باشگاه خبرنگاران جوان؛ به نقل از آستان مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها، در طرح قرآنی «زندگی با آیه ها» یک طرح ملی است که از سال گذشته در ماه مبارک رمضان در سراسر کشور اجرا می‌شود. این طرح با هدف ترویج فرهنگ قرآنی و تدبر در آیات قرآن کریم، ایجاد انس و الفت عمومی با قرآن، به ویژه پیاده سازی و عملیاتی کردن آموزه‌های قرآن در زندگی روزمره مردم و تبدیل آن به عادت رفتاری و گفتاری و نهادینه در عرصه فرهنگی و ساحت اجتماعی جامعه اسلامی است.

آیه ۱۲۰ سوره بقره، اولین آیه انتخاب شده در طرح «زندگی با آیه ها» در ماه مبارک رمضان امسال است. در این یادداشت به تبیین ابعاد و پیام‌های این آیه شریفه می‌پردازیم و نگاهی به برخی از عرصه‌های دشمنی و شیوه‌های مقابله‌ی مسلمانان با الهام از این آیه ارزشمند قرآن خواهیم داشت.

خداوند متعال در آیه ۱۲۰ سوره بقره می‌فرماید: «وَلَن تَرْضَىٰ عَنکَ الْیَهُودُ وَلَا النَّصَارَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ ۗ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَىٰ ۗ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَ الَّذِی جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ مَا لَکَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلِیٍّ وَلَا نَصِیرٍ»؛ «و هرگز یهود و نصاری از تو راضی نخواهند شد، مگر آنکه از آیین آنان پیروی کنی. بگو: «در حقیقت، تنها هدایت خداست که هدایت [واقعی]است.» و چنانچه پس از آن علمی که تو را حاصل شد، باز از هوس‌های آنان پیروی کنی، در برابر خدا سرور و یاوری نخواهی داشت.»

این آیه شریفه، به پیامبر اکرم (ص) و پیروان ایشان هشدار می‌دهد که یهود و نصاری هرگز از آنان راضی نخواهند شد، مگر اینکه از آیین و عقاید آنان پیروی کنند. این آیه، به مسلمانان یادآوری می‌کند که باید به هدایت الهی پایبند باشند و از پیروی از خواسته‌ها و هوا‌های نفسانی دیگران اجتناب کنند.

پیام‌ها و آموزه‌های بنیادی آیه

هوشیاری در برابر دشمنان، حفظ استقلال فکری و عقیدتی، پایبندی به هدایت الهی، اهمیت دادن به علم و آگاهی و بصیرت، توکل بر خدا و جلب نصرت الهی، از پیام‌ها و درس‌های ماندگار آیه شریفه ۱۲۰ سوره مبارکه بقره است. با الهام و پیروی از این آیه، ملت و امت قرآنی همواره پیروز است به شرط اینکه در مقابل دشمن همیشکی اسلام و مسلمانان یعنی یهود و نصار منحرف، تسلیم ناپذیر و مقاوم و برای پذیرش هدایت و نصرت الهی همیشه آماده و امیدوار باشند. این آیه‌ی راهگشا، بر اهمیت پایبندی به هدایت الهی و اجتناب از پیروی از خواسته‌های دیگران تأکید می‌کند. به مسلمانان هشدار می‌دهد که باید در برابر دشمنان خود هوشیار باشند و از توطئه‌های آنان آگاه باشند. به آنان یادآوری می‌کند که باید استقلال فکری و عقیدتی خود را حفظ کنند و از تقلید کورکورانه از دیگران اجتناب کنند. این آیه، بر اهمیت علم و آگاهی تأکید می‌کند و به مسلمانان یادآوری می‌کند که باید با علم و آگاهی، در برابر خواسته‌های دیگران مقاومت کنند؛ و به آنان متذکر می‌شود که باید در همه امور، بر خدا توکل کنند و از او نصرت و یاری بخواهند.

این آیه، به دشمنی همیشگی برخی از اهل کتاب با مسلمانان اشاره می‌کند. این آیه، به مسلمانان یادآوری می‌کند که باید به هدایت الهی و آموزه‌های قرآن کریم پایبند باشند. این آیه به ما می‌آموزد که تنها راه رسیدن به رضایت خداوند پیروی از دستورات خداوند است.

همانطور که اشاره کردید، خداوند متعال در آیه ۱۲۰ سوره بقره، نکات بسیار مهم و راهبردی را به ما گوشزد می‌کند. این آیه، به ما می‌آموزد که دشمنی یهود و نصار با اسلام و مسلمانان، دشمنی پایدار و ماندگار است و لذا حفظ هویت و ارزش‌های دینی و مقابله با آن دشمن، یک وظیفه و راهبرد همگانی است؛ لذا در برابر این دشمنی پایدار، باید آگاه باشیم که دشمنان، هرگز از ما راضی نخواهند شد و همواره در تلاش برای تحمیل خواسته‌ها و ارزش‌های خود هستند. نباید دچار ساده‌انگاری و خوش‌بینی کاذب شویم، بلکه باید با هوشیاری و بصیرت، توطئه‌های آنان را شناسایی و خنثی کنیم؛ و نیز باید هویت دینی و فرهنگی خود را حفظ کنیم و در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان، ایستادگی نماییم. نباید اجازه دهیم که فرهنگ و ارزش‌های بیگانه، جایگزین ارزش‌های اصیل اسلامی و ایرانی ما شوند. 

تهاجم فرهنگی دشمن به ممالک اسلامی

 آیه ۱۲۰ سوره بقره، در روزگار معاصر نیز بسیار کاربردی است و قابل تطبیق با مسائل خرد و کلان در سطح ایران اسلامی و جهان اسلامی است. در دنیای امروز، مسلمانان با چالش‌های گوناگونی از سوی نظام سلطه و صهیونیزم جهانی رو‌به‌رو هستند که نیازمند توجه به این آیه و عمل به آن است.

