باشگاه خبرنگاران جوان؛ محمدحسین نیک‌خوی متین - نخستین دور از گفتگوهای غیر مستقیم ایران و آمریکا در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۴۰۴ (۱۱ آوریل ۲۰۲۵) در مسقط، پایتخت عمان، به‌صورت غیررسمی و پشت در‌های بسته برگزار شد.  این گفتگوها در ابتدا به عنوان بمب خبری در تمامی رسانه‌ها مطرح می‌شد و روزی نبود که خبری جدید از آن توسط این رسانه‌ها منتشر نشود.

غربی‌ها به مانند همیشه با کمک امپراتوری رسانه‌ای خود با بیان اخبار ضد و نقیض و نه چندان معتبر سعی در ایجاد حاشیه‌های مختلفی درباره این گفتگوها داشتند، اما خبر مذاکرات ایران و آمریکا آن قدر مهم بود که آن‌ها نیز می‌دانستند حتی بدون دروغ هم می‌توانند سود خود را از این مذاکرات نصیب شوند.

در این بین، اما موضع ایران کامل مشخص بود. موضعی که توسط رسانه‌های رسمی و غیر رسمی و از زبان مسئولین کشور و اعضای تیم مذاکره کننده ایرانی بار‌ها مطرح می‌شد. موضعی واحد که همه آن را بیان می‌کردند.  گفتگوهای غیر مستقیم آن هم تنها درارتباط با موضوع هسته‌ای  نه چیزی بیشتر و نه چیزی کمتر.

اظهارات متناقض مقامات آمریکایی

اما آمریکایی‌ها بر خلاف جمهوری اسلامی ایران و به مانند سابقه‌ای گذشته خود مواضعی متفاوت را چه قبل از آغاز روند گفتگوها و چه در زمان برگزاری هر دور از گفتگوها بیان کردند.  مواضعی که خودشان هم می‌دانند چندان کمکی به خواسته‌های دو کشور و حل شدن اختلافات نمی‌کند، بلکه موجب پیچیده‌تر شدن مسائل می‌شود.

یکی از برجسته‌ترین نشانه‌های تناقض در مواضع آمریکا در جریان گفتگوهای اخیر، اظهارات متناقض ویتکاف نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات درباره حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم بود. او ابتدا در گفت‌وگویی  اعلام کرد که دولت ترامپ ممکن است با ادامه غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران تا سطح ۳.۶۷ درصد که در برجام نیز مجاز شمرده شده بود موافقت کند، مشروط بر آنکه ایران دسترسی کامل بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تضمین کند.  

اما تنها چند ساعت بعد، بیانیه رسمی منتشر شده از سوی دفتر ویتکاف و شورای امنیت ملی آمریکا، حاکی از موضعی کاملاً متفاوت بود. در این بیانیه صریحاً تأکید شده بود که هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران قابل قبول نیست و ایالات متحده تنها زمانی حاضر به توافق خواهد بود که ایران کل زیرساخت هسته‌ای خود را برچیند.

تناقض دیگر  اقدام هم‌زمان به اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران و طرح پیشنهاد مذاکره است. در حالی که مقامات آمریکایی بار‌ها از آمادگی برای رسیدن به یک توافق جدید سخن گفته‌اند، در تاریخ ۹ آوریل ۲۰۲۵، وزارت خزانه‌داری آمریکا چند نهاد ایرانی مرتبط با صنعت هسته‌ای را به فهرست تحریم‌ها اضافه کرد.

