها در پارک، منافی وظیفه مندی نهاد‌های دخیل در حوزه حراست از منابع طبیعی نیست.

منبع: مهر