باشگاه خبرنگاران جوان - شب امتحان است و خیلی از دانشجوها و دانش‌آموزها به هر روشی پناه می‌برند تا بیدار بمانند و درس‌های عقب‌افتاده را بخوانند و جبران کنند. یکی از این روش‌های اشتباه و بسیار خطرناک که چند سال است به منوی شب امتحان این افراد اضافه شده، قرص‌های «ریتالین» است. آن‌ها و حتی بعضی از والدین تصور می‌کنند با این قرص می‌توانند مغز را در شب امتحان بیدار و هوشیار نگه دارند اما این اشتباه‌ترین حرکت ممکن برای شب امتحان است. به اندازه‌ای که سازمان غذا و دارو در این باره هشدار داده است. اما چرا ریتالین می‌تواند خطرساز باشد و چه تأثیری روی سلامت دارد؟

ریتالین با مغز چه می‌کند؟

قبل از اینکه بگوییم ریتالین چیست و چه می‌کند باید بدانید که ریتالین را روان‌پزشک تجویز می‌کند و بیش‌تر درباره مبتلایان به بیش‌فعالی مصرف می‌شود. پس این دارو که خیلی‌ها آن را برای افزایش تمرکز و بیداری استفاده می‌کنند به سرعت وابستگی ایجاد کرده و بدن را از سم پر می‌کند. وقتی این قرص را می‌خورید خون‌رسانی به قسمت قدامی مغز افزایش پیدا می‌کند، انرژی زیادی از فرد مصرف می‌شود و مغز نیاز به سوزاندن گلوکز بیشتری دارد.

از آن‌جا که ماندگاری این دارو در بدن، بین ۴ تا ۶ ساعت است، بعد از آن انرژی شما کاهش می‌یابد و احساس خستگی می‌کنید. برای این‌که دوباره بتوانید شروع به درس خواندن کنید باید دوباره این قرص را مصرف کنید و به همین دلیل در روز چندبار نوسان انرژی دارید و برای بازگشت به حالت معمول و خارج شدن از آن حالت خستگی و کسلی نیاز به مصرف مجدد پیدا می‌کنید.

وقتی واقعیت رو می‌شود

وقتی اثر دارو از بین می‌رود و فرد آن را مجدد مصرف می‌کند به دلیل این نوسانات انرژی، خسته‌تر و کم‌توجه‌تر از زمانی است که مصرف ریتالین را آغاز نکرده بود. برای اینکه بیشتر بتوانید متوجه اثرات ریتالین شوید باید دونده‌ای را فرض کنید که بخشی از مسیر را با سرعت زیاد و پرانرژی طی می‌کند و بقیه مسیر که انرژی‌اش کم شد آهسته می‌شود.

استفاده از ریتالین هم، چنین شرایطی ایجاد می‌کند، فرد زمان مصرف بسیار پرانرژی می‌شود اما به محض از بین رفتن اثر آن بسیار کم‌انرژی‌تر از حالت اولیه و قبل از مصرف قرص می‌شود. شاید ریتالین در مصرف اول و دوم بتواند نیاز به خواب را کاهش دهد اما مصرف این قرص نیاز طبیعی بدن انسان به خواب را نمی‌تواند تغییر دهد. هر انسانی به‌طور متوسط به حداقل ۷ ساعت خواب در شبانه‌روز نیاز دارد و اگر خواب را با استفاده از قرص حذف یا کم کند متابولیسم بدنش تغییر می‌کند.

ریتالین با بدن چه می‌کند؟

با مصرف این قرص برای هوشیاری بیشتر ماده‌ای را وارد بدن خود کرده‌اید که چون نیازی به وجود آن نبوده مضر تلقی می‌شود. این اختلال در خواب فرایند سم‌زدایی در بدن را نیز مختل می‌کند. حتی اگر از اهمیت مواردی که برای خواب ذکر شده چشم پوشی کنیم مغز نیاز به فرصتی دارد که داده‌ها را دسته‌بندی و به حافظه بلندمدت منتقل کند.

از عوارض رایج مصرف این دارو می‌توان به عصبی شدن، مشکل در خوابیدن، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، سرگیجه، تهوع، استفراغ، سردرد و تپش قلب اشاره کرد. افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند ممکن است به طور معمول بعضی از این عوارض را تجربه کنند که خیلی هم دور از تصور و غیر عادی نیست اما مصرف این دارو ممکن است عوارض جدی‌تری را نیز به دنبال داشته باشد که در صورت بروز هریک از عوارض زیر باید به پزشک مراجعه کرد:

بروز علائم مشکل در گردش خون در انگشت‌های دست و پا (مانند سردی، بی حسی، درد، تغییر رنگ پوست)

ضربان قلب سریع یا نامنظم و تغییرات بینایی مانند تاری دید

تغییر در روحیات و خلق و خوی فرد (از قبیل تحریک پذیری، خشونت، نوسانات خلقی، بروز افکار غیر عادی)

ممکن است فردی از این قرص استفاده کند ولی این علائم را نداشته باشد. همچنین ممکن است بدن فرد به این ماده واکنش نشان دهد و بعضی از علائم فوق بروز کند. نوجوانان و در کل بزرگسالان نسبت به عوارض این دارو آسیب پذیرتر از کودکان هستند به ویژه نسبت به بروز اختلال خواب، کاهش وزن و درد قفسه سینه.

سو مصرف این دارو می‌تواند به مشکلات جدی مانند فشار خون بالا، تغییرات ضربان قلب، کاهش وزن و لرزش عضلات منجر شود.

منبع: روزنامه خراسان