حرکت به سمت بهره‌وری آب با اجرای کشاورزی هوشمند

یکی از دستورالعمل‌هایی که در سال‌های گذشته و با هدف ارتقای بهره‌وری و توزیع عادلانه آب در بخش کشاورزی به تصویب رسید موضوع تحویل حجمی آب بود که اکنون با آغاز سال آبی جدید، جای خالی آن حس می شود. تحویل حجمی آب فرایندی است که طی آن آب مورد تقاضای کشاورزی به صورت حجمی و بر اساس سند ملی آب و الگوی کشت مناسب در زمان و مکان مشخص تحویل داده می‌شود.

البته به نظر می‌رسد این طرح که به گفته کارشناسان می‌تواند سهم قابل توجه و موثری در بهبود راندمان بهره برداری آب در بخش کشاورزی داشته باشد، به دلیل محدودیت‌های اعتباری و مسائل موجود در شناسایی حقابه‌بران سنتی، آنطور که انتظار می‌رود اجرا نشده است.

بر اساس آخرین آمار بخش کشاورزی دارای بازدهی و راندمان ۴۵ درصد در مصرف است و حدود ۵۵ درصد آب مصرفی در این بخش در قالب تلفات و آب خارج شده از محدوده ریشه گیاه محاسبه می‌شود. 

عیسی بزرگ‌زاده درباره دستورالعمل تحویل حجمی آب و اهمیت آن در مدیریت منابع آب کشور گفت: از اقدامات مهمی که وزارت نیرو برای مدیریت کلان میزان مصرف آب کشور در دستور کار قرار داده است، موضوع تحویل حجمی آب اشاره است که در این حوزه نیز اقدامات خوبی از سوی وزارت نیرو انجام شده و اجرای کامل و بی‌نقص آن به همکاری و همراهی وزارت جهاد کشاورزی بستگی داد.

او ادامه داد: در تحویل حجمی به دنبال این هستیم تا میزان برداشت و مصرف آب از محل منابع آب سطحی و زیرزمینی را محاسبه کرده و از برداشت‌های غیرمجاز این حوزه که حق بهره‌برداران پایین دست و یا محیط زیست است، جلوگیری کند.

مهمترین چالش در مسیر اجرای تحویل حجمی آب

سخنگوی صنعت آب درباره چالش‌های اجرای تمام و کمال تحویل حجمی آب گفت: مهم‌ترین چالش پیش‌روی اجرای کامل تحویل حجمی آب، تشکیل تشکل‌های آب‌بران توسط وزارت جهاد کشاورزی و معرفی آن‌ها به وزارت نیرو است که در صورت تحقق می‌تواند فرایند اجرای این دستور العمل مهم را سرعت بخشد. بر اساس قانون وزارت نیرو باید نسبت به نصب تجهیزات محاسباتی در نقاط تعیین شده برای کنترل میزان تحویل آب به بخش کشاورزی اقدام کند.

صفدر نیازی شهرکی معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی پیشتر در خصوص اجرای تحویل حجمی آب گفته بود: تعامل معاونت آب و خاک وزارت جهاد با معاونت آب و آبفای وزارت نیرو در سطح قابل قبولی قرار دارد و در جلسات ماهانه با معاونت وزارت نیرو بحث تحویل حجمی، نصب کنتور‌های هوشمند و سایر موضوعات مرتبط با بخش کشاورزی پیگیری می‌شود.

او افزود: خشکی و خشکسالی اجتناب‌ناپذیر است و با فرض صرفه‌جویی در مصرف آب، ده سال آینده با بی‌آبی و کم‌آبی مواجه خواهیم بود، لذا باید با اجرای کشاورزی هوشمند به سمت روش‌های افزایش بهره‌وری آب حرکت کرد.

بر اساس گزارش ها، وزارت نیرو تا کنون در سطح شبکه‌های آبیاری و زهکشی تعداد ۱۶ هزارو ۸۴۹ نقطه تحویل با تعامل با جهادکشاورزی را تعیین کرده است که تمامی آن‌ها را حداقل برای یکبار به ابزار‌های مناسب کنترل و اندازه گیری جریان آب مجهز کرده است و در اکثر این نقاط منتظر معرفی تشکل قانونی از سوی جهادکشاورزی است.

کنتور هوشمند، مهمترین ابزار در مدیریت صحیح مصرف آب کشاورزی

سخنگوی صنعت آب درباره اهمیت کنتور‌های هوشمند و نقش آن در مدیریت مصرف آب چاه‌های کشاورزی می‌گوید: از جمله اقدامات مهمی که وزارت نیرو با هدف مدیریت و کنترل میزان برداشت و مصرف آب‌های زیر زمینی در بخش چاه‌های کشاورزی در دستور کار خود قرار داده است، باید به کنتور‌های هوشمند اشاره کرد که به نظر ما یکی از ضروری‌ترین طرح‌های قابل اجرا برای مدیریت صحیح مصرف آب در کشور است.

سخنگوی صنعت آب در این رابطه تاکید کرد: دولت برای اجرای هر چه بهتر طرح نصب کنتور‌های هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی نصب کنتور بر روی ۲۰۰ هزار چاه را هدف‌گذاری کرده است که علاوه بر ایجاد امکان محاسبه میزان برداشت آب از سفره‌های آب زیرزمینی، همچنین امکان جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های کشاورزی را فراهم می‌کند.  در حال حاضر ۱۱۰ هزار چاه از حدود ۵۴۰ هزار مورد کنتور دارند.