ترامپ در زمینه‌های مختلف دنبال دستاوردسازی برای خودش هست

بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره اظهارات متناقض آمریکایی‌ها درباره گفتگوها تصریح کرد: آمریکایی‌ها آن چیزی در رسانه‌هایشان مطرح می‌شود با آنچه که در صحنه مذاکره مطرح می‌کنند یکی نیست. آنها سعی می‌کنند یک مطالبات حداکثری را مطرح کنند و از فضاسازی رسانه‌ای استفاده کنند یا به عبارتی سوء استفاده کنند و از همه اینها در صحنه مذاکرات بهره گیری کنند بنابراین واقعیت این است که آمریکایی هم می‌دانند که این فضاسازی رسانه‌ای عملا راه به جایی نخواهد برد فقط برای پاسخگویی به  لابی صهیونیست‌هاست که در داخل آمریکا به شدت دنبال این هستند که صنعت هسته‌ای ایران رو کلاً تعطیل شود. ولی آمریکا و  دولت ترامپ می‌دانند که چنین چیزی تحقق  پیدا نخواهد کرد.

این کارشناس مسائل بین الملل درباره اراده دو کشور برای رسیدن به توافقی راهبردی گفت: به نظر می‌رسد که چنین اراده‌ای وجود دارد. ترامپ در زمینه‌های مختلف دنبال دستاوردسازی برای خود است  یکی از این زمینه‌ها  بحث ایران است و به نظر بنده ترامپ واقعاً دنبال این موضوع است که با ایران به توافق برسد. اما مسئله برسر این است که  تحقق برخی خواسته‌های غیر منطقی آنها برای ایران  امکان پذیر نیست.  

بهشتی پور گفت: اگر آمریکا بخواهد توافقی شکل بگیرد باید دو طرف به سمت هم حرکت کنند. قاعدتا این موضع‌گیری که طرفین هرکدام بر روی خواسته‌های خود مقاومت کنند. در این زیمنه باید راه میانه و درست را پیدا و انتخاب کرد.

آمریکایی ها معمولا خواسته‌های نا مشروع و عجیبی دارند

محمد قادری کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌و‌گو با شبکه خبر درباره فضا سازی رسانه‌ای آمریکایی‌ها قبل از آغاز روند مذاکرات اظهار کرد: این موضوع تاکتیک مذاکره‌ای است که آمریکایی‌ها از آن استفاده می‌کنند و سابقه هم داشته است. در ماجرای برجام هم آن را دیدم و تجربه کردیم.

قادری بیان کرد: آمریکایی‌ها به دلیل آن که از منطق لازم در اتاق  مذاکره برای بیان خواسته‌های خود بی نصیب هستند دست به این اقدامات می‌زنند. برای آن که آنها معمولا خواسته‌های نا مشروع و عجیبی دارند که می‌خواهند آن خواسته را به طرف مقابل خود تحمیل کنند. در مورد ایران هم این موضوع صادق است.

 به گفته قادری آمریکایی‌ها در پای میز مذاکره استدلال حقوقی و فنی ندارند وبنابراین فضا را در بیرون اتاق مذاکره دنبال می‌کنند. بیان اظهارات متناقض تحریک کننده تاکتیکی است که از آن استفاده می‌کنند. آنها در ابتدا فضا را به شکلی پیش‌می‌برند که طرف مقابل در تصمیم گیری های خود تعجیل کند. آمریکایی‌ها می‌خواهند به نوعی خود را در میان افکار عمومی  محق  نشان دهند. این دلیل اصلی است که آمریکایی‌ها همیشه سعی می‌کنند اظهارات متناقض انجام دهند.

این کارشناس بین الملل تاکید کرد:، اما در همین زمینه آقای عراقچی هم عنوان کردند ما چندان کاری نداریم که در فضای رسانه‌ها چه می‌گویند و اتاق مذاکره و صحبت‌ها در این جا مهم است و مبنای هرگونه تصمیم گیری برای توافق همین اتاق مذاکره خواهد بود.

حالا بیش از یک ماه از آغاز مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا گذشته و هر دو طرف از نتایج مثبت این مذاکرات بیش از  حاشیه هایش سخن گفتند. سخن‌هایی که  هر چه از مذاکرات می‌گذرد مواضعی جدی‌تر محسوب می‌شود و با اهمیت بیشتری می‌توان به آن اعتنا کرد. مواضعی که بالاخره باید در یک مسیر قرار گیرد و از تناقض‌های فعلی جدا شود.