در عصر حاضر، شاهد تلاش‌های گسترده‌ای برای تحمیل فرهنگ غربی بر جوامع اسلامی از جمله ایران هستیم. این تلاش‌ها، از طریق رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی، و محصولات فرهنگی انجام می‌شود. آیه ۱۲۰ سوره بقره، به مسلمانان هشدار می‌دهد که باید در برابر این تلاش‌ها هوشیار باشند و از هویت اسلامی خود محافظت کنند.

 دشمنان اسلام، همواره در تلاش برای تفرقه‌افکنی بین مسلمانان بوده‌اند. این تفرقه‌افکنی، از طریق ایجاد اختلافات مذهبی، قومی، و سیاسی انجام می‌شود. این آیه مبارکه، به مسلمانان یادآوری می‌کند که باید متحد و یکپارچه باشند و از تفرقه‌افکنی اجتناب کنند.

 برخی از افراد و گروه‌ها و نهادی دشمن در داخل و بیرون ممالک اسلامی، در تلاش برای تحریف اسلام و ارائه تفاسیر نادرست از آن هستند. این تحریف، از طریق انتشار کتاب‌ها، مقالات، و فیلم‌ها و هنر‌ها و ابزار‌های گمراه‌کننده انجام می‌شود؛ لذا مفاد آیه مذکور به مسلمانان هشدار می‌دهد که باید به مراجع و منابع معتبر اسلامی مراجعه کنند و از تفاسیر نادرست اجتناب کنند.

وظایف مسلمانان در عمل به این آیه:

تقویت هویت اسلامی

مسلمانان باید با تقویت هویت اسلامی خود، در برابر تلاش‌های دشمنان برای تحمیل فرهنگ غربی مقاومت کنند. این کار، از طریق آموزش آموزه‌های اسلامی به نسل جوان، برگزاری مراسم‌های مذهبی، و ترویج فرهنگ اسلامی انجام می‌شود.

وحدت و همدلی مسلمانان باید با وحدت و همدلی، در برابر تفرقه‌افکنی دشمنان مقاومت کنند. این کار، از طریق برگزاری نشست‌های مشترک، همکاری در زمینه‌های مختلف، و حل اختلافات از طریق گفت‌و‌گو انجام می‌شود.

آگاهی و بصیرت

مسلمانان باید با آگاهی و بصیرت، در برابر تلاش‌های دشمنان برای تحریف اسلام مقاومت کنند. این کار، از طریق مطالعه منابع معتبر اسلامی، شرکت در مجالس مذهبی و دوره‌های آموزشی، و کسب نظر علما و اندیشمندان دینی به ویژه فراگیری و پیروی از فرمایشات و منویات رهبرمعظم انقلاب اسلامی، انجام می‌شود.

 تلاش برای ترویج اسلام واقعی مسلمانان باید با تلاش برای ترویج اسلام واقعی، در برابر تلاش‌های دشمنان برای ارائه تفاسیر نادرست از آن مقاومت کنند. این کار، از طریق انتشار کتاب‌ها و مقالات، برگزاری کنفرانس‌های علمی و آموزشی، و استفاده فعال و تهاجمی از رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود.

دفاع از ارزش‌های اسلامی

مسلمانان باید با دفاع از ارزش‌های اسلامی، در برابر تلاش‌های دشمنان برای تضعیف این ارزش‌ها مقاومت فرهنگی کنند. این کار، از طریق رعایت اخلاق اسلامی در زندگی روزمره، حمایت از حقوق مسلمانان، و مخالفت با ظلم و بی‌عدالتی در همه سطوح و با همه ابزار‌ها انجام می‌شود.

هوشیاری در برابر تهاجم فرهنگی

باید نسبت به پیشنهاد‌های غربی و نظام سطله و استکبار جهانی، در زمینه‌های مختلف مانند از سبک زندگی و پوشش گرفته تا مسائل پزشکی و سیاسی حساس باشیم و خوش بین نباشیم. باید با تفکر نقادانه، محصولات فرهنگی غربی، محتوای فیلم‌ها، سریال‌ها، و سایر مظاهر و نماد‌های فرهنگ جهان غرب را بررسی کنیم و از پذیرش و پیروی بی‌چون‌وچرا آنها خودداری نماییم.

اجتناب از خوش‌بینی کاذب

باید از خوش‌خیالی و دلخوش کردن به وعده‌های توخالی دشمنان، پرهیز کنیم. باید با واقع‌بینی و تحلیل دقیق شرایط، تصمیم‌گیری کنیم و به جای تکیه و امیدواری به کرنش و نرمش دشمن، به توانمندی‌های خود در عرصه‌های مختلف اتکا نماییم.

پیروی از الگو‌های الهی

بایستی زندگی پیامبران و اهل بیت (علیهم‌السلام) را به عنوان بهترین الگو‌های زندگی، انتخاب کنیم. باید با مطالعه سیره و آموزه‌های آنان، در مسیر درست زندگی قدم برداریم و از انحراف و گمراهی دوری نماییم. با عمل به این نکات، می‌توانیم در برابر چالش‌های دوران معاصر ایستادگی کنیم و از هویت اسلامی و استقلال فرهنگی و سیاسی خود محافظت نماییم. 

 با عمل به این وظایف، مسلمانان می‌توانند در برابر چالش‌های دوران معاصر ایستادگی کنند و از هویت و ارزش اسلامی خود محافظت کرده به پیشرفت و سعادت دنیوی و اخروی برسند.

محمدباقر مشکاتی کارشناس دینی