باشگاه خبرنگاران جوان - جنگل‌ها ی هیرکانی با قدمتی بیش از ۴۰ میلیون سال از گلوگاه در همسایگی بندرگز تا گلیداغ مراوه‌تپه در شرق استان امتداد یافته‌اند و به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند.

هیرکانی، فراتر از یک جنگل، هویت طبیعی و فرهنگی گلستان است. این اکوسیستم با بیش از ۸۰ گونه درختی، ۱۵۰ گونه پرنده و ده‌ها گونه جانوری کمیاب، تنوع زیستی بی‌نظیری را در خود جای داده و با تنظیم چرخه آب، حفاظت از خاک و تامین اکسیژن، پایه حیات کشاورزی و معیشت مردم منطقه را استوار کرده است.

تأمین آب برای کشاورزی، جذب گردشگران و حمایت از معیشت جوامع محلی، تنها بخشی از خدمات هیرکانی است.

فرهنگ و آداب مردم منطقه نیز با این جنگل‌ها گره خورده؛ جایی که داستان‌ها، افسانه‌ها و زندگی بومیان با درختان و طبیعت پیوندی عمیق دارد.

سه حوزه آبخیز پارک ملی گلستان، علی‌آباد کتول و جهان‌نما به‌عنوان بخشی از هیرکانی در یونسکو ثبت شده‌اند و منطقه جهان‌نما تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست اداره می‌شود با این حال، تهدیداتی چون قاچاق چوب، آفات، آتش‌سوزی و تغییرات اقلیمی، این میراث ارزشمند را در معرض خطر قرار داده و حفاظت از آن را به اولویتی ملی و جهانی تبدیل کرده است.

سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور، در چارچوب برنامه پنج‌ساله  طرح مدیریت پایدار جنگل‌های هیرکانی را با هدف حفظ، احیا و توسعه این اکوسیستم در گلستان به اجرا درآورده است.

رئیس اداره جنگلداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان،  این طرح را تلاشی برای توسعه متوازن توصیف کرد که با درس‌گیری از اشتباهات گذشته، به حفظ ارزش‌های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی جنگل متعهد است.

به گفته امین کیاء مدیریت پایدار جنگل، فرآیندی است که استمرار خدمات و محصولات جنگل را بدون لطمه به ارزش‌های ذاتی آن یا اثر سوء بر محیط فیزیکی و اجتماعی تأمین می‌کند.

وی ادامه داد: بر اساس ماده ۳۶ قانون برنامه هفتم ، بهره‌برداری چوبی و برداشت درختان جنگلی ممنوع شده و تمرکز بر جنگلداری نوین و مدیریت پایدار قرار گرفته است.

در گلستان، این طرح با تهیه مطالعات تفصیلی حوزه‌های آبخیز جنگلی آغاز شده و ویژگی‌هایی چون ارزیابی توان اکولوژیک و مدیریت بر اساس اصول آمایش سرزمین را در بر می‌گیرد.

معاون امور جنگل اداره‌کل منابع طبیعی گلستان، اعلام کرد: این استان دارای ۱۸ آبخیز با وسعت ۷۵۰ هزار هکتار است.

جهانبخش صادقیان بیان کرد: مطالعات تفصیلی مدیریت پایدار برای هفت حوضه در سطح ۲۴۰ هزار هکتار از این حوضه‌ها از اسفندماه پارسال آغاز شده و سازمان مرکزی هدف‌گذاری کرده که مطالعات ۱۸ حوزه آبخیز تا دو سال آینده تکمیل شود.

وی افزود: وسعت جنگل‌های گلستان در مطالعات نیمه‌تفصیلی جدید، به ۵۲۴ هزار هکتار رسیده در حالی که در گذشته این سطح ۴۲۶ هزار هکتار بود که این افزایش نتیجه احیا، غنی‌سازی پوشش گیاهی و پیشگیری از تخریب در شرایط اقلیمی متغیر است.

نقشه راه مدیریت پایدار

معاون امور جنگل اداره‌کل منابع طبیعی گلستان ادامه داد: پیش از برنامه ششم  ۵۰ درصد جنگل‌های گلستان در قالب ۳۳ طرح جنگلداری با ۲۱ مجری فعال بود، اما بهره‌برداری طبق قانون متوقف شده و اکنون تمرکز بر حفاظت و احیاست.

صادقیان گفت: این طرح اهدافی چون تقویت حفاظت فیزیکی، راه‌اندازی و توسعه مراکز پایش و مانیتورینگ، و مدیریت صیانتی حوضه‌های آبخیز را دنبال می‌کند.

وی سرمایه‌گذاری در مطالعات تفصیلی را از ضروریات حفاظت و احیای هیرکانی برشمرد و افزود: دولت با اجرای ماده ۳۶ قانون برنامه هفتم  به دنبال صیانت از جنگل‌هاست.

رئیس اداره جنگلداری اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان هم تأکید کرد که اجرای موفق این طرح نیازمند همکاری بین‌دستگاهی و تأمین اعتبارات است.

کیاء ادامه داد: چالش‌هایی نظیر قاچاق چوب، آفات و کمبود زیرساخت‌های نظارتی با اقداماتی چون نصب دوربین‌های پیشرفته، پایش آفات و توسعه زراعت چوب در مناطق خشک قابل مدیریت هستند.

وی همراه‌سازی جوامع محلی را نیز عاملی کلیدی در کاهش فشار بر جنگل‌ها دانست.

منبع: ایرنا