باشگاه خبرنگاران جوان-  محدودیت‌های موجود در پذیرش رشته پزشکی در دانشگاه‌های ایران و رقابت شدید میان داوطلبان، نشان از این دارد که برای حل این مشکل، به افزایش ظرفیت‌های آموزشی این رشته توجه ویژه‌ای شود. در سال‌های اخیر، تعداد داوطلبان رشته تجربی به‌ویژه در کنکور سراسری افزایش قابل توجهی داشته است. برای مثال، در کنکور ۱۴۰۳ تعداد داوطلبان رشته تجربی از مرز یک میلیون نفر گذشت، در حالی که ظرفیت پذیرش در رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی و سایر رشته‌های مرتبط با پزشکی تنها حدود ۲۵ هزار نفر است. این تفاوت عظیم میان تعداد داوطلبان و ظرفیت پذیرش در دانشگاه‌ها، باعث بروز مشکلاتی نظیر مهاجرت تحصیلی و خروج ارز از کشور شده است. همه اینها در شرایطی است که تنها با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی رشته‌های پزشکی، می‌توان به توسعه علمی، اقتصادی و پیشرفت حوزه سلامت اشاره کرد.

محدودیت ظرفیت، عامل مهاجرت داوطلبان

محدودیت ظرفیت رشته‌های پزشکی در کشور یکی از مسائلی است که موجب شده داوطلبان رشته تجربی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور مهاجرت کنند. هر چند در سال‌های اخیر، تعداد متقاضیان ورود به رشته پزشکی از یک سو افزایش یافته و از سوی دیگر، ظرفیت پذیرش این رشته در دانشگاه‌ها محدود باقی مانده است. به همین دلیل، بسیاری از داوطلبان با وجود تلاش‌های فراوان، موفق به ورود به این رشته نمی‌شوند و به دنبال فرصت‌های آموزشی در خارج از کشور می‌روند. محدودیت ظرفیت، همراه با رقابت شدید برای پذیرش در دانشگاه‌های پزشکی داخلی، باعث شده که بسیاری از داوطلبان با وجود تلاش‌های فراوان، نتوانند در این رشته‌ها پذیرفته شوند و به ناچار به دنبال فرصت‌های تحصیلی در خارج از کشور باشند.

باید گفت که مهاجرت داوطلبان تجربی به خارج از کشور ناشی از محدودیت ظرفیت در داخل است. این روند می‌تواند تأثیرات مثبت و منفی مختلفی بر سیستم آموزشی و پزشکی کشور داشته باشد، که نیازمند توجه بیشتر مسئولین به مسئله تأمین ظرفیت‌های لازم در دانشگاه‌های داخلی است.

آمار نشان از این دارد که تعداد داوطلبان بسیار است

طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان سنجش، در سال‌های اخیر تعداد داوطلبان کنکور سراسری در رشته تجربی به شدت افزایش یافته است. برای مثال، در کنکور ۱۴۰۳، تعداد داوطلبان رشته تجربی بیش از یک میلیون نفر بود که نسبت به سال‌های گذشته روند افزایشی قابل توجهی داشته است. این در حالی است که ظرفیت پذیرش در رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی و دیگر رشته‌های مرتبط با پزشکی در دانشگاه‌های دولتی کشور در حدود ۲۵ هزار نفر باقی مانده است. این تفاوت فاحش میان تعداد داوطلبان و ظرفیت پذیرش، رقابت را به شدت سخت کرده و باعث ناامیدی بسیاری از داوطلبان می‌شود.

یکی از مشکلات عمده‌ای که داوطلبان با آن مواجه هستند، عدم توانایی در پذیرش در دانشگاه‌های دولتی به دلیل محدودیت ظرفیت است. در بسیاری از موارد، داوطلبان با تلاش‌های شبانه‌روزی، هزینه‌های سنگین برای کلاس‌های آمادگی کنکور و شرایط سخت برای مطالعه، در نهایت موفق به پذیرش نمی‌شوند. در این شرایط، بسیاری از آنها به دنبال گزینه‌های دیگری مانند مهاجرت تحصیلی می‌روند. به ویژه در رشته پزشکی، که به دلیل ماهیت شغلی و اهمیت فراوان آن، داوطلبان انگیزه بالایی برای ورود به این رشته دارند.

براساس گزارشات منتشر شده، بیش از ۲۵ درصد از دانشجویان پزشکی ایرانی در خارج از کشور، به ویژه در کشور‌های اروپایی، تحصیل می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که مهاجرت تحصیلی در رشته پزشکی در سال‌های اخیر روند رو به افزایشی داشته است.

همچنین، کشور‌هایی مانند روسیه، ترکیه، مالزی و برخی کشور‌های آسیای میانه به دلیل ارائه برنامه‌های آموزشی با هزینه‌های نسبتاً پایین‌تر و کیفیت مناسب، مقصد اصلی بسیاری دانشجویان است.

در کشور‌های مانند کانادا، آلمان و برخی کشور‌های اروپایی، پذیرش در رشته پزشکی ممکن است از طریق سیستم‌های مختلفی انجام شود که معمولاً رقابت کمتری نسبت به کنکور ایران دارد. در حالی که در ایران، داوطلبان باید برای پذیرش در رشته پزشکی در رقابتی بسیار سخت با هزاران نفر دیگر مبارزه کنند، در کشور‌های دیگر، داوطلبان می‌توانند با استفاده از روش‌های مختلفی مانند امتحانات ورودی یا بررسی سوابق تحصیلی خود، وارد رشته پزشکی شوند.

خروج ارز از کشور با مهاجرت گسترده داوطلبان تجربی

خروج دانشجویان پزشکی از کشور و مهاجرت تحصیلی آنها به خارج از ایران، به عنوان یکی از پدیده‌های گسترده و رو به رشد در سال‌های اخیر، تأثیرات مختلفی بر اقتصاد کشور دارد. یکی از این تأثیرات مهم و منفی، خروج ارز از کشور است که به دلایل مختلف به وقوع می‌پیوندد. این موضوع نه تنها بر منابع مالی کشور اثر می‌گذارد، بلکه می‌تواند به طولانی‌مدت مشکلات اقتصادی و توسعه‌ای برای کشور ایجاد کند.

 باید اشاره کرد که تحصیل در رشته پزشکی در بسیاری از کشور‌های خارجی، به خصوص در کشور‌های اروپایی، آمریکایی و حتی برخی کشور‌های آسیایی، هزینه‌های زیادی را به دانشجویان تحمیل می‌کند. این هزینه‌ها شامل شهریه دانشگاه، هزینه‌های زندگی، بیمه‌های پزشکی، و هزینه‌های اضافی مربوط به تحصیل در خارج از کشور می‌شود. بر اساس گزارشات، هزینه سالانه تحصیل پزشکی در کشور‌های مانند آمریکا و کانادا می‌تواند به بیش از ۵۰ هزار دلار برسد، که این رقم می‌تواند برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی غیرقابل تحمل باشد. این در حالی است که در ایران، با توجه به محدودیت‌های ظرفیت دانشگاه‌ها و رقابت شدید، بسیاری از دانشجویان برای ادامه تحصیل به کشور‌های خارجی روی می‌آورند.

توجه به اینکه در حال حاضر هزاران دانشجوی پزشکی ایرانی در خارج از کشور مشغول به تحصیل هستند،  طبق آمار‌های مختلف، هر ساله میلیون‌ها دلار از طریق هزینه‌های تحصیل و زندگی دانشجویان ایرانی در کشور‌های مختلف از کشور خارج می‌شود. این مبلغ ممکن است به طور غیرمستقیم به اقتصاد کشور‌های میزبان کمک کند و در عین حال منابع مالی ایران را کاهش دهد.

برای مثال، گزارش‌ها نشان می‌دهند که در سال‌های اخیر، تعداد دانشجویان ایرانی در کشور‌های مختلف به خصوص در رشته‌های پزشکی در حال افزایش است. در برخی کشور‌های همسایه مانند ترکیه و ارمنستان، تعداد دانشجویان ایرانی که در این کشور‌ها مشغول به تحصیل در رشته‌های پزشکی هستند، در حال رشد است.

همچنین، تعداد قابل توجهی از دانشجویان ایرانی در کشور‌های پیشرفته مانند ایالات متحده، انگلستان، آلمان و فرانسه نیز مشغول به تحصیل در این رشته‌ها هستند. 

این موضوع نه تنها بر اقتصاد کشور تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه در بلندمدت می‌تواند به ایجاد بحران‌هایی در تأمین منابع ارزی و کاهش توانایی کشور برای مقابله با بحران‌های اقتصادی و بین‌المللی منجر شود. علاوه بر این، خروج دانشجویان پزشکی از کشور باعث می‌شود که تعداد پزشکان متخصص و کارآمد در داخل کشور کاهش یابد، که این امر می‌تواند به مشکلاتی در حوزه بهداشت و درمان منجر شود. همچنین، بسیاری از دانشجویان پس از اتمام تحصیل در خارج از کشور، به ویژه در رشته پزشکی، به دلیل شرایط شغلی و امکانات بهتر، تصمیم می‌گیرند که در کشور میزبان خود بمانند و در آنجا مشغول به کار شوند. این مسئله باعث می‌شود که نه تنها منابع مالی کشور از دست برود، بلکه نیروی انسانی متخصص نیز از کشور خارج شود.